Το εκλογικό σύστημα που ισχύει σήμερα για τις αυτοδιοικητικές εκλογές δίνει τη δυνατότητα στον νικητή των εκλογών του 2ου γύρου να εκλέγει το 60% των συμβούλων, έστω και αν στον 1ο γύρο, που απεικονίζεται η πραγματική θέληση των πολιτών, έλαβε για παράδειγμα μόλις το 20% των ψήφων. Έτσι γίνεται ο απόλυτος κυρίαρχος στο Δημοτικό ή Περιφερειακό συμβούλιο, παρότι εκπροσωπεί ένα πολύ μικρό μέρος του συνόλου των πολιτών, αποτελεί δηλαδή μειοψηφία στην κοινωνία.
Με το ισχύον εκλογικό σύστημα έχουμε απόλυτη νόθευση της λαϊκής εντολής κάτι που προκαλεί το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αλλά αποτελεί και παραβίαση συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των πολιτών.
Συγκεκριμένα στο άρθρο 52 του συντάγματος με τίτλο «Ελεύθερη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης» αναφέρεται ότι «H ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτουργών της Πολιτείας, που έχουν υποχρέωση να τη διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση…».
Επομένως η καθιέρωση της απλής αναλογικής στις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές, είναι ένα σημαντικό βήμα προς την εμβάθυνση της δημοκρατίας, την ισότιμη έκφραση όλων των πολιτών και τη δίκαιη αντιπροσώπευση όλων των υποψηφίων.
Πέρα από τα παραπάνω πιστεύω ότι με την απλή αναλογική δίνεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μια μεγάλη ευκαιρία για αλλαγή νοοτροπίας και καλλιέργεια νέας κουλτούρας που θα βασίζεται στη συνεργασία και τη συναίνεση με γνώμονα το κοινό καλό.
Η καθιέρωση της Απλής Αναλογικής αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που έχει ως στόχο να υπάρξει ακριβής αποτύπωση της βούλησης του λαού στην κατανομή των εδρών στα αντίστοιχα συμβούλια.
Το μέχρι τώρα ισχύον -πλειοψηφικό- εκλογικό σύστημα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλοιώνει την λαϊκή βούληση, όπως αυτή εκφράζεται στις εκλογές, και ενισχύει τις κακοδαιμονίες του πολιτικού συστήματος, καθιστώντας τις τακτικές της διαπλοκής και των πελατειακών σχέσεων κυρίαρχες.
Οι συνέπειες; Επικίνδυνο έλλειμμα δημοκρατίας και «σφετερισμός» της εξουσίας, που οδηγεί τελικά στη μη ουσιαστική αντιπροσώπευση μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος, καταργώντας τον αποφασιστικό ρόλο των δημοτικών συμβούλων, τόσο των δημοτικών παρατάξεων που μειοψήφησαν όσο και της παράταξης που πλειοψήφησε.
Μια συνοπτική και επιγραμματική αντιπαραβολή των δύο συστημάτων επιβεβαιώνει απολύτως τα όσα προανέφερα, καθώς στο πλειοψηφικό σύστημα:
1. Η πλειοψηφούσα στο 2ο γύρο δημοτική ή περιφερειακή παράταξη εξασφαλίζοντας το 60% των συμβούλων στο Δημοτικό Συμβούλιο και τις αντίστοιχες επιτροπές (ανεξάρτητα από το ποσοστό που έλαβε στον πρώτο γύρο) έχει την άνεση να περνάει οποιαδήποτε εισήγηση αδιαφορώντας για την τοπική κοινωνία, όπως αυτή εκφράζεται με τους δημοτικούς συμβούλους, με τα τοπικά συμβούλια ή άλλους θεσμοθετημένους φορείς.
2. Η επιτροπή διαβούλευσης έχει καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα, αφού δε λαμβάνονται υπόψη οι αποφάσεις της, ειδικά όταν δε συμπίπτουν με τις αποφάσεις της Δημοτικής Αρχής.
3. Τα έργα που προκρίνονται αντιπροσωπεύουν αυτά που έχουν ψηφοθηρικό χαρακτήρα και όχι έργα υποδομής. Πολύ εύκολα οι δήμαρχοι προσδοκώντας την επανεκλογή τους κατευθύνουν πόρους σε έργα βιτρίνας.
4. Οι τοπικές κοινότητες υποχρηματοδοτούνται. Τα χωριά ρημάζουν, γιατί, μην έχοντας πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και αναγκαία εκλογική δύναμη, δε συγκινούν την εκάστοτε Δημοτική Αρχή.
Ενώ με την Απλή Αναλογική:
1. Ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης δε θα έχει το «αλάθητο» και θα πρέπει να αναζητά συναίνεση όχι μόνο στην πλειοψηφία, αλλά και στη μειοψηφία. Από την άλλη μεριά, πρέπει να υπάρξουν κάποιες αναγκαίες ασφαλιστικές δικλείδες έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η κυβερνησιμότητα.
2. Ισχυροποιείται η ψήφος των συμβούλων καθιστώντας τους υπευθύνους για την κάθε απόφαση, που πλέον δε θα μπορούν να κρύβονται πίσω από οποιαδήποτε παραταξιακή γραμμή, αφού κάθε ψήφος θα έχει σημασία.
3. Δίνεται η δυνατότητα να αξιοποιούνται σε θέσεις ευθύνης (αντιδημάρχου ή αντιπεριφερειάρχη) ικανοί σύμβουλοι από κάθε παράταξη.
4. Δίνει τη δυνατότητα της ψήφισης σε επίπεδο μικρών τοπικών κοινοτήτων ανθρώπων ανεξάρτητα από την επιλογή του δημάρχου. Δηλαδή, μπορεί να ψηφίσεις τον καλό πρόεδρο για το χωριό σου, αλλά για το Δήμο να ψηφίσεις τον ικανότερο εκ των υποψήφιων δημάρχων ανεξαρτήτως παράταξης.
5. Τα Τοπικά Συμβούλια ενισχύονται και μπορούν αυτόνομα να διαχειρίζονται κονδύλια για την κατασκευή τοπικών έργων.
6. Με τη δυνατότητα των τοπικών δημοψηφισμάτων μπορεί η ίδια η τοπική κοινωνία να αποφασίζει για σημαντικά ζητήματα. Τα τοπικά δημοψηφίσματα είναι μια κοινή πρακτική σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες που ουσιαστικά καθιστά υπεύθυνο τον ίδιο τον πολίτη για τα τοπικά ζητήματα.
Γενικώς σε επίπεδο Δημοτικού Συμβουλίου η πλειονότητα των εισηγήσεων ψηφίζονται ομόφωνα. Υπάρχουν, όμως, κρίσιμα θέματα στα οποία πρέπει να επιδιώκεται η ευρύτερη δυνατή συναίνεση, έτσι ώστε να αποφεύγονται τα λάθη.
Γενικώς η καθιέρωση της Απλής Αναλογικής σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορεί να αποτελέσει ένα θετικό βήμα για να λύνονται τα προβλήματα με βάση τη συναίνεση, τη σύγκλιση των απόψεων και τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
Βέβαια, η Απλή Αναλογική δεν είναι πανάκεια, καθώς χρειάζεται να γίνουν και άλλες τομές που θα επιτρέψουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να έχει όλους τους απαιτούμενους πόρους για την επιτέλεση της αποστολής της, έτσι ώστε να πάψει να είναι ο «φτωχός» συγγενής του κράτους.
* Ο Σταύρος Βουρβαχάκης είναι οικονομολόγος – δημοτικός σύμβουλος
