Είναι ένα «ζωντανό» βιβλίο που στα χέρια των επιστημόνων, αλλά και των θεατρόφιλων αποτελεί πολύτιμο εργαλείο, καθώς παρουσιάζει με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο την μαγεία του θεάτρου, «ρίχνοντας φως» στις αθέατες πλευρές του, όπως είναι τα παρασκήνια.
Ο λόγος για το λεύκωμα του Ρεθεμνιώτη ηθοποιού και σκηνοθέτη του Θεάτρου Τέχνης, Κωστή Καπελώνη με τίτλο: «Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Επίδαυρος 1985-1998».
Η παρουσίαση του λευκώματος έγινε χθες το απόγευμα στην -κατάμεστη από κόσμο- αίθουσα του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου στην παλιά πόλη, με την ευκαιρία της επίσκεψης του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν, στο Ρέθυμνο, με την παράσταση «Όλο Σπίτι, Κρεβάτι κι Εκκλησία».
Μέσα από τις σελίδες του λευκώματος, ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης παρουσιάζει μια πλειάδα ανέκδοτων φωτογραφιών από τις παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης στην Επίδαυρο, τις οποίες ο ίδιος είχε τραβήξει το διάστημα από το 1985 έως το 1998. Είναι δηλαδή, η 14χρονη παρουσία του Θεάτρου Τέχνης στην Επίδαυρο και αφορά σε 17 παραστάσεις.
«Το λεύκωμα –όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Καπελώνης- είναι ένα μοναδικό ντοκουμέντο της ιστορίας του Θεάτρου Τέχνης και στις σελίδες του εμφανίζονται μερικές από τις σημαντικότερες μορφές του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Το λεύκωμα περιέχει 1.985 ασπρόμαυρες αναλογικές φωτογραφίες-ντοκουμέντα, που τραβήχτηκαν από το 1985 μέχρι το 1998, στην Επίδαυρο, όπου το Θέατρο Τέχνης είχε παρουσιάσει 17 παραστάσεις αρχαίου δράματος. Το φωτογραφικό λεύκωμα είναι μια έκδοση του Θεάτρου Τέχνης και των Εκδόσεων Αιγόκερως και εγώ έχω παραχωρήσει τα δικαιώματα των φωτογραφιών, για την επ’ άπειρον επανέκδοση του βιβλίου, με σκοπό να καλύπτονται ανάγκες της συντήρησης του Αρχείου του Θεάτρου Τέχνης».
Ο Κωστής Καπελώνης, αναθρεμμένος μέσα στην ιστορική κυψέλη του Θεάτρου Τέχνης, πολυσχιδής, ρέκτης του ωραίου, δεν παρέλειψε να καταγράψει και να αποδώσει με μεγάλη ευγλωττία τα άρρητα: τις επικές εντάσεις και τις δραματικές εμφάσεις τόσο με ευαίσθητο δυναμισμό, όσο και με δυναμική τρυφερότητα.
Οι περισσότερες φωτογραφίες είναι από τις πρόβες των έργων στο κοίλον του Θεάτρου. Οι πρόβες άρχιζαν στις επτά το απόγευμα, όταν έκλεινε ο αρχαιολογικός χώρος για το κοινό. Δηλαδή οι περισσότερες φωτογραφίες τραβήχτηκαν με το ίδιο μεταβαλλόμενο φως, από τη δύση του ήλιου μέχρι να νυχτώσει. Περιλαμβάνονται επίσης φωτογραφίες από τις παραστάσεις και την προετοιμασία των ηθοποιών στα καμαρίνια, καθώς και λίγες ακόμη, από τις μετά την παράσταση «επισκέψεις» των συντελεστών της στην Disco Capaki.
Η έμπνευση για την δημιουργία του λευκώματος
Σύμφωνα με τον Κωστή Καπελώνη, η έμπνευση για την έκδοση αυτών των φωτογραφιών σε λεύκωμα, ήρθε πριν από περίπου πέντε χρόνια.
«Είναι ένα φωτογραφικό σώμα, όπως τόνισε, που έχει ενδιαφέρον διότι όλες μαζί οι ανέκδοτες φωτογραφίες είναι 3.200, οι οποίες είναι τραβηγμένες στην πρόβα. Το λεύκωμα όμως περιέχει 1.985 και θεωρώ ότι αυτό το βιβλίο μπορεί να λειτουργήσει και εκπαιδευτικά για τους πανεπιστημιακούς και τους θεατρολόγους στην έρευνά τους, καθώς αφορά στην ιστορία του θεάτρου τέχνης. Γενικά πάντως, έχει ενδιαφέρον και για το κοινό, διότι τέτοιου είδους φωτογραφίες δεν υπάρχουν, αφού κάτι αντίστοιχο δεν έχει ξαναγίνει ποτέ.
Κατά την παρουσίαση του βιβλίου που έγινε το προηγούμενο διάστημα στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο Ζάππειο, πολλοί από τους παρευρισκόμενους ήταν θεατές εκείνων των παραστάσεων στην Επίδαυρο. Άλλωστε, μετά την Αθήνα και το Ρέθυμνο, το λεύκωμα πρόκειται να «ταξιδέψει» μεταξύ άλλων στην Πάτρα και την Θεσσαλονίκη, δηλαδή, όπου υπάρχουν πολλοί φίλοι που το βιβλίο μου θα συνδεθεί με κάποιους ανθρώπους από την τοπική κοινωνία. Μάλιστα μπορεί να συνδυαστεί και με παραστάσεις του θεάτρου Τέχνης».
Μανόλης Σειραγάκης: «Οι φωτογραφίες του λευκώματος… ‘φωνάζουν’ σαν χίλιες λέξεις»
Η χθεσινή παρουσίαση του λευκώματος στο Ρέθυμνο έγινε από τον Επίκουρο Καθηγητή Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Μανώλη Σειραγάκη.
O ίδιος αναφερόμενος στην προσπάθεια του κ. Καπελώνη, χαρακτήρισε το βιβλίο ως κάτι πολύ σημαντικό, καθώς όπως είπε, στηρίζεται σε μια πολύ ευφυή έμπνευση που είχε ο δημιουργός του, όπου στις παραστάσεις που έπαιρνε μέρος, έβγαζε και φωτογραφίες.
Χαρακτηριστικά στο σημείο αυτό ο κ. Σειραγάκης παρατήρησε τα εξής: «Μιλώντας σαν ιστορικός του θεάτρου, όπου για έναν ιστορικό θεάτρου μια φωτογραφία από μια παράσταση είναι κάτι πολύ σημαντικό, θα πρέπει να πω ότι το μεγάλο πρόβλημα του θεάτρου είναι ο εφήμερος χαρακτήρας, διότι η παράσταση τελειώνει και «πεθαίνει» και μετά δεν μπορούμε με κανέναν τρόπο να την αναστήσουμε. Επομένως, μια φωτογραφία είναι ένα πολύτιμο υλικό. Είναι αυτό που λέει το κινέζικο ρητό «φωνάζει σαν χίλιες λέξεις» και μας δίνει πάρα πολλά στοιχεία τα οποία είτε ξεχνιούνται, είτε αμελούνται, είτε δεν τους δίνουμε την σημασία που πρέπει την ώρα που γεννιέται η παράσταση και που λειτουργεί.
Από αυτή την άποψη είναι πολύ σημαντική η δουλειά που έχει κάνει ο Κωστής Καπελώνης και την έχει κάνει με ένα από τα σημαντικότερα θέατρα στην Ελλάδα, που είναι το θέατρο Τέχνης. Και μάλιστα έχει γίνει σε μια περίοδο που το θέατρο Τέχνης παίρνει ξανά το δικαίωμα να μπαίνει στην Επίδαυρο, δεδομένου ότι μέχρι το 1975 δεν επιτρεπόταν άλλο θέατρο, πέρα από το Εθνικό και τα Κρατικά θέατρα να μπαίνουν.
Κατά συνέπεια, είναι πολύ σημαντικό ότι μια δεύτερη φωνή, πέρα από τα κρατικά θέατρα, μπορεί να «μιλήσει» μέσα από την Επίδαυρο και επομένως παρουσιάζει ανάγλυφα την άλλη οπτική που είχε ο Κουν σε σχέση με το θέατρο αυτό και το μεγάλο θέατρο που είναι η Επίδαυρος, ενώ παράλληλα πλουτίζει και τον διάλογο γύρω από το νεοελληνικό θέατρο».
Γιάννα Μαλακατέ: «Αυτό είναι ένα λεύκωμα ζωής για τον Κωστή…»
Μιλώντας στην παρουσίαση του λευκώματος η ηθοποιός, Γιάννα Μαλακατέ, η οποία συμμετείχε σε πολλές παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης στην Επίδαυρο, ανέφερε μεταξύ άλλων πως είχε την τύχη να συνεργαστεί για πολλά χρόνια με τον Κωστή Καπελώνη, τον οποίο και θυμάται πάντα με μία φωτογραφική μηχανή στο χέρι.
«Αυτό είναι ένα λεύκωμα ζωής για τον Κωστή, τον οποίο τον ξέρω πολλά χρόνια διότι ήταν δάσκαλός μου στην σχολή, μετέπειτα ήταν σκηνοθέτης μου και τον γνωρίζω πολύ καλά». Με αυτά τα λόγια η κα Μαλακατέ, θέλησε να μοιραστεί με τους παρευρισκόμενους τις αναμνήσεις που έχει από την γνωριμία της με τον δημιουργό του λευκώματος.
«Εγώ θυμάμαι έναν άνθρωπο -όπως ανέφερε χαρακτηριστικά- ο οποίος εδώ και 25 χρόνια ήταν συνέχεια με μία μηχανή και έβγαζε φωτογραφίες σε άτυπες στιγμές. Δηλαδή, σε πρόβες, σε παραστάσεις, σε στιγμές που καθόμασταν χαλαροί και δεν τον βλέπαμε καν. Όλες αυτές τις στιγμές δεν μπορούσαμε να φανταστούμε, ότι κάποια στιγμή θα γίνει ένα υλικό που θα είναι γεμάτο, για να μπορέσει να γεμίσει ένα βιβλίο, ένα τόσο ωραίο λεύκωμα σαν και αυτό.
Είναι δουλειά χρόνων και για μένα κάθε σελίδα που βλέπω, μου θυμίζει πολλά πράγματα. Διότι τα περισσότερα από αυτά τα χρόνια τα έχω ζήσει και εγώ στην Επίδαυρο και μου έρχονται πολλά πράγματα στην μνήμη.
Άλλωστε, όταν κοίταξα αυτό το υλικό για πρώτη φορά πριν από δύο χρόνια στο σπίτι του Κωστή, του είπα πόσο εξαιρετικό είναι και πως θα έπρεπε να το αξιοποιήσει. Βέβαια εκείνος είχε ήδη στο μυαλό του τι πρέπει να κάνει. Εμένα πάντως μου θύμισε όλα τα χρόνια σαν πέρασμα, σαν σκιαγράφημα, καθώς αποτυπώνει τα έργα που παίξαμε, τις στιγμές που περάσαμε πριν και μετά από κάθε παράσταση, δηλαδή, όλα αυτά τα οποία δεν φαίνονται… Κατά συνέπεια, είναι ένα πολύ αξιόλογο λεύκωμα για όσους ξέρουν και για όσους δεν ξέρουν, για να μπορούν να θυμηθούν ονόματα, έργα, χρονολογίες. Είναι μια εξαιρετική δουλειά του Κωστή και του αξίζουν πολλά συγχαρητήρια».
Ποιος είναι ο Κωστής Καπελώνης
Ο Κωστής Καπελώνης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1952. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (αποφοίτησε το 1976) και Θέατρο στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Tέχνης Kαρόλου Kουν (αποφοίτησε το 1981).
Εργάζεται, ως επί το πλείστον, στο Θέατρο Τέχνης ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, σχεδιαστής φωτισμών κ.ά. Το 1998 καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔHΠEΘE Kρήτης. Το 2000-2001 υπηρέτησε στο Kρατικό Θέατρο Bορείου Eλλάδος. Το 2002 ίδρυσε τον θίασο Θ όπως Θέατρο, όπου ανέβασε τρεις παραστάσεις. Ως ηθοποιός έλαβε μέρος σε 45 και πλέον παραστάσεις του Θεάτρου Tέχνης (σε σκηνοθεσίες των Kαρόλου Kουν, Γιώργου Λαζάνη, Mίμη Kουγιουμτζή, Διαγόρα Χρονόπουλου). Παράλληλα σε πολλές παραστάσεις ήταν βοηθός των Γ. Λαζάνη και Μ. Κουγιουμτζή. Έχει σκηνοθετήσει (στο Θέατρο Τέχνης και αλλού) 55 παραστάσεις, σε έργα των Σαίξπηρ, Τσέχωφ, Ίψεν, Στρίντμπεργκ, Λόρκα, Ιονέσκο, Μπέκετ, Μίλλερ, Κοκτώ, Μπέρνχαρντ, Ρεζά, Μαγιόργκα, Σουρή, Βιζυηνού, Παπαδιαμάντη, Ξενόπουλου, Αναγνωστάκη, Σεβαστίκογλου, Μέντη, Μπουλώτη, Βέλτσου, Φλουράκη κα.) Διασκεύασε για το Θέατρο αφηγηματικά ή θεατρικά κείμενα, για παραστάσεις που σκηνοθέτησε· [Τρικυμία του Σαίξπηρ, Το Αμάρτημα της Μητρός μου του Βιζυηνού, Παραμύθι από Χαρτί (βραβείο δραματουργίας Κ. Κουν, 2003), Ο Λιόντας, Όλιβερ Τουίστ, Η Ζωή είναι Ωραία (από Διηγήματα του Τσέχωφ) κ.ά].
Από το 1981 διδάσκει σε Δραματικές Σχολές, σε σεμινάρια κα. (Θεάτρο Tέχνης, Kρατικό Θεάτρο Bορείου Eλλάδος, Ίασμος, Δήλος, στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ). Έχει γράψει και έχουν εκδοθεί, από το 1997 ως το 2010, ποιήματα με φωτογραφίες, ένα δοκίμιο, μία νουβέλα.