Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνουν σημαντικά έργα πολιτισμού στην ενδοχώρα του Ρεθύμνου, που στόχο έχουν να αναδείξουν την ιστορία και τον πολιτισμό των περιοχών αυτών αποτελώντας παράλληλα ένα σημαντικό πόλο έλξης για ντόπιους και ξένους επισκέπτες, που θα έχουν την ευκαιρία να τους δουν από κοντά, να περιηγηθούν και να μάθουν για αυτούς.
Ήδη πέντε συνολικά έργα ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων έχουν δρομολογηθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρέθυμνου με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, με βασικό στόχο οι χώροι αυτοί να καταστούν επισκέψιμοι για το ευρύ κοινό.
Τα έργα αφορούν σε Λιβάδια, Αποδούλου, Μοναστηράκι, Αρμένους και Ζώμινθο.
Σε σχετικές δηλώσεις της στα «Ρ.Ν». η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, Αναστασία Τζιγκουνάκη, εξέφρασε την ικανοποίησή της για την εξασφάλιση των χρηματοδοτήσεων από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ, τονίζοντας ότι πρόκειται για μια μεγάλη ευκαιρία για την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων που θα μπορούν σε μια διετία να αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες ανά τον κόσμο.
Ειδικότερα, τόνισε: «Στόχος μας είναι να καταστήσουμε επισκέψιμους το δυνατόν περισσότερους αρχαιολογικούς χώρους. Να δημιουργήσουμε μια πολιτιστική διαδρομή, όπου θα μπορεί ο επισκέπτης να ξεκινά από τους Αρμένους να πηγαίνει στο Αποδούλου και στο Μοναστηράκι και από κει να καταλήγει στην Φαιστό και από την άλλη έχουμε την Ζώμινθο σε συνδυασμό με τον Ψηλορείτη και το Ιδαίον Άντρο με το οποίο συνδέεται άμεσα ο χώρος. Θέλουμε να μπορεί ο επισκέπτης να ξεκινάει από το Ρέθυμνο και να περιηγείται στην ενδοχώρα του νομού. Με τα έργα αυτά ουσιαστικά δημιουργούμε πολιτιστικές διαδρομές δίδοντας την ευκαιρία και τη δυνατότητα στον επισκέπτη να περιηγηθεί στην ύπαιθρο του νομού, η οποία διαθέτει επίσης ένα πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα, το οποίο προσπαθούμε να αναδείξουμε και να καταστήσουμε επισκέψιμο. Εκτιμούμε ότι συνολικά οι εργασίες αυτές θα έχουν ολοκληρωθεί σε μια διετία».
Αναδεικνύεται ο αρχαιολογικός χώρος στο Αποδούλου
Ειδικότερα, χρηματοδότηση ύψους 610.000 ευρώ εξασφαλίστηκε για το έργο ανάδειξης του Αρχαιολογικού χώρου στο Αποδούλου Αμαρίου.
Ο επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος του Αποδούλου βρίσκεται στη θέση «Γούρνες» στο νότιο τμήμα της κατώτερης κοιλάδας του Αμαρίου, σε απόσταση περίπου 15 χιλιομέτρων Βορειοδυτικά της Φαιστού και 15 χιλιομέτρων Νοτιοανατολικά του Μοναστηρακίου.
Ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο αρχαιολογικών θέσεων της επαρχίας Αμαρίου και στον άξονα των παλαιοανακτορικών κέντρων Μοναστηρακίου και Φαιστού.
Ο χώρος έχει ανασκαφεί και έχει αποκαλυφθεί κυρίως το Νοτιοδυτικό τμήμα μινωικής εγκατάστασης, της οποίας η κύρια φάση χρονολογείται στην Παλαιοανακτορική περίοδο (περ. 1900-1700 π.Χ.).
Η εγκατάσταση πιθανά λειτουργούσε ως σταθμός μεταξύ των σημαντικών παλαιοανακτορικών κέντρων της Φαιστού και του Μοναστηρακίου, με τα οποία καταστράφηκε ταυτόχρονα.
Η περιοχή είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος και ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Η προτεινόμενη πράξη αφορά την προστασία, ανάδειξη και προβολή του αρχαιολογικού χώρου Αποδούλου και τη διαμόρφωσή του σε οργανωμένο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο. Προβλέπονται:
- Κατασκευή κτιρίου για τη στέγαση του φυλακίου, την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και για την έκθεση πληροφοριακού υλικού, η τοποθέτηση φωτοβολταϊκού συστήματος για τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου και η απομάκρυνση υφιστάμενου φυλακίου.
- Διαμόρφωση Αρχαιολογικού Χώρου με την κατασκευή νέας περίφραξης του αρχαιολογικού χώρου και διαμόρφωση εισόδων,
- αποψιλώσεις – καθαρισμοί, κατασκευή διαδρομών περιήγησης εντός του αρχαιολογικού χώρου,
- εγκατάσταση υπερυψωμένης εξέδρας για τη θέαση των αρχαιοτήτων,
- και εργασίες συντήρησης των αρχαιολογικών ευρημάτων.
- Στατική ενίσχυση, συντήρηση και αντικατάσταση κάλυψης υφιστάμενου μεταλλικού στεγάστρου προστασίας αρχαιοτήτων.
- Πληροφοριακό υλικό (διαθέσιμο και για ΑΜΕΑ).
- Τοποθέτηση συστήματος πυρασφάλειας.
Ανάδειξη του ανακτορικού κέντρου στη Ζώμινθο
Στο πρόγραμμα (Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις της Unesco) εντάχθηκε η μελέτη ανάδειξης του Ανακτορικού Κέντρου Ζωμίνθου Ανωγείων), και σύντομα θα ξεκινήσουν οι εργασίες, σε συνεργασία με την ανασκαφέα, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη. Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 400.120 ευρω.
Φυσικό αντικείμενο έργου Ζωμίνθου:
- Διενέργεια δοκιμαστικών τομών στον χώρο ανέγερσης του φυλακίου, στον χώρο στάθμευσης και όπου αλλού κριθεί απαραίτητο.
- Εκπόνηση μελέτης συντήρησης των αρχαίων κτιριακών καταλοίπων και υλοποίησή της.
- Κατασκευή λιθοδομής οριοθέτησης του περιβάλλοντα χώρου.
- Αντικατάσταση της υφιστάμενης περίφραξης από νέα.
- Συμπλήρωση του συστήματος ηλεκτρονικής φύλαξης του χώρου.
- Διαμόρφωση μικρού πλατώματος οριοθέτησης φυλακίου εισόδου.
- Κατασκευή 6 πέτρινων καθιστικών εξωτερικά της εισόδου.
- Κατασκευή φυλακίου εισόδου.
- Κατασκευή σηπτικής δεξαμενής – απορροφητικού βόθρου.
- Κατασκευή βοηθητικής εισόδου.
- Συμπλήρωση του υφιστάμενου μόνιμου δικτύου λιθόστρωτων με τοπικές πλάκες.
- Επιδιόρθωση – συμπλήρωση υφιστάμενων ξύλινων ραμπών και κιγκλιδωμάτων κατά μήκος της υφιστάμενης διαδρομής επίσκεψης και κατασκευή νέων για χρήση ΑΜΕΑ σε σημεία με υψομετρική διαφοροποίηση.
- Δημιουργία προσωρινών τμημάτων της διαδρομής με υλικά αναστρέψιμα με δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης.
- Διαμόρφωση σημείων στάσης.
- Διαμόρφωση χώρου στάθμευσης.
- Κατασκευή – τοποθέτηση οδικών, ενδεικτικών, ενημερωτικών και πληροφοριακών πινακίδων κατά μήκος της διαδρομής από το χώρο στάθμευσης στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, στο χώρο αναμονής της εισόδου και κατά μήκος της διαδρομής επίσκεψης.
- Υποδομές ΑΜΕΑ: ενημερωτικές πινακίδες και πινακίδες σήμανσης της διαδρομής με έντονο κοντράστ και μεγάλους χαρακτήρες προκειμένου να είναι ευδιάκριτες, όπως και η τοποθέτηση σε χαμηλό ύψος, ώστε να είναι προσβάσιμες και σε άτομα σε αμαξίδιο. Εισαγωγική ενημερωτική πινακίδα στην είσοδο του χώρου, καθώς και πληροφοριακό υλικό προβολής (φυλλάδιο) σε γραφή Braille.
- Σχεδιασμός και δημιουργία κατάλληλου οδηγού περιήγησης σε συμβατική μορφή και σε γραφή Braille.
Ξεκινά και η β φάση εργασιών στον αρχαιολογικό χώρο του Μοναστηρακίου
Εν τω μεταξύ, όπως ανέφερε μιλώντας στα «Ρ.Ν.», η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη, τον Μάιο ολοκληρώνονται οι εργασίες της α’ φάσης του έργου, που αφορά στην ανάδειξη του Μινωικού Κέντρου Μοναστηρακίου με προϋπολογισμό 360.000 ευρώ. Σύμφωνα με την μελέτη, οι εργασίες αφορούν σε ένα οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο, για τον οποίο έχει θεσπιστεί ενιαίο εισιτήριο με το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου και τον αρχαιολογικό χώρο των Αρμένων. Στις εργασίες ανάδειξης του χώρου περιλαμβάνεται η βελτίωση φυλακίου, η βελτίωση-επέκταση στεγάστρου και περίφραξης, χάραξη και σήμανση διαδρομής επίσκεψης και στάσεις, δημιουργία σταθμού ενημέρωσης και πληροφοριακού υλικού, πυρασφάλεια.
Πρόκειται για ένα μινωικό ανακτορικό κέντρο έκτασης περίπου τριακοσίων στρεμμάτων, πολυτελές, με εξαιρετική αρχιτεκτονική σε υψόμετρο 325 μέτρων, το οποίο δίδει πολύτιμα στοιχεία για τον μινωικό πολιτισμό.
Το Κέντρο άκμασε την παλαιοανακτορική μινωική περίοδο (1.900 π.Χ. – 1.700 π.Χ.), οπότε καταστράφηκε από σεισμό και πυρκαγιά. Η πρώτη φάση έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ για τη δεύτερη φάση προετοιμάζουμε τις αδειοδοτήσεις για να υποβάλλουμε την πρότασή μας.
Μετά την εξασφάλιση της χρηματοδότησης και της β φάσης με προϋπολογισμό 58.000 ευρώ του Μοναστηρακίου Αμαρίου υπολογίζεται ότι σε μια διετία θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες.
Σημειώνεται ότι οι εργασίες γίνονται σε συνεργασία με την ανασκαφέα, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, Αθανασία Κάντα.
«Στόχος η αύξηση της επισκεψιμότητας στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο Αρμένων»
Παράλληλα σε ένα μήνα ολοκληρώνονται οι εργασίες αναβάθμισης των υποδομών του υστερομινωικού νεκροταφείου των Αρμένων.
Η πρώτη φάση του έργου (650.000 ευρώ) ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο, έχει να κάνει με τη συντήρηση των τάφων και τις διαδρομές, και πλέον εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση και για το δεύτερο υποέργο που αφορά στο κομμάτι των υποδομών. (ύψους 700.000 ευρώ).
Οι εργασίες γίνονται σε συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου με τον ανασκαφέα, επίτιμο γενικό διευθυντή Αρχαιοτήτων, Γιάννη Τζεδάκη.
Συνολικά το έργο επιδιώκει την ανάδειξη του μεγαλύτερου ανασκαμμένου νεκροταφείου της υστερομινωικής ΙΙΙ περιόδου (περ. 1400-1200 π.Χ.) στην Κρήτη, στην περιοχή Αρμένων, στο οποίο έχουν αποκαλυφθεί 231 θαλαμωτοί τάφοι και ένας κτιστός θολωτός τάφος.
Παράλληλα με τις εργασίες ανάδειξης των τάφων θα αναβαθμιστούν οι υποδομές υποδοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών με τη δημιουργία διαδρομών, τη διαμόρφωση χώρων στάθμευσης, την τοποθέτηση κατάλληλης σήμανσης κλπ.
Το έργο θα υλοποιηθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και όπως, μας ανέφερε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων «θα συμβάλει στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες του, καθώς και στην αύξηση της επισκεψιμότητας του αρχαιολογικού χώρου».
Πλέον δρομολογήθηκε η έναρξη των εργασιών της β’ φάσης του έργου με προϋπολογισμό 700,000 ευρώ, που εξασφάλισε σχετική χρηματοδότηση.
Τι περιλαμβάνει η μελέτη
Η μελέτη του έργου περιλαμβάνει την κατασκευή στεγάστρων για τους δύο μεγάλους τάφους, συντήρηση των βράχων των τάφων, νέα περίφραξη του χώρου, βελτιωτικές παρεμβάσεις για τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων και των λεωφορείων που μεταφέρουν τους επισκέπτες, ράμπα για ΑμεΑ, κατασκευή, τροποποίηση αλλά και βελτίωση διαδρομών εντός του νεκροταφείου. Σε ό,τι αφορά την ενημέρωση των επισκεπτών για τον χώρο και τα μνημεία στα οποία ξεναγούνται και είναι ελλιπής, η μελέτη προβλέπει την τοποθέτηση σήμανσης κατά μήκος των διαδρομών με ενημερωτικές πινακίδες. Επιπλέον προβλέπεται η αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιρίου αλλά και η κατασκευή ενός νέου, μικρότερου, που θα εξυπηρετεί κυρίως ανάγκες ανασκαφής και αποθήκευσης υλικού. Σε ό,τι αφορά το υφιστάμενο κτίριο, η μελέτη περιλαμβάνει παρεμβάσεις στη μεγάλη αίθουσα όπου προβλέπεται η τοποθέτηση μακέτας αλλά και οπτικού ενημερωτικού υλικού για τους επισκέπτες. Στόχος είναι η προστασία και η αναβάθμιση των χώρων, ώστε να πληροί σύγχρονες προδιαγραφές, να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί λειτουργικά.
Υπενθυμίζεται ότι η μεγαλύτερη νεκρόπολη της υστερομινωικής ΙΙΙ Α/Β περιόδου (περ. 1390-1190 π.Χ.), στην περιοχή των Αρμένων ήρθε στο φως σταδιακά από το 1969. Οι περισσότεροι τάφοι είναι θολωτοί που έχουν λαξευτεί στον μαλακό βράχο με προσανατολισμό ανατολή-δύση και έχουν λαξευτό επίσης στο μαλακό βράχο στενό διάδρομο που οδηγεί στον θάλαμο. Μόνο ένας τάφος είναι κτιστός θολωτός. Οι τάφοι ήταν οικογενειακοί: περιείχαν πολλούς νεκρούς που αποθέτονταν είτε στο δάπεδο, είτε σε σαρκοφάγους. Σε ορισμένους τάφους η προσέγγιση στο θάλαμο γίνεται με κατηφορικό δρόμο και σε άλλους με σκαλιά.
Αναστηλώνεται ο ναός του Μιχαήλ Αρχάγγελου στα Λιβάδια
Ειδικότερα, ήδη έχουν ξεκινήσει οι εργασίες αναστήλωσης του ναού του Μιχαήλ Αρχάγγελου και Ευαγγελισμού στα Λιβάδια, που έχει εξασφαλίσει ευρωπαϊκά κονδύλια από το πρόγραμμα των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων περιοχών Ουνέσκο. Η τοπική Αρχαιολογία εξασφάλισε χρηματοδότηση συνολικού ύψους 212.000 από το ΕΣΠΑ. Ο Ναός Μιχαήλ Αρχάγγελου και Ευαγγελισμού Θεοτόκου, με οξυκόρυφους θόλους, περιέχει τοιχογραφίες του 14ου, πρώιμου 15ου αιώνα. Χαρακτηριστικά η κ. Τζιγκουνάκη, ανέφερε: «Στόχος η πλήρης αποκατάσταση του ναού, η συντήρηση του τοιχογραφικού διακόσμου και η ανάδειξη του αύλειου χώρου και διαμέσου αυτών η βελτίωση της τουριστικής εμπειρίας και η αύξηση της επισκεψιμότητας στην περιοχή και ενίσχυση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης».