Όταν έχεις αποφοιτήσει από μια σχολή με τη σφραγίδα του Καρόλου Κουν, σου είναι δύσκολο να υποταχθείς στην απαίτηση των εκπτώσεων ποιότητας και καλλιτεχνικής επιλογής που επιβάλλουν οι καιροί μας. Το αυτό συνέβη και στον Τάκη Χρυσικάκο ένα γοητευτικό ηθοποιό που μας έχει συνηθίσει σε ρόλους απαιτήσεων. Και τα τελευταία χρόνια παίζει με επιτυχία έργα Ελλήνων λογοτεχνών στα περισσότερα φεστιβάλ: Γ. Βιζυηνού «Το Αμάρτημα της Μητρός μου», Α. Παπαδιαμάντη «Μοιρολόγι Φώκιας», Δ.Κ. Μισιτζή «Ο Φιάκας».
Μπορεί η επιλογή αυτή να τον έφερνε συχνά σε δύσκολη θέση, από οικονομικής πλευράς, αλλά εκείνος με το Μανιάτικο πείσμα του επιμένει να διδάσκει στους μαθητές του καλλιτεχνικό ήθος, εκτός από την υποκριτική στις σχολές που συνεργάζεται.
Ο Τάκης Χρυσικάκος, θα εμφανιστεί και στην πόλη μας αύριο και μεθαύριο σε μια παράσταση αξιώσεων του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Κρήτης. Πρόκειται για την «Αναφορά στον Γκρέκο» του Νίκου Καζαντζάκη, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η Κιβωτός της λογοτεχνικής έκφρασης του κορυφαίου των Γραμμάτων.
Μια παράσταση, όπως αναφέρει και το δελτίο τύπου του, το ΔΗΠΕΘΕΚ, που μέσα από τους ήρωες των έργων του Νίκου Καζαντζάκη και τις εξομολογήσεις του (στον παππού του, όπως αποκαλεί τον Ελ Γκρέκο) συναντάμε το μεγαλείο της Ελλάδας και το ανυπόταχτο πνεύμα του ίδιου του συγγραφέα.
Πνευματική αυτοβιογραφία
Η «Αναφορά στον Γκρέκο», είναι το τελευταίο έργο του μεγάλου Έλληνα-Κρητικού συγγραφέα. Ένα είδος πνευματικής αυτοβιογραφίας ή, όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Καζαντζάκης, μια «αναφορά» με τη στρατιωτική έννοια του όρου, σχετικά με τους στόχους του και τις προσπάθειές του. Ο συγγραφέας ξεκινά από τα παιδικά του χρόνια (αφού προηγουμένως αναφέρεται στους προγόνους και τους γονείς του) και σταματά στην ημέρα της «κρητικής ματιάς» και στη σύλληψη της Οδύσσειας. Δεν αφηγείται το σύνολο της ζωής του, αλλά παρουσιάζει τους σταθμούς της πνευματικής του πορείας, χωρίς να ακολουθεί την αυστηρή χρονολογική σειρά της πραγματικής του βιογραφίας.
Μια παράσταση πρόκληση
Μια παράσταση πρόκληση για τον βασικό υποστηρικτή της Τάκη Χρυσικάκο, που έκανε τη θεατρική προσαρμογή και σκηνοθεσία με συνεργάτιδα την Εμμανουέλα Αλεξίου.
Επιδιώξαμε μια συζήτηση με τον εκλεκτό ηθοποιό, που μας έκανε την τιμή να αποδεχθεί την πρόσκληση και να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.
-Mετά τον Παπαδιαμάντη ο Καζαντζάκης. Πως πήγε αλήθεια αυτό το πείραμα στην εποχή που αντιμετωπίζουμε ένα κοινό αλλοτριωμένο αισθητικά από τα ποικίλα θεάματα που τον κατακλύζουν; Πόσο μας αγγίζει πια ο θεόπνευστος λόγος δυο κορυφαίων της λογοτεχνίας όταν η καθημερινότητά μας έχει στερήσει κάθε ιδιαίτερη πνευματική αναζήτηση.
-Ακριβώς αυτή είναι η προσπάθεια, σε μια αντιπνευματική εποχή να αγωνίζεσαι κι εσύ παίρνοντας παράδειγμα απ’ αυτούς τους μεγάλους Έλληνες και να προσπαθείς να δώσεις το ελάχιστο στον κόσμο. Προσωπικά το θεωρώ χρέος μου να ακολουθήσω αυτόν τον δρόμο και ούτε με κουράζει, ούτε με κάνει να βαρυγκωμάω. Αλλά όπως λέει και ο Καζαντζάκης «με γεμίζει χαρά, υπερηφάνεια και ανδρεία».
-Κύριε Χρυσικάκο βιώσατε, σύμφωνα με ομολογίες σας, έντονα τη φτώχεια και τη στέρηση. Αυτά που αποτελούν σήμερα μια θλιβερή πραγματικότητα. Τι θα λέγατε λοιπόν στο νέο που ετοιμάζεται να ξενιτευτεί; Αξίζει τον κόπο η προσμονή για κάτι καλύτερο;
-Κατάγομαι από λαϊκή οικογένεια. Δεν είχαμε πλούτο αλλά είχαμε πάντα τα απαραίτητα. Μεγάλωσα με αγάπη και αξιοπρέπεια, αυτά με έμαθε η οικογένειά μου και με αυτά συνεχίζω. Εμένα, από μικρός, μου δόθηκε η δυνατότητα να εργαστώ στο εξωτερικό και δεν το έκανα, θέλοντας να δουλέψω και να προσφέρω στη χώρα μου. Δεν κατηγορώ κανέναν που θέλει να ξενιτευτεί για μια καλύτερη ζωή. Οι ανάγκες του ανθρώπου είναι που καθορίζουν την πορεία του. Μπορείς να προσφέρεις για τη χώρα σου και μέσα σ’ αυτήν και έξω απ’ αυτήν. Αρκεί να υπάρχει πάντα ότι ο αγώνας σου δεν είναι μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για το χώμα που μέσα εκεί βρίσκονται οι πρόγονοί σου.
-Πως δέχεστε ένα θετικό σχόλιο από τηλεοπτική σας εμφάνιση, γιατί έχετε πραγματοποιήσει εξαιρετικές ερμηνείες; Γενικά η τηλεόραση τι αντιπροσωπεύει για σας;
Πάντα είναι καλοδεχούμενο ένα καλοπροαίρετο σχόλιο. Έχω γνωρίσει την τηλεόραση μέσα στις μεγάλες της δόξες, με ακροαματικότητες που σήμερα πια είναι αδύνατον να πραγματοποιηθούν και έμαθα ότι είναι το μεγαλείο του εφήμερου. Η φήμη και η «δόξα» κρατάει όσο κρατάει η εκπομπή. Μετά, απλώς κάτι τους θυμίζεις. Εγώ το γνώρισα και έχω συμφιλιωθεί μ’ αυτό. Εξ’ άλλου, η δουλειά μου είναι πάντα το θέατρο. Απ’ αυτό μαθαίνω. Στην τηλεόραση απλά αναπαράγεις τις ευκολίες σου.
-Όλοι μιλάνε για κρίση. Πόσο να έχει επηρεάσει το θέατρο; Γιατί ακούμε κάποια τρελά νούμερα και μάλιστα για θεάματα αμφιβόλου ποιότητας.
-Σ’ εποχές κρίσης υπάρχει πάντα το «άρτος και θεάματα». Ο κόσμος τρέχει στα λεγόμενα μεγάλα θεάματα, μιούζικαλ, επιθεωρήσεις κ.λπ. Αυτά μπορεί να είναι καλά και μπορεί, όπως συνήθως συμβαίνει να μην είναι. Συγχρόνως όμως, υπάρχουν και εκατοντάδες παραστάσεις που νέοι ή μεγαλύτεροι ηθοποιοί προσπαθούν (με οικονομικό κόστος) να προσφέρουν πραγματική ποιότητα. Προσωπικά εμένα αυτό το θέατρο με ενδιαφέρει και με αφορά.
-Μετά από τόσες εμπειρίες στο Άγιο Όρος και επαφή με το λόγο του Παπαδιαμάντη, πως αντιμετωπίζετε τον αιρετικό της δογματικής σκέψης Καζαντζάκη;
-Μετά τον Άγιο των Γραμμάτων θα πρέπει να σας πω ότι δεν θεωρώ καθόλου αιρετικό τον Καζαντζάκη. Αλλά αντίθετα όπως απάντησε ο ίδιος στην πρόταση αφορισμού του από την Ιερά Σύνοδο «Να είστε τόσο θρήσκοι όσο είμαι εγώ». Απλά ο Καζαντζάκης σαν ελεύθερο πνεύμα δεν μπορεί να δεχτεί a priori το δόγμα. Ψάχνει, ανησυχεί, αγωνίζεται και παλεύει να βρει το πρόσωπο του Θεού. Τον θεωρώ λοιπόν εξίσου «Άγιο, Αγωνιστή» όπως τον Παπαδιαμάντη, μέσα απ’ τον μοναχισμό και τη μοναξιά του.
-Ο μοναχισμός πιστεύετε ότι ενδιαφέρει πνευματικά ή αποτελεί μια διέξοδο στις μέρες μας;
-Σέβομαι οποιαδήποτε επιλογή των ανθρώπων, ιδιαίτερα αυτές που δεν έχω τη δύναμη ν’ ακολουθήσω. Μόνο οι ίδιοι θα μπορούσαν ν’ απαντήσουν στο ερώτημα αυτό.
– Ποιο σημείο του έργου σας εκφράζει απόλυτα. Ποια φράση σας συνοδεύει και εκτός σκηνής;
-Η ταύτισή μου με τον Καζαντζάκη είναι σε πολλά σημεία, αλλά θα μπορούσα να τη συνοψίσω στην εξής φράση: «Ακατάλυτα πάλευαν μέσα μου το καλό και το κακό, το φως και το σκοτάδι και σκοπός μου γράφοντας ήταν να βοηθήσω όσο μπορώ το καλό, το φως, να νικήσουν. Σκοπός μου γράφοντας δεν είναι η ομορφιά, είναι η λύτρωση».
Αυτή λοιπόν είναι και η δική μου προσπάθεια. Αποδέχομαι αυτή την πάλη μέσα μου και προσπαθώ όσο μπορώ να νικήσει το καλό.
-Πως νομίζετε ότι θα αντιμετώπιζε ο Καζαντζάκης τους σημερινούς πολιτικούς. Πιστεύετε ότι θα έρθει στιγμή να αποκτήσουν ξανά το σεβασμό μας. Νομίζετε ότι θ’ αλλάξει κάτι;
-Ειλικρινά δεν ξέρω πώς ένα λεύτερο ασυμβίβαστο πνεύμα σαν του Καζαντζάκη, θα αντιμετώπιζε σήμερα τους σημερινούς πολιτικούς.
Το πολιτικό σύστημα σήμερα έχει σαπίσει και πρέπει με θάρρος να ξεκινήσει απ’ την αρχή. Μόνο από το νέο θα ξαναγεννηθεί ο σεβασμός και τώρα δεν βλέπω τίποτα νέο στο πολιτικό σκηνικό. Ακόμα και το λεγόμενο νέο χρησιμοποιεί όλα τα παλιά συστατικά.
-Κατάγεστε από τη Μάνη. Τι σημαίνει για σας Κρήτη; Ποια κοινά σημεία διακρίνετε στην εποχή μας φυσικά γιατί πολλά έχουν αλλάξει.
– Νομίζω ότι η συγγένεια Μάνης και Κρήτης είναι δεδομένη. Έχουμε ίδιους τρόπους σκέψης και δράσης. Η Κρήτη πάντα για μένα ήταν η δεύτερη καταγωγή μου. Χρόνια πηγαινοέρχομαι στην Κρήτη και έχω μεγάλους δεσμούς με ανθρώπους της. Φυσικά πολλά έχουν αλλάξει. Ο τουρισμός και το εύκολο κέρδος έχει αλλοιώσει πολλούς στην Κρήτη, αλλά υπάρχουν ακόμα άνθρωποι οι οποίοι είναι αγνοί, αμόλυντοι απ’ όλα αυτά. Αυτούς αγαπώ, γι’ αυτούς έρχομαι στην Κρήτη.
Η ζωή κάνει σχέδια για σένα
-Να μιλήσουμε και για το ΔΗΠΕΘΕΚ; Πως ξεκίνησε η συνεργασία σας;
– Σε μία εποχή που το όραμα της Μελίνας κινδυνεύει, δηλαδή κλείνουν τα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., το κράτος παρέα με τους τοπικούς άρχοντες θεωρούν περιττό και ενοχλητικό τον πολιτισμό, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης αντιστέκεται, αγωνίζεται, προσπαθεί. Γι’ αυτό βρίσκομαι εδώ, με όση δύναμη κι εγώ έχω να βοηθήσω. Η συνεργασία μας έχει να κάνει με το ότι θεωρώ αδύνατον να κάνεις Καζαντζάκη και αυτό να μην πρωτοπαιχτεί στην Κρήτη.
-Αλήθεια ποιος είναι ο ρόλος που ονειρεύεται ο Τάκης Χρυσικάκος για το άμεσο μέλλον;
– Ο ρόλος που ονειρεύομαι είναι αυτός του επόμενου έργου που δεν ξέρω ποιο είναι. Ποτέ στη ζωή μου δεν είπα θέλω να παίξω τον τάδε ρόλο. Δεν κάνεις εσύ σχέδια για τη ζωή. Η ζωή κάνει για σένα.
-Μέσα από κάθε σας συνέντευξη αναδύεται μια ποιότητα σκέψης και μια ξεχωριστή ευαισθησία για τα θέματα που μας πληγώνουν. Ποιο θα ήταν το μήνυμά σας για το σημερινό δοκιμαζόμενο άνθρωπο;
– Πίστευα ότι μέσα απ’ την κρίση ο κόσμος θ’ αναζητούσε πιο ποιοτικά μονοπάτια. Φάνηκα ρομαντικός, αιθεροβάμων. Διαψεύστηκα. Ο κόσμος πήγε στα χειρότερα. Φαίνεται ότι δεν έχουμε πιάσει ακόμα πάτο για να μπορούμε να κοιτάξουμε προς τα πάνω. Ελπίζω ότι κάποια στιγμή θα γίνει. Το μόνο που θα μπορούσα να πω στους λίγους, γιατί οι λίγοι γράφουν την ιστορία, αυτοί που πηγαίνουν κόντρα στο ρέμα, να συνεχίσουν να αγωνίζονται.