Tης ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΜΑΝΩΛΑ
Η πανδημία, πέρα από υγειονομική κρίση τεραστίων διαστάσεων, αποτελεί και παράγοντα έντονης οικονομικής αποσταθεροποίησης παγκοσμίως. Ο ρυθμός επαναφοράς στην προ covid κανονικότητα της οικονομικής ζωής και της επιχειρηματικής δραστηριότητας δε θα είναι ίδιος για όλους. Εξαρτάται από την ταχύτητα προσαρμογής στο νέο περιβάλλον και τις απαιτήσεις του, την δυναμική απόσβεση των απωλειών και τη διάγνωση των νέων απειλών αλλά και ευκαιριών, που παρουσιάζονται. Η οικονομική αβεβαιότητα δοκίμασε τις αντοχές των επιχειρήσεων και τις οδήγησε σε επανεξέταση της βιωσιμότητας των επενδυτικών τους σχεδίων. Το 2020 χαρακτηρίστηκε από την μείωση και σε μεγάλο βαθμό την αναβολή των επενδύσεων. Με συγκρατημένη αισιοδοξία, ωστόσο, φαίνεται να υποδέχονται την μετά covid εποχή οι Ευρωπαίοι, καθώς έρευνα της ΕΥ δείχνει πως αυξάνεται το ποσοστό όσων θεωρούν ότι η Ευρώπη θα αποτελεί έναν πιο ελκυστικό επενδυτικό προορισμό μετά το πέρας της πανδημίας. Στη μεταστροφή αυτή, καθοριστικό ρόλο πιθανότατα διαδραμάτισε η ανακοίνωση του Σχεδίου Ανάκαμψης για την Ευρώπη (Recovery plan for Europe) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καταδεικνύοντας την αποφασιστικότητα των ευρωπαίων ηγετών να καταστήσουν την περιοχή πυλώνα σταθερότητας σε ένα αβέβαιο παγκόσμιο περιβάλλον.
Τα μέτρα στήριξης των εθνικών κυβερνήσεων φαίνεται να συνέβαλαν, επίσης, στη βελτίωση του κλίματος, με τους επενδυτές που συμμετείχαν στην έρευνα να αξιολογούν ως πιο αξιόπιστα και φιλικά προς τις επενδύσεις, τα προγράμματα ανάκαμψης της Γερμανίας (57%), της Γαλλίας (43%) και του Ηνωμένου Βασιλείου (37%) – κάτι που δεν αποτελεί ιδιαίτερη έκπληξη, αφού οι χώρες αυτές αντιπροσωπεύουν και τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες στην Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ίδιες τρεις χώρες επελέγησαν από τους επενδυτές ως οι πλέον ελκυστικοί προορισμοί για επενδύσεις το 2021. Αλλά και για τη χώρα μας οι ενδείξεις για το πρόγραμμα ανάκαμψης την καθιστούν σε υψηλότερη θέση συγκριτικά με τους άμεσους ανταγωνιστές της την Τουρκία και τη Ρουμανία και σχεδόν στα ίδια επίπεδα με την Τσεχία (5%), την Πολωνία και τη Σουηδία (6%), οι οποίες αποτελούν σταθερούς πόλους έλξης επενδύσεων τα τελευταία χρόνια.
Οι επενδύσεις θα είναι λοιπόν ο καταλυτικός παράγων στην αντιστροφή του οικονομικού κλίματος την επόμενη τριετία. Αναμένεται μετακίνηση των επιλεγμένων κρίσιμων δραστηριοτήτων, ενώ θα απαιτηθεί ισχυροποίηση των κινήτρων από πλευράς των χωρών, που θέλουν να προσελκύσουν επενδύσεις. Ως κυρίαρχα κριτήρια επιλογής προορισμού των επενδύσεων, αναδεικνύονται πια τα μέτρα ασφάλειας και προστασίας που εφαρμόζονται για την πρόληψη μιας μελλοντικής μεγάλης κρίσης (54%), η δύναμη της εγχώριας αγοράς (52%), καθώς και η ρευστότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών και η διαθεσιμότητα κεφαλαίου (51%).
Τρεις είναι οι τάσεις που έχουν προβάδισμα για τους επενδυτές, όπως διαμορφώνεται η κατάσταση σήμερα. Η ενίσχυση της ψηφιακής πρόσβασης των καταναλωτών σε υπηρεσίες, η έμφαση στην κλιματική αλλαγή και τη βιωσιμότητα και η υιοθέτηση τεχνολογιών που αυτοματοποιούν ανθρώπινες διεργασίες είναι επικρατέστερες αλλά οι επενδυτές ανησυχούν πλέον περισσότερο για την κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων.
Το επενδυτικό ενδιαφέρον αποτυπώνεται στα κεφάλαια των ξένων άμεσων επενδύσεων Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι (καθαρές) εισροές Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στην Ελλάδα για το 2020 ανήλθαν σε 3.127 εκατ. ευρώ, σε σχέση με 4.484 εκατομμύρια το 2019, παρουσιάζοντας μείωση της τάξης του 30,3%. Αντίστοιχα, οι ανεπτυγμένες χώρες εμφάνισαν εισροές ΞΑΕ μειωμένες κατά 69%. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο γενικός γραμματέας Διεθνούς Οικονομικής Διπλωματίας (ΔΟΣ) και πρόεδρος της Enterprise Greece, Ιωάννης Σμυρλής, για το 2021, χάρη σε μια άκρως φιλοεπενδυτική πολιτική της σημερινής κυβέρνησης, οι ΞΑΕ ξεπερνούν εν δυνάμει τα 7,7 δις. Η καλή διαχείριση της πανδημίας ενίσχυσε το πλεονεκτικό προφίλ της χώρας και η ψηφιοποίηση που συντελείται, περνάει προς τα έξω μια εικόνα εκσυγχρονισμού.
Συμπερασματικά, όσο βελτιώνεται το επιχειρηματικό περιβάλλον και προχωρούν με ταχείς ρυθμούς, όπως επέβαλλε καταλυτικά η πανδημία, οι μεταρρυθμίσεις, η προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην χώρα μας γίνεται ευκολότερη. Η αύξηση των ξένων άμεσων επενδύσεων θα προκαλέσει αύξηση στο ΑΕΠ της χώρας λόγω αύξησης παραγωγικότητας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουν την άνευ συνόρων μεταφορά πόρων. Και δεν εννοούμε μόνο υλικούς πόρους αλλά και άυλους, όπως η τεχνογνωσία και οι δεξιότητες, που παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην επιτυχία μιας επιχειρηματικής οντότητας και την βοηθούν να ανταπεξέλθει στο διεθνή ανταγωνισμό.
Αν και διαπιστώνουμε, ήδη, ότι η χώρα μας προσελκύει σήμερα το επενδυτικό ενδιαφέρον γνωρίζουμε, όμως, ότι για να έχει διάρκεια η κατάκτηση αυτή, πρέπει να συνεχιστούν απρόσκοπτα και με ευρεία στήριξη, οι διαρθρωτικές αλλαγές που έχουν δρομολογηθεί, αλλά και η βελτίωση του brand «Ελλάδα». Η κρίση της πανδημίας είναι ένας παγκόσμιος εξωγενής παράγοντας οικονομικής ταλάντωσης. Αν αποτελέσει ευκαιρία ή καταστροφή εξαρτάται από τη δική μας τοποθέτηση απέναντι σ αυτή τη συνθήκη.
* Η Αναστασία Μανώλα είναι μέλος Δ.Σ. Επιμελητηρίου Ρεθύμνης, μέλος Δ. Σ ΕΕΔΕΓΕ-Εθνικό Επιμελητηριακό Δίκτυο Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών