Της ΣΤΕΛΛΑΣ ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗ…
Σε όλα τα χρόνια της ζωής του συνέλλεγε με πολύ κόπο, θυσίες και αγάπη χιλιάδες βιβλία που ήταν αφιερωμένα στην επιστήμη του και ειδικότερα στην αγαπημένη του γεωμετρία, ώστε μέσα από τις σελίδες τους και σε συνδυασμό με τις πολύτιμες διδαχές του, να προσφέρει απλόχερα την γνώση του στα παιδιά τα οποία και λάτρευε.
Ο λόγος για τον αείμνηστο Ρεθεμνιώτη μαθηματικό, Δημήτρη Χαλκιαδάκη, ο οποίος τιμήθηκε μετά θάνατον από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, με αφορμή την απόφαση της οικογένειας του εκλιπόντος να δωρίσει στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημιακού Ιδρύματος, την πολύτιμη βιβλιοθήκη που διατηρούσε στο φροντιστήριό του και η οποία αποτελεί κειμήλιο για την οικογένεια.
Πρόκειται για μια πολύ σπάνια -σε πανελλαδικό επίπεδο- βιβλιοθήκη, που αριθμεί περίπου 2.500 επιστημονικά βιβλία και περιοδικά, τα οποία στο εξής φιλοξενούνται στις προθήκες του κτιρίου της Βιβλιοθήκης στην πανεπιστημιούπολη Γάλλου και είναι πλέον στην διάθεση, όχι μόνο της επιστημονικής κοινότητας αλλά σε κάθε ενδιαφερόμενο.
Στην ειδική εκδήλωση που έγινε το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής, στο κατάμεστο από κόσμο, Ωδείο τη παλιάς πόλης η Διεύθυνση της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης, τίμησε για την προσφορά της την οικογένεια του Δημήτρη Χαλκιαδάκη.
Προσωπικότητες της πνευματικής ζωής του τόπου και άλλοι επιστήμονες μίλησαν για το έργο, την επιστημονική και εκπαιδευτική αξία του νέου αποκτήματος της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου, καθώς και για την πολύτιμη προσφορά του αειμνήστου δωρητή στην τοπική κοινωνία, κάνοντας ξεχωριστή μνεία στις αξίες ζωής που τον χαρακτήριζαν.
Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν και ο επίτιμος σχολικός σύμβουλος Μαθηματικών, Γιάννης Καλογεράκης, ο τ. καθηγητής του Τμήματος Μαθηματικών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Κρήτης, Μιχάλης Λάμπρου, ο καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Κώστας Τζανάκης, ενώ αντί επιλόγου η βραδιά έκλεισε μουσικά με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη από την Ελισάβετ Βερούλη και την Ρίκα Χαλκιαδάκη, που είναι κόρη του εκλιπόντος, στο πιάνο.
Στέλλα Χαλκιαδάκη: «Δεν ήταν εύκολη αυτή η απόφαση της οικογένειας…»
Ιδιαίτερα συγκινημένη η σύζυγός του, Στέλλα Χαλκιαδάκη πλαισιωμένη από τα παιδιά τους, μίλησε στους δημοσιογράφους για την δύσκολη αυτή απόφαση να δωρίσουν τον πολύτιμο θησαυρό του δικού τους ανθρώπου.
«Δεν ήταν εύκολη αυτή η απόφαση της οικογένειας, είπε χαρακτηριστικά η κα Χαλκιαδάκη, να κάνουμε δωρεά την βιβλιοθήκη που ήταν ένα κομμάτι του ανθρώπου μας. Όμως, σκεφτήκαμε ότι μια αξιόλογη βιβλιοθήκη όπως αυτή -διότι για χρόνια συνέλεγε βιβλία τα οποία επέλεγε και επένδυε σε αυτά αρκετά από την ζωή του- αν την κρατήσουμε εμείς σαν κειμήλιο και τα παιδιά μου, θα έχανε την αξία τους ειδικά αν την «κομματιάζαμε» κιόλας, διότι είναι ένα ενιαίο σύνολο. Είναι βιβλία δύο δεκαετιών, όπου οι συγκεκριμένες δεκαετίες ήταν πολύ σημαντικές για την εκπαίδευση. Άλλωστε, όπως μας είπαν οι καθηγητές που ήρθαν και την είδαν, θεώρησαν ότι είναι μια από τις αξιολογότερες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. Οπότε, αν την μοιράζαμε και έπαιρνε κάτι κάθε παιδί ως ενθύμιο από τον πατέρα του, θα έχανε την αξία της, αφού θα έπαυε πια να είναι ένα ενιαίο σύνολο».
Και συνεχίζοντας πρόσθεσε ότι «επειδή ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τα παιδιά και ήθελε να μορφωθούν όλα, αφού δεν κρατούσε την γνώση μόνο για δικό του, αποφασίσαμε ότι καλό θα ήταν τα βιβλία αυτά να δοθούν στην βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου που εκεί οποιοσδήποτε και από οπουδήποτε θα μπορεί να έχει πρόσβαση σ’ αυτή την βιβλιοθήκη και πιο πολύ για ερευνητικούς σκοπούς, διότι κάποια πράγματα, δηλαδή, η μαθηματική επιστήμη προχωρεί, οπότε ίσως στα χέρια των παιδιών μας δεν θα αξιοποιούνταν τόσο πολύ».
Μιχάλης Τζεκάκης: «Ήταν ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος…»
«Ο Δημήτρης Χαλκιαδάκης ήταν ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος, φωτισμένος μαθηματικός και πολύ προχωρημένος, καθώς παρακολουθούσε την βιβλιογραφία και τα ξένα περιοδικά, διότι ήθελε πάντα να ενημερώνεται για οτιδήποτε είχε σχέση με την επιστήμη του». Αυτά ήταν τα πρώτα λόγια που είπε κατά την διάρκεια της ομιλία του, ο πρώην διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Μιχάλης Τζεκάκης.
Όπως ο ίδιος ανέφερε, ο αείμνηστος επιστήμονας δεδομένου ότι δεν μπορούσε την εποχή εκείνη να διοριστεί στην μέση εκπαίδευση, λόγω κοινωνικών φρονημάτων, αποφάσισε να αφιερωθεί στο φροντιστήριο που ο ίδιος δημιούργησε, το οποίο και μετέτρεψε σε ένα σχολείο πολύ υψηλού επιπέδου.
«Η βιβλιοθήκη του Δημήτρη Χαλκιαδάκη, είναι μια μοναδική βιβλιοθήκη στην Ελλάδα, διότι λίγοι μαθηματικοί στην χώρα μας που δουλεύουν στην μέση εκπαίδευση, έχουν τα ξένα περιοδικά και τα βιβλία που είχε ο Χαλκιαδάκης, διότι ο άνθρωπος ήταν επιστήμονας τα παρακολουθούσε και ενημερωνόταν συνεχώς. Και αυτό κάνει την βιβλιοθήκη του μοναδική.
Τα βιβλία που δωρίστηκαν στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστήμιου Κρήτης, αριθμού περίπου τους 2.500 τόμους, αλλά δεν έχει σημασία ο αριθμός, όσο η ποιότητα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μιχάλης Τζεκάκης.
Γιώργος Φρυγανάκης: «Εξανθρώπιζε την άλγεβρα αντί να αλγεβροποιεί τον άνθρωπο…»
Ως ένα δάσκαλο αλλά και άνθρωπο με κεφαλαία -όπως είπε- γράμματα χαρακτήρισε ο φιλόλογος και συγγραφέας, Γιώργος Φρυγανάκης, τον μαθηματικό Δημήτρη Χαλκιαδάκη, τον οποίο μάλιστα είχε ως πρότυπο του.
«Ως δάσκαλος μαθηματικός μπορούμε να πούμε με ένα σχήμα λόγου ότι εξανθρώπιζε την άλγεβρα, αντί να αλγεβροποιεί τον άνθρωπο. Και επειδή και εγώ έγινα δάσκαλος σε όλη μου την ζωή μπορώ να πω ότι τον είχα πρότυπο. Και παρά το ότι εγώ έγινα φιλόλογος είχα πρότυπο έναν μαθηματικό διότι ο τρόπος της μετάδοσης δεν διαφέρει στα διάφορα αντικείμενα διδασκαλίας», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Φρυγανάκης, ο οποίος στην διάρκεια της ομιλίας του προέβαλλε την προσωπικότητα του Δημήτρη Χαλκιαδάκη ως άνθρωπο και μάλιστα ως ένα ευεργέτη.
«Εγώ προέρχομαι από μία προσφυγογειτονιά όπου η επαγγελματική κινητικότητα καταλαβαίναμε ποια θα ήταν, αν σκεφτούμε ότι στην βάση της τα κύρια επαγγέλματα ήταν φορτοεκφορτωτές (κυρίως χαμάληδες στο λιμάνι), ανειδίκευτοι εργάτες και καραγωγείς.
Ο άνθρωπος αυτός όμως, ενθάρρυνε τους κατοίκους εκεί στην προσφυγογειτονιά και τους ενθάρρυνε μάλιστα με σοβαρές εκπτώσεις στα δίδακτρα ή ακόμα δωρεάν διδασκαλία. Για αυτό υποστηρίζω ότι επηρέασε πολύ την επαγγελματική κινητικότητας της περιοχής. Αυτά τα δύο είναι τα βασικά του στοιχεία και η δωρεά στην Βιβλιοθήκη είναι πάρα πολύ σπουδαία, αλλά εάν αυτά τα βιβλία δεν συνοδευόταν από το όνομα του κτήτορά τους, δεν θα είχαν την ίδια αξία», σημείωσε μεταξύ άλλων ο κ. Φρυγανάκης.
Με την ευκαιρία επίσης ο Ρεθεμνιώτης φιλόλογος και συγγραφέας, μίλησε για την αναφορά που είχε κάνει προ πολλού στην σύζυγο του εκλιπόντος, με αφορμή την απόφαση του Δήμου να τοποθετήσει πινακίδες έξω από τα σπίτια επώνυμων προσωπικοτήτων, όπως για παράδειγμα του Παντελή Πρεβελάκη κ.ά. «Είχα κάνει την σκέψη -είπε- ότι θα ήταν δίκαιο να τοποθετηθεί έξω από το φροντιστήριο του μια πινακίδα που να γράφει, «εδώ δίδαξε ο Δημήτρης Χαλκιαδάκης».
Μανόλης Κουκουράκης: «Με την δωρεά καλύπτεται ένα σημαντικό κενό»
Με την δωρεά της σημαντικής αυτής μαθηματικής βιβλιοθήκης, καλύπτεται ένα σημαντικό κενό στις συλλογές της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης, γεγονός που την κάνει ιδιαιτέρως χρήσιμη για τους διδάσκοντες και τους ερευνητές του Παιδαγωγικού Τμήματος, αλλά και τους καθηγητές Μαθηματικών που υπηρετούν στα Γυμνάσια, τα Λύκεια και τα φροντιστήρια του Νομού μας, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στην ομιλία του ο διευθυντής της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης, Μανόλης Κουκουράκης.
Μεταξύ άλλων στο σημείο αυτό ο Μανόλης Κουκουράκης τόνισε τα εξής: «Η συγκρότηση μιας τόσο πλούσιας προσωπικής βιβλιοθήκης είναι ιδιαιτέρως χαρακτηριστική για το ήθος και την σοβαρότητα του ανδρός, εκφραστική τόσο της αγάπης του για την επιστήμη, όσο και του αισθήματος ευθύνης και προσφοράς στους μαθητές του. Οφείλουμε θερμότατες ευχαριστίες στην οικογένεια του Δημήτρη Χαλκιαδάκη που με την δωρεά στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη συνεχίζει αυτή την παράδοση κοινωνικής ευαισθησίας και προσφοράς. Γνωρίζουμε και κατανοούμε την δυσκολία να αποχωριστεί κανείς ένα υλικό που για πολλά χρόνια αποτέλεσε σημαντικό μέρος της καθημερινότητάς του και συνδέεται τόσο στενά με τα αγαπημένα του πρόσωπα, ωστόσο, αυτό κάνει την χειρονομία της δωρεάς ακόμη πιο σημαντική».
Ο ίδιος μάλιστα πρόσθεσε πως εντασσόμενη στις συλλογές της πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης, η βιβλιοθήκη του Δημήτρη Χαλκιαδάκη θα καταστεί διαθέσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο. Η ένταξη όλου του υλικού στον ηλεκτρονικό κατάλογο της βιβλιοθήκης του πανεπιστημίου θα επιτρέψει τον εύκολο εντοπισμό του από την διεθνή εκπαιδευτική κοινότητα, ενώ με την ψηφιοποίηση του αρχειακού υλικού και την ενσωμάτωσή του στις ψηφιακές συλλογές θα μπορεί κάποιος να το δει και να το μελετήσει χωρίς να χρειαστεί να μεταβεί στην Βιβλιοθήκη.
«Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης, εκτός από την διάθεση πολύ σημαντικών κονδυλίων από πλευράς Πανεπιστημίου, οφείλει ένα μεγάλο μέρος των συλλόγων της σε δωρεές σημαντικών προσώπων -κρητικών και μη- οι οποίοι αποφάσισαν να μας δωρίσουν τις συλλογές τους. Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Πανεπιστημίου Κρήτης δημιουργήθηκε ένα τέτοιο κλίμα σοβαρότητας και εμπιστοσύνης, ώστε αρκετοί Ρεθεμνιώτες – κάτοχοι πολύ αξιόλογων βιβλιοθηκών να εμπιστευτούν στο Πανεπιστήμιο τις πολύτιμες -για την αξία τους αλλά και για συναισθηματικούς λόγους- συλλογές τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρώτη δωρεά στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου έγινε δύο χρόνια πριν καν ιδρυθεί το Πανεπιστήμιο», είπε ο Μανόλης Κουκουράκης.
Ο κ. Κουκουράκης έκανε επίσης ιδιαίτερη αναφορά σε έναν ακόμα λαμπρό, όπως τον χαρακτήρισε, δωρητή προς το Πανεπιστήμιο Κρήτης, που δεν ήταν άλλος πέρα από τον Ρεθεμνιώτη συγγραφέα Παντελή Πρεβελάκη.
Επίσης, με την ευκαιρία της εκδήλωσης μίλησε και για το έργο της επέκτασης της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου, λέγοντας ότι υπάρχουσα βιβλιοθήκη καλύπτει ήδη μια έκταση 5,5 στρεμμάτων στην πανεπιστημιούπολη Γάλλου, που μέσα στο επόμενο διάστημα αναμένεται να αυξηθεί, καθώς το έργο έχει ήδη προκηρυχτεί. Άλλωστε, όπως είπε, αποστολή της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημιακού Ιδρύματος είναι η καθημερινή συγκέντρωση, καταγραφή, προβολή και ανάδειξη της τοπικής ιστορίας, καθώς συμβάλλει αποφασιστικά στο έργο της έρευνας και της διδασκαλίας.
Σύμφωνα μάλιστα με τον κ. Κουκουράκη ο «πλούτος» της βιβλιοθήκης του πανεπιστημίου Κρήτης, δεν είναι διαθέσιμος μόνο στην ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά και στην τοπική κοινωνία καθώς και στην διεθνή ερευνητική κοινότητα.
Γιώργος Μαρινάκης: «Δεν ήμουν μαθητής του, ήμουν ένα γειτονόπουλο και συναντιόμασταν στο καφενείο του Σκούφογλου…»
Αναφορά στην στήριξη της τοπικής κοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, καθώς και ιδιαίτερη μνεία στα όσα τον συνέδεαν με τον Δημήτρη Χαλκιαδάκη από τα εφηβικά του χρόνια, έκανε στην διάρκεια του χαιρετισμού του, ο Δήμαρχος Ρεθύμνου, Γιώργος Μαρινάκης.
Ο κ. Μαρινάκης ανέφερε ότι για όλους όσοι έζησαν τον Δημήτρη Χαλκιαδάκη, η μεγάλη του προσωπικότητα αφήνει ένα διαφορετικό αποτύπωμα, διότι -όπως εξήγησε- για τους μαθητές του ήταν ο εξαιρετικός μαθηματικός με ιδιαίτερη έφεση στην γεωμετρία.
«Έλεγαν πως κανείς δεν ξέρει τόση γεωμετρία, όσο ο τιμώμενος. Εγώ προσωπικά δεν ήμουν μαθητής του, ήμουν ένα γειτονόπουλο και συναντιόμασταν στο καφενείο του Σκούφογλου (ήταν εκεί που σήμερα είναι το άγαλμα του Βενιζέλου). Συνέπεσε ένα συμπτωματικό γεγονός, πηγαίνοντας ο γιος του Ευάγγελου Σκούφογλου εκδρομή στην Ρόδο, έπρεπε κάποιος να πηγαίνει τους καφέδες στην γειτονιά και έτσι επιστρατεύθηκα εγώ και γνωρίστηκα μαζί του. Θέλω να πω επίσης ότι η δική μου αίσθηση είναι ότι δίπλα στον μεγάλο μαθηματικό, υπήρχε ένας πραγματικός δημοκράτης. Ένας άνθρωπος που είχε αξίες, ιδεώδη και μέσα από το φροντιστήριο του έβρισκαν πνευματική τροφή και βοήθεια οι άποροι μαθητές», κατέληξε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Ρεθύμνου.
Ποιος ήταν ο Δημήτρης Χαλκιαδάκης
Ο δωρητής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Δημήτριος Χαλκιαδάκης γεννήθηκε (1914-1990) και εργάστηκε ως Μαθηματικός στο Ρέθυμνο. Η συμμετοχή του στο ΕΑΜ κατά την περίοδο της Κατοχής είχε συνέπεια τον αποκλεισμό του από τα σχολεία του Δημοσίου, γεγονός που τον ανάγκασε να εργαστεί στο χώρο των φροντιστηρίων.
Ήταν γεννημένος Μαθηματικός, αγαπούσε την επιστήμη του και έβαζε την ψυχή του στο μάθημα. Προσπαθούσε με κάθε τρόπο να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν το νόημα της θεωρίας και των ασκήσεων, ενώ η κοινωνική του ευαισθησία ήταν τέτοια ώστε να μην ζητά δίδακτρα, όταν αντιλαμβανόταν σχετική αδυναμία των οικογενειών. Από το 1952 μέχρι το 1980 που αποσύρθηκε, το φροντιστήριο του Δ. Χαλκιαδάκη άφησε εποχή στο Ρέθυμνο ως πραγματικό Σχολείο.
Μάλιστα του είχαν απονεμηθεί πλήθους διακρίσεων, που ήταν φυσικό επακόλουθο της επιτυχημένης πορείας του.
Συγκεκριμένα:
1966: Το φθινόπωρο του 1966 ο ιδρυτής της «Παιδικής Στέγης», αείμνηστος π. Ιωάννης Πίτερης, σαν ένδειξη ευγνωμοσύνης των παιδιών που παρακολουθούσαν δωρεάν στο φροντιστήριο τα έστειλε τα κορίτσια για λιομάζεμα μιας ημέρας στο λιόφυτο του Δημήτρη Χαλκιαδάκη.
1985: Για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση του απονεμήθηκε αναμνηστικό μετάλλιο το 1985.
1988: Τιμήθηκε από το σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του Ενιαίου Πολυκλαδικού Λυκείου, για την βοήθειά του στην ίδρυση και ομαλή λειτουργία του Ε.Π.Λ.
1989: Το παράρτημα της Μαθηματικής Εταιρείας στο Ρέθυμνο, οργανώνει στο Δημαρχείο εκδήλωση τιμής για τον δάσκαλό τους και τον παρακαλούν να λύσει, στον πίνακα, μια δική του άσκηση. Ήταν το καλύτερο δώρο γι’ αυτόν. Να τον τιμήσουν οι μαθητές του που είχαν γίνει συνάδελφοί του. Στην τελετή βράβευσης, παρουσίασε τρεις πρωτότυπες λύσεις σε ασκήσεις Γεωμετρίας που είχαν δώσει μαθητές του.
1990: Βραβείο ήθους και κοινωνικής δράσης από τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» τον Δεκέμβριο του 1990.
2007: Η Ένωση Φροντιστών νομού Ρεθύμνης παραδίδει πλακέτα στην σύζυγό του για την προσφορά του στη μόρφωση των παιδιών.
2018: Το παράρτημα της Μαθηματικής Εταιρείας Ηράκλειου – Λασιθίου απονέμει τιμητικό δίπλωμα για την προσφορά του στη μαθηματική παιδεία του τόπου τον Ιούλιο του 1918.