Οι αρχαιολογικές έρευνες αλλά και οι εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης διαφόρων μνημείων της Κρήτης -μεταξύ των οποίων και του Ρεθύμνου- που πραγματοποιήθηκαν την τριετία 2017-2019 από τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και άλλους επιστημονικούς φορείς, βρίσκονται από χθες στο επίκεντρο της Ε’ Παγκρήτιας Συνάντησης αρχαιολόγων που ξεκίνησε στο «Σπίτι του Πολιτισμού» στο Ρέθυμνο και θα ολοκληρωθεί την ερχόμενη Κυριακή.
Κατά την πρώτη ημέρα των εργασιών της Συνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στην Κρήτη -που σημειωτέον οργανώνουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης- έγινε εκτενής αναφορά στις ανασκαφές στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο των Αρμένων, καθώς συμπληρώνονται 50 χρόνια ανασκαφών.
Όπως ανέφερε μάλιστα στην εισήγησή της η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, Αναστασία Τσιγκουνάκη, στην παρούσα χρονική στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η πρώτη φάση της ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων, που αφορά στην αυτεπιστασία, ενώ θα ακολουθήσει η δεύτερη φάση που θα έχει σχέση με κτιριακά ζητήματα.
Επίσης, όπως τόνισε, παράλληλα με τις εργασίες στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο, αυτή την περίοδο αναμένεται να ξεκινήσει και η πρώτη φάση των έργων για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου του Μοναστηρακίου. «Και τούτο, όπως είπε, διότι μόνο αυτά τα δύο έργα έχουν ήδη προκριθεί. Ωστόσο, προβλέπεται να καταθέσουμε άμεσα φακέλους για ένταξη σε χρηματοδοτικά προγράμματα και των έργων που αφορούν στην ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου του Μοναστηρακίου (β φάση), του αρχαιολογικού χώρου του Αποδούλου, του Ναού του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στα Λιβάδια Μυλοποτάμου, καθώς και του έργου της ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων (β φάση)».
Και συνεχίζοντας πρόσθεσε ότι πέρα από την δεύτερη φάση των έργων (που είναι ενταγμένα στο ΕΣΠΑ) σε Αρμένους και Μοναστηράκι, η υπηρεσία της θα πρέπει να καταθέσει φάκελο και για τα έργο στην περιοχή του Αποδούλου, καθώς και για την αναστήλωση ενός σημαντικού Ναού στα Λιβάδια. «Όλα αυτά είναι πολύ θετικά, διότι μέχρι τώρα δεν είχαμε μπροστά μας κάποια προοπτική», σημείωσε με έμφαση η κα Τζιγκουνάκη.
Ωστόσο επεξηγώντας τα έργα που γίνονται στους Αρμένους, υπογράμμισε ότι μετά την ανασκαφή που προηγήθηκε, τώρα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου προχωρά στην ανάδειξη του χώρου χαράσσοντας περιπατητικές διαδρομές και κάνοντας στάσεις, ενώ φροντίζει και για το εποπτικό υλικό. Εξάλλου, όπως πρόσθεσε, οι αρχαιολογικοί χώροι που είναι επισκέψιμοι και στους οποίους υπάρχει εισιτήριο εισόδου, θα πρέπει να είναι πάντα σε άριστη κατάσταση.
Το παλιό και το νέο κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου
Στο πλαίσιο της παρουσίασης του έργου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου η διευθύντρια της υπηρεσίας έκανε ειδική αναφορά και στο θέμα της κατασκευής του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, όπως επίσης και στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την συντήρηση των παλαιών εγκαταστάσεών του, στο χώρο έξω από το φρούριο της Φορτέτζας.
Μεταξύ άλλων η Αναστασία Τζιγκουνάκη τόνισε πως στην παρούσα χρονική περίοδο ολοκληρώνεται η δεύτερη κατά σειρά στατική μελέτη στο κτίριο του παλιού Μουσείου, προκειμένου -όπως είπε- να παραμείνει σε καλή κατάσταση μέχρι την στιγμή που θα έρθει η ώρα της μεταφοράς των εργαστηρίων συντήρησης (που τώρα στεγάζονται στο παλιό κτίριο) στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο.
Χαρακτηριστικά στο σημείο αυτό ανέφερε: «Ως προς το παλαιό Μουσείο στην Φορτέτζα, τώρα ολοκληρώνεται και η δεύτερη στατική μελέτη για να μπορεί να φτάσει σε ένα σημείο που να είναι σε καλή κατάσταση για την χρήση του, δεδομένου ότι έχουν παραμείνει εκεί τα περισσότερα εκθέματα. Όσα δηλαδή, δεν έχουν εκτεθεί στην προσωρινή έκθεση στον Άγιο Φραγκίσκο. Εκεί στεγάζεται επίσης και όλο το υλικό μας, το οποίο δουλεύουν οι συντηρητές.
Πρόπερσι λοιπόν κάναμε μια πρώτη στατική μελέτη και τώρα ολοκληρώνουμε την δεύτερη. Μας έχουν διαβεβαιώσει από το υπουργείο Πολιτισμού ότι θα έδιναν την χρηματοδότηση για να μπορέσουμε να το συντηρήσουμε σε ικανοποιητικό επίπεδο μέχρι να γίνει το νέο αρχαιολογικό μουσείο. Όμως και εκεί (δηλαδή στο χώρο που θα κατασκευαστεί το νέο Μουσείο) έχουμε κάποιες δυσκολίες ως προς το ιδιοκτησιακό. Ήρθαν πρόσφατα από το υπουργείο Πολιτισμού και έκαναν μια τοπογράφηση, αλλά υπάρχει ένα πρόβλημα με το κτηματολόγιο που πρέπει άμεσα να ξεπεραστεί για να μπορούμε να προχωρήσουμε επιτέλους αυτή την προκήρυξη του διεθνούς διαγωνισμού για την αρχιτεκτονική προμελέτη.
Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε η κα Τζιγκουνάκη, ο χρόνος που απαιτείται για να ξεπεραστούν τα προβλήματα που έχουν ανακύψει με το ιδιοκτησιακό καθεστώς στον χώρο που θα ανεγερθεί το νέο μουσείο, ίσως να ξεπεράσει το ένα έτος. Επίσης πρόσθεσε ότι κατά το υπουργείο Πολιτισμού για να ολοκληρωθεί η αρχιτεκτονική προμελέτη θα απαιτηθούν τουλάχιστον τρία χρόνια, ενώ στην συνέχεια θα χρειαστούν άλλα δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί η μελέτη.
Και καταλήγοντας τόνισε τα εξής: «Είναι καλό να ενταχθεί όλη η Φορτέτζα σε πρόγραμμα αναστήλωσης κτιριακά. Διότι εμείς έχουμε αναστηλώσει όλα τα κτίρια της Φορτέτζας με εξαίρεση ένα που έχουμε την μελέτη, αλλά δεν το έχουμε προχωρήσει, οπότε πρέπει να γίνει. Αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για μας είναι να προχωρήσει και το νέο μουσείο, σε διαφορετική περίπτωση τι θα κάνουμε και εμείς τα εκθέματα και τα εργαστήρια μας;».
Οι υπόλοιπες δράσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου
Εν τω μεταξύ, με βάση τα όσα ανέφερε στην εισήγησή της η Αναστασία Τσιγκουνάκη, η υπηρεσία της ετοιμάζει επίσης ψηφιακές πολιτιστικές διαδρομές σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία του Ρεθύμνου, όπως είναι η Ζώμυνθος, το Μοναστηράκι, οι Αρμένοι, το Αποδούλου και σε μία σειρά από ναούς που βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλο το Νομό. Επιπλέον, αυτή την περίοδο η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου έχει ένα «μνημόνιο συνεργασίας» με τον Δήμο Μυλοποτάμου για το αποχετευτικό σύστημα της περιοχής, όπου εντοπίζονται κατά τόπους διάφορες αρχαιότητες.
Η κα Τζιγκουνάκη αναφέρθηκε ακόμα στις κατά καιρούς ανασκαφές που έχουν γίνει σε διάφορες περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος του Ρεθύμνου, κάνοντας ειδική αναφορά στις συστηματικές ανασκαφές που έγιναν στον Κάστελλο σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και Αιγαίου, στο Καλό Χωράφι Μυλοπόταμου, αλλά και στην Ονιθέ Γουλεδιανών.
«Ακόμη επιβλέπουμε τις συστηματικές ανασκαφές στην Ζώμυνθο και στην Ελεύθερνα, ενώ ξεκίνησε και μία συστηματική επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή γύρω από τα Ρούστικα από το Φινλανδικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνών της Ιταλίας. Μάλιστα είναι η πρώτη χρονιά που γίνεται αυτή η επιφανειακή έρευνα και πιθανόν ανάλογα με τα ευρήματα να ακολουθήσει στο μέλλον και ανασκαφική.
Θα πρέπει επίσης να αναφέρω ότι σχετικά με την ανάδειξη και προβολή των αρχαιολογικών χώρων προχωράμε και σχεδόν ολοκληρώνουμε ως προς το κτιριακό, το τζαμί της Βαλιδέ, καθώς τώρα προσπαθούμε να δούμε πως θα εντάξουμε την αναστήλωση του μιναρέ και μετά θα κάνουμε τον περιβάλλοντα χώρο, ενώ ελπίζω να κάνουμε εκεί το επόμενο κρητολογικό συνέδριο», υπογράμμισε μεταξύ άλλων η Αναστασία Τζιγκουνάκη.
Παράλληλα, η διευθύντρια της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου μίλησε και για μια σειρά άλλων δράσεων που έκανε η υπηρεσία της στην διάρκεια της τελευταίας τριετίας προκειμένου να φέρει στο φως και να αναδείξει σημαντικές αρχαιότητες του Νομού. Επίσης μίλησε και για τις περιοδικές εκθέσεις που έγιναν, καθώς και για την επισκεψημότητα που είχαν και δη αυτές στο Μουσείο της Ελεύθερνας.
Σημειώνεται τέλος ότι στην οργανωτική επιτροπή της παγκρήτιας αυτής συνάντησης συμμετέχουν η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, Αναστασία Τζιγκουνάκη, η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Παυλίνα Καραναστάση και η επίκουρη καθηγήτρια Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτη, Χριστίνα Τσιγωνάκη.