Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΞΥΠΟΛΥΤΑ*
Πλέον επίκαιρη από ποτέ η αναδρομή στις αξίες του Ελληνισμού, αφού παγκοσμίως το Ελληνικό πνεύμα εξυμνείται ακατάπαυστα, τώρα με αφορμή την πανδημία του ιού με το Ελληνικότατο όνομα Δωρικού τύπου (κορώνα-η εκ του κάρα, η κεφαλή) που πέρασε απαράλλαχτο στα Λατινικά (corona).
Εποχική και η προσωπική άνεση χρόνου που προκύπτει μετά πολλού καιρού και κόπου, ώστε κατά το δυνατόν κάπως να ανταποκριθώ στις φιλικές παροτρύνσεις και αιτήσεις.
Ας προσεγγίσουμε κάποιους τομείς.
Το Ελληνικό πνεύμα από της απόλυτης επικράτησής του μέχρι και τον 1ο – 2ο μετά Χριστόν αιώνα και αφού διαμορφώθηκε σε βάθος 10.000 ετών με απώτερη εκκίνηση από διάφορα σημεία του Ελληνικού χώρου περί το 30.000 προ Χριστού, κληρονομήθηκε στο Ρωμαϊκό πολιτισμό (μέσα του 1ου π.Χρ αιώνα έως την ίδρυση του Βυζαντίου το 330 μ.Χρ. Διάρκεια Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας 4 αιώνες και ασθενέστερα έως υποτυπωδώς ακόμα 4 αιώνες). Οι Ρωμαίοι παρέλαβαν τα πάντα, από αρχιτεκτονική (κτίρια – ναοί – πολεοδομία πόλεων) μέχρι φιλοσοφία, νομοθεσία, πολεμική τέχνη, γενική πολιτική στρατηγική, επιστήμες.
Στη συνέχεια τα υιοθέτησε το ίδιο και περισσότερο έντονα η Κωνσταντινούπολη του Μέγα Κωνσταντίνου. Θα διαφοροποιηθεί μόνον ως προς την θρησκεία, χωρίς να καταργηθεί η Ελληνική που διατηρήθηκε αιώνες μετά σε όλη την έκταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και γνώρισε τους σφοδρότερους διωγμούς στην ανθρώπινη ιστορία, σφοδρότερους από τους Ρωμαϊκούς εναντίον των χριστιανών των πρώτων μετά Χριστόν αιώνες.
Τους δύο τελευταίους αιώνες προ της πτώσεως της Κωνσταντινούπολης, αυτή η ζυμωμένη στη ζύμη του Ελληνισμού 1.5 χιλιετία μετά Χριστόν -ως συνέχεια των προ Χριστού χιλιετιών μεταλαμπάδευση προς όλους τους λαούς-, τώρα μεταλαμπαδεύεται στην Ευρώπη. Ο ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ. Καταπατά και αντικαθιστά σαν λαίλαπα τον σκοτεινό Μεσαίωνα στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (Σκανδιναβία – προς Βαλκάνια και προς Ρωσία ελάχιστα είχαν επηρεαστεί από τον Μεσαίωνα της Κεντρικής κυρίως Ευρώπης). Το Ελληνικό πνεύμα γέννησε τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και τους περίλαμπρους Διαφωτιστές σε όλους τους τομείς. Επιστήμες, τέχνες, θεωρίες, ιδέες, επαγγέλματα, οργάνωση κοινωνιών, διάνοιξη πνευματικών εν γένει οριζόντων.
Εργαλείο και πάλι η Ελληνική γλώσσα. Ο Ζευς πάτερ έγινε Jupiter στους Ρωμαίους και λατινόφωνους, Diespiter στα αχανή βάθη της προϊστορικής άνω Ρωσίας και Σιβηρίας, στους αιώνιους πάγους και τις έρημες στέπες του 30 υπό το μηδέν. 450 Ελληνικές πόλεις επί 4 χιλιετίες από την Ανατολική Μαύρη θάλασσα -πρωτίστως κατά μήκος της παραλιακής Μικράς Ασίας- ως την Αίγυπτο. Τόσες πόλεις έστω και σαν απλές συγκεντρώσεις πληθυσμών σε σκηνές με κοπάδια κοντά σε ποτάμια και όχι βέβαια σαν τις Ελληνικές με σταθερές εγκαταστάσεις, λίθινες κατασκευές, πλατείες, πηγές, κρήνες, τείχη, ρυμοτομία, δεν είχε ίδια εποχή ολόκληρη η γη. Για πρώτη φορά στην πανανθρώπινη ιστορία, θα αποκτήσουν επιπλέον νόμους, πολιτεύματα, αρχές, δικαστήρια, θέατρα, στρατούς οργανωμένους, στάδια, σχολές, κήπους, ναούς, βιβλιοθήκες κ.ά άγνωστα όλα τοις πάσι, παντού και ανέκαθεν. Από τη Β.- Ν. – Κεντρική Αμερική (πόλεις μεγάλες αλλά ελάχιστες, χρονολογούνται περί το 1500 π.Χρ.) ως την Αυστραλία, την πολυάνθρωπη και πυκνοκατοικημένη Κίνα, την Ευρώπη. Η οικουμένη δεν είχε τις 450 πόλεις που η Ελλάδα ιδρύει και διατηρεί επί χιλιετίες σε μια ενιαία και αδιάσπαστη λωρίδα, παραλιακά. Συν τις εκατοντάδες πόλεις της κυρίως Ελλάδας και των νήσων της.
Ένα απλό έθνος -ούτε μικρό, ούτε όμως αναλογικά με τα λοιπά, ιδιαίτερα μεγάλο- οι Έλληνες, επελαύνει και εγκαθίσταται χωρίς να εκτοπίσει υπάρχοντες, σε 3 Ηπείρους (Ευρώπη, Ασία, Αφρική). Συνεχόμενη γραμμή από Μαύρη θάλασσα έως Αίγυπτο, μάλιστα παραλιακή, ενώ η ακριβώς έναντι παραλιακή γραμμή, η απέναντι δηλαδή στο Αιγαίο, από Κρήτη – Πελοπόννησο έως Θράκη, είναι επίσης Έλληνες, ομοεθνείς, ομόδοξοι, ομόθρησκοι, ομόγλωσσοι, όμαιμοι καίτοι διαχωρισμένοι σε φυλές, κράτη, πολιτεύματα, κάποτε μάλιστα -κάποτε και συχνά- εμπόλεμοι μεταξύ τους και άκρως ανταγωνιστικοί στις κατακτήσεις, το εμπόριο, τον πλούτο, τον πολιτισμό, τα μεγέθη. Τρίτη παραλιακή γραμμή με ακμάζουσες πόλεις, εκείνη της Κάτω Ιταλίας – Σικελίας.
Η ενιαία αυτή οικιστική -πολιτιστική συνεχόμενη γραμμή κρατών θα παραμείνει μοναδική στον πλανήτη και θα συμπληρωθεί- επεκταθεί επί Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η κραταιά Περσική Αυτοκρατορία, όταν το συνέλαβε σαν σχέδιο, απέτυχε παταγωδώς να το εφαρμόσει σε Μαραθώνα – Σαλαμίνα δύο φορές σε 10 έτη.
* Ο Νικόλαος Ξυπολυτάς είναι χειρουργός, υπεύθυνος τομέα υγείας Ν.Δ.-ΝΟΔΕ Ρεθύμνου