Ημερίδα στη μνήμη του Φάνη Κακριδή με θέμα «Διδάσκοντας τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά ως μαθήματα πολιτισμού στο σύγχρονο δημοκρατικό σχολείο» διοργανώθηκε το περασμένο Σάββατο, 5 Οκτωβρίου, στον χώρο του Ξενία, από το Εργαστήριο για τη Μελέτη της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας στην Εκπαίδευση του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Κρήτης και τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Ρεθύμνου, με συνδιοργανωτή την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης. Ως αφετηρία προβληματισμού για την ημερίδα αυτή λειτούργησε η άποψη πως στον Αρχαίο Κόσμο, εμείς, οι τωρινοί άνθρωποι, «καθρεφτιζόμαστε».
Όπως τόνισε στην εισαγωγική της ομιλία, η υπεύθυνη καθηγήτρια του ΠΤΔΕ, Αλεξάνδρα Ζερβού, «ο εκάστοτε τρόπος με τον οποίο εντάσσουμε στην Εκπαίδευσή μας την επαφή με τον Αρχαίο Πολιτισμό αποκαλύπτει πολλά για τη στάση μας απέναντι στα σύγχρονα προβλήματα, ακόμα και τις αντοχές του ανθρωπισμού μας».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Ρεθύμνου, Βαγγέλης Βασσάλος, αφού τόνισε τον παιδευτικό και μορφωτικό χαρακτήρα της αρχαιογνωσίας και τη σημασία της μελέτης των κλασικών γλωσσών στο σχολείο, ενημέρωσε για την πρόταση Γάλλων φιλολόγων να αναγνωριστούν από την ΟΥΝΕΣΚΟ τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά ως στοιχεία της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς και διάβασε την επιστολή ενός δωδεκάχρονου μαθητή που με συγκίνηση αξιολογεί πολύ θετικά την προσφορά του μαθήματος των Λατινικών στη ζωή και την προσωπικότητά του.
Τη διαμόρφωση ελληνικής και ευρωπαϊκής συνείδησης των μαθητών, έχοντας ως ραχοκοκαλιά τη σπουδή των γραμμάτων και της ιστορίας με αφετηρία την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, επεσήμανε ο κ. Πασχάλης, Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης). Αυτή ήταν που συνόδευσε τον άνθρωπο της Δύσης και της Ανατολής σε κάθε βήμα του και διαμόρφωσε τον πολιτισμό μας μαζί με τον Χριστιανισμό, την Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό. Χωρίς τον ανθρωπιστικό κορμό η εξοικείωση των μαθητών με τα αντικείμενα των θετικών επιστημών, της οικονομίας και της τεχνολογίας λειτουργεί εν κενώ. Επίσης, η μύηση των μαθητών στις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους ως πολιτών και στην προστασία περιβάλλοντος, καθώς και η πάσης φύσεως καλλιτεχνική παιδεία, συναρτώνται άμεσα με την πολιτισμική μας ταυτότητα.
Την αναθεώρηση των στόχων και του περιεχομένου του αναλυτικού προγράμματος και την ενίσχυση της σφαιρικής αρχαιομάθειας των μαθητών με τη διδασκαλία επιλεγμένων έργων της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής γραμματείας, υποστήριξε ο κ. Αποστολάκης, αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, προκειμένου να αναβαθμιστεί η διδασκαλία της κλασικής γραμματείας. Τα έργα αυτά μπορούν κάλλιστα να προσφέρονται σε δόκιμες μεταφράσεις και να ενισχύονται με τα κατάλληλα εγχειρίδια αρχαιογνωσίας, που θα παρέχουν τις απαραίτητες αρχαιολογικές, ιστορικές και γραμματολογικές πληροφορίες. Επίσης, για την καλύτερη μύηση των μαθητών στη διαλεκτική των πολιτικών ζητημάτων που ανακύπτουν σε μια δημοκρατία, προτείνεται η έμφαση στη διδασκαλία έργων της πολιτικής ρητορείας και της αριστοφανικής κωμωδίας, τα οποία προσφέρονται για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, ενθαρρύνουν τον αντίλογο και μπορούν να συμβάλουν στην εκπαίδευση των αυριανών πολιτών.
Τρόπους και πρακτικές ένταξης των λατινικών κειμένων από μετάφραση στην καθημερινή διδακτική των Αρχαίων Ελληνικών, τόσο στο Γυμνάσιο όσο και στο Γενικό Λύκειο, πρότεινε η κ. Γαλανάκη Μαρία, Φιλόλογος Μ.Ε. και τόνισε τον ρόλο της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία του επιλεγόμενου μαθήματος των Λατινικών από το πρωτότυπο στη Γ Λυκείου. Ο επαναπροσδιορισμός της παρουσίας της λατινικής γραμματείας στο σχολείο, με απώτερο στόχο οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν αφενός την ενότητα και την αλληλεπίδραση του αρχαιοελληνικού με τον ρωμαϊκό πολιτισμό, αφετέρου να αντιληφθούν την ευρωπαϊκή διάσταση των Λατινικών, μέσα από διακειμενικές και διαθεματικές πρακτικές διδασκαλίας κρίνεται αναγκαίος
Διδακτική πρόταση που αφορά τη διακειμενική διδασκαλία του Επιταφίου λόγου με την αξιοποίηση παράλληλων κειμένων της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, προκειμένου οι μαθητές/τριες με συνεργατικό και δημιουργικό τρόπο να εμβαθύνουν στο κείμενο του Επιταφίου λόγου, ώστε αφενός να κατανοήσουν τις αξίες της αθηναϊκής δημοκρατίας κι αφετέρου να αντιληφθούν το πνεύμα εξιδανίκευσης που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο ρητορικό κείμενο, παρουσίασε ο κ. Αμπελάς, Φιλόλογος Μ.Ε., τέως Σ.Ε.Ε. Φιλολόγων. Παρουσιάστηκαν οι βασικοί άξονες μελέτης (φύλλα εργασίας), τα προτεινόμενα παράλληλα αρχαιοελληνικά κείμενα (από πρωτότυπο και από μετάφραση), καθώς και τα αναμενόμενα παραδοτέα, η διαμόρφωση ενός ρητορικού κειμένου (προσχεδιασμένος λόγος) σε συνδυασμό με την αξιοποίηση λογισμικών παρουσίασης (υβριδικό κείμενο).
Το θεωρητικό και παιδαγωγικό πλαίσιο, με βάση το οποίο επαναπροσδιορίστηκαν οι ισχύουσες μεταφραστικές πρακτικές του μαθήματος της «Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας» στο Γυμνάσιο και διενεργήθηκε εκπαιδευτική έρευνα-δράση στη Γ τάξη του Γυμνασίου, παρουσίασε ο κ. Κακαβελάκης Θανάσης, Φιλόλογος Μ.Ε. Συγκεκριμένα, αποτέλεσμα της διδακτικής παρέμβασης που διενεργήθηκε ήταν να παραχθούν μαθητικές μεταφράσεις, οι οποίες δεν αναπαρήγαγαν με τυπικό τρόπο στη νεοελληνική γλώσσα τους γλωσσικούς τύπους του αρχικού κειμένου, αλλά μεταφράσεις στις οποίες οι μαθητές τοποθέτησαν τα δικά τους νοήματα. Ένα δεύτερο αποτέλεσμα ήταν να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι η μετάφραση δεν είναι μια ουδέτερη διαδικασία «μεταφοράς» του αρχαίου κειμένου, αλλά μια διαδικασία τοποθέτησης του μεταφραστή σε διαφορετικά επίπεδα, τοποθέτηση η οποία είναι δυνατό να ανιχνευτεί μέσα από διαδικασίες κριτικής ανάγνωσης των μεταφραστικών εκδοχών.