Το ακριβό κόστος ζωής και το στεγαστικό πρόβλημα των φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης, είναι τα κυριότερα προβλήματα και στις δύο πόλεις φοίτησής τους, Ρέθυμνο και Ηράκλειο. Η αστική μετακίνηση των φοιτητών με τα ΚΤΕΛ, επίσης προκαλεί πολλά παράπονα, των φοιτητών, για την ποιότητα και το κόστος.
Το συνολικό ποσοστό των φοιτητών από οικονομικά αδύναμες οικογένειες έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης. Το ποσοστό 32% των φοιτητών που εργάζεται ταχτικά ή περιστασιακά είναι σημαντικό. Οι απολαβές από τη φοιτητική εργασία είναι συχνά απαράδεκτες, γίνονται όμως ανεχτές από τους οικονομικά αδύναμους φοιτητές και φοιτήτριες.
Οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Κρήτης και στις δυο πόλεις, σε ό,τι αφορά την σίτισή τους δεν είναι ικανοποιημένοι ούτε από τις τιμές ούτε από την ποιότητα στα Πανεπιστημιακά εστιατόρια και στα κυλικεία, ενώ δυσαρεστημένοι είναι φοιτητές και φοιτήτριες από τις υπηρεσίες υγείας, ιδίως στο Ρέθυμνο που έχει μόνο ένα Νοσοκομείο.
Σχετικά με τη διασκέδαση, υπάρχουν αρκετές δυνατότητες και στις δύο πόλεις, όμως στο Ρέθυμνο υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος και δυνατότητα εύκολης συνάντησης λόγω μικρών αποστάσεων και λιγότερου άγχους.
Σημαντικά είναι τα ευρήματα διαδικτυακής έρευνας για το βιοτικό επίπεδο και την ποιότητα ζωής των φοιτητών-φοιτητριών του Πανεπιστημίου Κρήτης τόσο στο Ρέθυμνο όσο και στο Ηράκλειο. Η διαδικτυακή αυτή έρευνα «φιλοξενήθηκε» στην ιστοσελίδα της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών το χρονικό διάστημα από Μάρτιο μέχρι Οκτώβριο 2017.
Σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο της έρευνας, καθηγητή Πολιτικής Κοινωνιολογίας κ. Μηνά Σαματά, ο στόχος της έρευνας, ήταν να διερευνήσει τις απόψεις των φοιτητών και φοιτητριών για τις συνθήκες διαβίωσης και την ποιότητα ζωής τους κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και να επισημάνει τα κυριότερα προβλήματα διαβίωσης και τις διαφορές στις δύο αυτές πόλεις.
Το ότι η φοιτητική ποιότητα ζωής παρά τα όποια προβλήματα, είναι πολύ καλή και στις δύο πόλεις του Π.Κ. αποδεικνύεται και από τη δήλωση της μεγάλης πλειοψηφία των φοιτητών και φοιτητριών του Π.Κ. που φοιτούν στο Ηράκλειο και στο Ρέθυμνο ότι δεν θα τις άλλαζε αν μπορούσε για να φοιτήσει σε άλλες πόλεις. Μεγαλύτερο ποσοστό δεν θα άλλαζε το Ρέθυμνο, εκφράζοντας έτσι μεγαλύτερη αγάπη για τη μικρή αυτή επαρχιακή πόλη που δηλώνεται πολύ καλύτερη ως φοιτητούπολη, συγκριτικά με τη μεγαλούπολη του Ηρακλείου.
Χαρακτηριστικό είναι επίσης το γεγονός, όπως προκύπτει από την έρευνα, ότι σε αντίθεση με το Ηράκλειο η πόλη του Ρεθύμνου, παρά τη συχνή αρνητική δημοσιότητα για θέματα παραβατικότητας και εγκληματικότητας κυρίως στα ορεινά του νομού, εμπνέει στους φοιτητές μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας λόγω της δομής και του μεγέθους της.
Aναλυτικά,
Έρευνα για το βιοτικό επίπεδο και την ποιότητα ζωής των φοιτητών σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο
Σημαντικά είναι τα ευρήματα διαδικτυακής έρευνας για το βιοτικό επίπεδο και την ποιότητα ζωής των φοιτητών-φοιτητριών του Πανεπιστημίου Κρήτης τόσο στο Ρέθυμνο όσο και στο Ηράκλειο. Η διαδικτυακή αυτή έρευνα «φιλοξενήθηκε» στην ιστοσελίδα της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών το χρονικό διάστημα από Μάρτιο μέχρι Οκτώβριο 2017.
Ο Μηνάς Σαματάς, καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας, είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας, και ο Περικλής Δράκος, μέλος του Ειδικού Διδακτικού Προσωπικού στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, πραγματοποίησε την υλοποίηση της συλλογής δεδομένων, την στατιστική επεξεργασία και την γραφική απεικόνιση.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Μονάδας Έρευνας Αγοράς και Κοινής Γνώμης, Π.Κ. Επικουρικοί Συνεργάτες στην συλλογή και περιγραφική ανάλυση δεδομένων, ήταν η Πάολα Νταουτζιά και η Αικατερίνη Σταυρακάκη, φοιτήτριες/πτυχιούχοι του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών.
Σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο της έρευνας, καθηγητή Πολιτικής Κοινωνιολογίας κ. Μηνά Σαματά, ο στόχος της έρευνας «ήταν να διερευνήσει τις απόψεις των φοιτητών και φοιτητριών για τις συνθήκες διαβίωσης και την ποιότητα ζωής τους κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και να επισημάνει τα κυριότερα προβλήματα διαβίωσης και τις διαφορές στις δύο αυτές πόλεις».
Στην έρευνα απάντησαν ανώνυμα και ολοκληρωμένα 1.011 φοιτητές, 335 άνδρες (33,1%) και 676 γυναίκες (67,6%). Από αυτούς 722 (71,4%) είχαν πόλη διαμονής τους το Ρέθυμνο και 289 (28,6%) το Ηράκλειο. Ο αριθμός των φοιτητριών που απάντησαν ήταν 454 στο Ρέθυμνο και 222 στο Ηράκλειο.
Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης φοιτούν περίπου 18.500 συνολικά φοιτητές, εκ των οποίων 14.400 προπτυχιακοί. Στο Ρέθυμνο φοιτούν συνολικά 11.304, εκ των οποίων το 78,34% γυναίκες και 21,66% άνδρες, και στο Ηράκλειο φοιτούν 7.203, με 55% άνδρες και 44,55% γυναίκες.
«Για τους στόχους της έρευνάς μας με τον όρο «βιοτικό επίπεδο» εννοούμε τις πραγματικές συνθήκες διαβίωσης των φοιτητών με αντικειμενικά ποσοτικά κριτήρια, αξιολογώντας και τις απόψεις τους για το κόστος ζωής, τη διατροφή, μετακίνηση, τις υποδομές, καθώς και τις συνήθειές τους στην ικανοποίηση των βασικών τους αναγκών για την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους. Τα θέματα αυτά των προσωπικών συνθηκών διαβίωσης, επηρεάζονται σημαντικά από την οικονομική κατάσταση της οικογένειας που χρηματοδοτεί τις σπουδές, και άρα το ταξικό στοιχείο είναι πολύ σημαντικό. Συνεπώς μπορούμε να διακρίνουμε τους φοιτητές σε «εύπορους», «άπορους» και «μεσαίους» οικονομικά, κατηγορίες που στην έρευνά μας φαίνονται εξισορροπημένες και στις δύο πόλεις, λόγω απουσίας πολλών απόρων κυρίως από το Ρέθυμνο» εξηγούν οι κύριοι Σαματάς και Δράκος ενώ: «Ο όρος «ποιότητα ζωής» συνήθως αναφέρεται σε ερμηνευτικά ποιοτικά κριτήρια που αφορούν την υποκειμενική ψυχοσωματική υγεία και την προσωπική ολοκλήρωση των ατόμων, στο πλαίσιο των αξιών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών της κοινωνίας στην οποία ζουν».
Σχολιασμός των απαντήσεων των φοιτητών
Σχολιάζοντας τις απαντήσεις των φοιτητών-φοιτητριών, οι κύριοι Σαματάς και Δράκος, μεταξύ άλλων επισημαίνουν:
Η στέγαση των φοιτητών και στις δύο πόλεις είναι ένα βασικό πρόβλημα της φοίτησης στο Π.Κ., αφού ο αριθμός των εισακτέων φοιτητών συνεχώς αυξάνεται χωρίς ανάλογη αύξηση της φοιτητικής κατοικίας και των υποδομών φοίτησης. Τα δωμάτια των φοιτητικών εστιών είναι ελάχιστα συγκριτικά με τον αριθμό αυτών που χρειάζονται δωρεάν στέγαση (233 δωμάτια, από αυτά 60 στο Ηράκλειο, όπου συνολικά στεγάζονται περίπου 400 φοιτητές). Επίσης τα ενοικιαζόμενα δωμάτια είναι λίγα και σχετικά ακριβά, λόγω έλλειψης οικοδομικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια και της σύγχρονης μορφής ενοικίασης τύπου AirBnB. Το ποσοστό των φοιτητών που μένουν μόνοι είναι υψηλό και στις δύο πόλεις, ποσοστό που δεν σημαίνει ότι όλοι αυτοί έχουν οικονομική άνεση να πληρώνουν τα σχετικά ακριβά ενοίκια. Μάλιστα, το 50% των φοιτητών που δήλωσαν κακή οικονομική οικογενειακή κατάσταση μένουν μόνοι τους, περισσότεροι στο Ρέθυμνο σε μονόχωρα δωμάτια σε παλαιά σπίτια. Από τα σχόλια των φοιτητών που μένουν στις Εστίες, υπάρχουν πολλά παράπονα ιδίως στο Ηράκλειο για τα εκεί ακατάλληλα κτίρια και τις κακές συνθήκες διαβίωσης (πριν την ολοσχερή καταστροφή τους από την πρόσφατη πυρκαγιά).
Με βάση την οικονομική κατάσταση της οικογένειας που δήλωσαν όσοι απάντησαν, θεωρούμε ότι φοιτητές από σχετικά εύπορες οικογένειες, και άρα με μεγαλύτερη καταναλωτική δύναμη, παράγοντας που άμεσα επηρεάζει το βιοτικό τους επίπεδο, ήταν μόνο το 25%, με μέτρια το 57%, και με κακή, δηλαδή οι άποροι, 18%. Έτσι συνολικά το 75% όσων απάντησαν (σε στρογγυλοποιημένα ποσοστά) προέρχεται από γονείς χωρίς καλή οικονομική κατάσταση, ποσοστό που είναι μεγαλύτερο αν προστεθεί και αυτό των απόρων που απουσιάζουν.
Το συνολικό οικονομικό κόστος ζωής στην πόλη φοίτησης θεωρείται ακριβό και για τις δύο πόλεις, ακριβότερο για το Ηράκλειο (σύμφωνα και με την έρευνα του Πολυτεχνείου Χανίων) από ότι στο Ρέθυμνο, αν και αντικειμενικά το Ηράκλειο διαθέτει πολύ μεγαλύτερη αγορά και περισσότερες επιλογές. Όμως το ενοίκιο θεωρείται ακριβότερο στο Ρέθυμνο με βάση και την ποιότητα των δωματίων, ενώ αντίθετα το κόστος διατροφής θεωρείται ότι είναι φθηνότερο στο Ρέθυμνο και ακριβότερο στο Ηράκλειο.
Μετακίνηση – Συγκοινωνίες: Με βάση το γεγονός ότι με το αστικό ΚΤΕΛ μετακινούνται οι περισσότεροι φοιτητές (62%) και στις δύο πόλεις προς και από τις πανεπιστημιουπόλεις, εκφράζουν πολλά παράπονα για τις υπηρεσίες και το κόστος μεταφοράς στα σχόλιά τους. Οι μισοί που απάντησαν δηλώνουν συνολικά δυσαρεστημένοι από τις υπηρεσίες των ΚΤΕΛ (49,5%), τη συχνότητα των δρομολογίων και τη συμπεριφορά ορισμένων οδηγών. Το 70,7% θεωρεί ακριβό το κόστος μεταφοράς των λεωφορείων των ΚΤΕΛ και απ’ αυτούς πολύ ακριβό το θεωρεί το 40,9%. Παράπονα υπάρχουν ιδίως για τη μετακίνηση από τις φοιτητικές κατοικίες της Κνωσσού προς τις πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις στις Βούτες, γι’ αυτό και τελευταία δρομολογήθηκε λεωφορείο του Π.Κ. που πραγματοποιεί καθημερινά δωρεάν δρομολόγια στη γραμμή αυτή (πριν την πυρκαγιά). Επίσης με πρόγραμμα της Περιφέρειας Κρήτης 120 φοιτητές εξασφάλισαν δωρεάν μεταφορά με το ΚΤΕΛ, και το Π.Κ. με πρόγραμμα ΕΣΠΑ θα επιδοτήσει σε ποσοστό 50% την αστική μεταφορά με τα ΚΤΕΛ για πάνω από 500 φοιτητές. Αν και δεν ρωτήθηκαν, στα σχόλια εκφράζονται αρκετά παράπονα για την έλλειψη ακτοπλοϊκής σύνδεσης του Ρεθύμνου με τον Πειραιά.
Για την ιατρική περίθαλψη δεν είναι ικανοποιημένοι συνολικά και στις δυο πόλεις των σπουδών τους το 41,8%. Όμως περισσότερο δυσαρεστημένες δήλωσαν οι φοιτήτριες στο Ρέθυμνο, όπου το Νοσοκομείο έχει πολλά προβλήματα, (σύμφωνα και με τη δημοσκόπηση του ΔΙΕΚ), ενώ περισσότερο ικανοποιημένοι δήλωσαν συνολικά στο Ηράκλειο που διαθέτει καλύτερα νοσοκομεία.
Στον ελεύθερο χρόνο στο σπίτι τους, οι περισσότεροι που απάντησαν, δήλωσαν ότι ακούνε μουσική, συμπληρώνουν τον ύπνο τους, βλέπουν τηλεόραση, διαβάζουν βιβλία και σερφάρουν στο Internet, ενώ πολύ λιγότεροι αθλούνται. Αν και ιδανικά θα μπορούσε να είχαν όλοι οι φοιτητές δωρεάν σύνδεση με το Internet στο σπίτι διαμονής τους, σταθερή σύνδεση έχει μόνο το 25,8%. Στο Ηράκλειο δηλώνουν ότι ασχολούνται περισσότερο με το internet (μάλλον τη νύχτα), κι επειδή εκεί ίσως οι θετικές επιστήμες είναι πιο στρεσογόνες δηλώνουν ότι κοιμούνται περισσότερο (μάλλον την ημέρα).
Η διασκέδασή τους έξω από το σπίτι, στο Ρέθυμνο διευκολύνεται από τις κοντινές αποστάσεις και περιλαμβάνει, καφετέριες, συνάντηση σε σπίτια γνωστών, βόλτες, εκδρομές και κλαμπ-μπαρ, ενώ στο Ηράκλειο, υπάρχουν πολύ περισσότεροι και καλύτεροι κινηματογράφοι και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις όλο το χρόνο. Φοιτητές που προέρχονται από την Αθήνα παραπονιούνται περισσότερο για τις δυνατότητες διασκέδασης και στις δύο πόλεις.
Το ποτό έχει πλέον μια διάσταση κοινωνικότητας για τη νεολαία, και είναι μέσα στη διασκέδαση των φοιτητών, αφού οι περισσότεροι (46%) δήλωσαν ότι όταν βγαίνουν έξω πίνουν από ένα ποτό έως 3 ποτά τη βδομάδα. Αυτοί που δήλωσαν ότι δεν πίνουν είναι το 19% και είναι περισσότερο φοιτήτριες, ενώ συγκριτικά δήλωσαν ότι πίνουν λίγο περισσότερο οι φοιτητές στο Ρέθυμνο.
Άθληση: Το ποσοστό των φοιτητών και φοιτητριών που μας δήλωσε ότι αθλείται συχνά είναι μικρό (26,5%), Μέτρια και μάλλον ελάχιστα αθλείται το 30%. Από τα σχόλια φαίνεται να αθλούνται περισσότερο στο Ηράκλειο, και μάλλον οι εύποροι φοιτητές και φοιτήτριες, που μπορούν να πληρώνουν ιδιωτικά γυμναστήρια, για τα οποία εκφράζουν και πολλά παράπονα. Αναλογικά, ελάχιστοι φοιτητές στελεχώνουν αθλητικές ομάδες του Π.Κ. ή των πόλεων. Η μεγάλη έλλειψη χώρων δωρεάν άθλησης μέσα στις πόλεις είναι σοβαρό ζητούμενο από τους φοιτητές.
Η αλληλεπίδραση με τους ντόπιους κατοίκους όσων μας απάντησαν χαρακτηρίζεται συνολικά και για τις δύο πόλεις καλή έως πολύ καλή σχεδόν από τους μισούς (48,6%), περισσότερο από φοιτήτριες. Όμως υπάρχουν παράπονα για τη συμπεριφορά κάποιων κυρίως εκμισθωτών δωματίων, περισσότερο στο Ρέθυμνο.
Μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας (τήρηση δημόσιας τάξης, εγκληματικότητα) στην πόλη φοίτησής τους δήλωσαν για το Ρέθυμνο, λίγο περισσότερο οι φοιτήτριες και λιγότερη αίσθηση ασφάλειας δήλωσαν για τη μεγαλούπολη του Ηρακλείου.
Αλλαγή πόλης σπουδών: Συνολικά, και εάν ακόμη μπορούσαν δεν θα άλλαζαν ως πόλη φοίτησης το Ηράκλειο το 54,5% όσων μας απάντησαν, και το 64,8% το Ρέθυμνο. Αυτή η επιλογή αντανακλά περισσότερη αγάπη των φοιτητών για το Ρέθυμνο, παρά τα προβλήματα και το μικρό μέγεθος, όπου η προσαρμογή τους γίνεται πολύ πιο εύκολη μετά τον πρώτο χρόνο φοίτησης, συγκριτικά με τη μεγαλούπολη του Ηρακλείου.
Πολιτικό ενδιαφέρον και πολιτική τοποθέτηση: Σύμφωνα με όσους μας απάντησαν, μόνο το 30,6% ενδιαφέρεται για την πολιτική, λίγο περισσότερο στο Ρέθυμνο, ίσως λόγω των εκεί κοινωνικών επιστημών. Αντίθετα, αν θεωρήσουμε ότι δεν ενδιαφέρονται και όσοι δήλωσαν ουδέτεροι (23,4%), τότε η πολιτική αδιαφορία ανεβαίνει περίπου στο 70%. Σε ακολουθία των παραπάνω αρνητικών απαντήσεων, στην ενοχλητική, σύμφωνα με τα σχόλια μερικών, ερώτηση για την πολιτική τους τοποθέτηση, σχεδόν οι μισοί δήλωσαν «πουθενά» 47% (μεγάλη αύξηση από 32,4% σύμφωνα με την έρευνά μας το 2012). Το ποσοστό αυτό σίγουρα περιλαμβάνει και όσους δεν επιθυμούν να τοποθετηθούν. Φαίνεται να δηλώνεται μια μεγάλη υποχώρηση του ποσοστού της αριστεράς (22%) και στις δύο πόλεις, συγκριτικά με το 35,2% στην έρευνά μας το 2012. Διπλάσια άνοδο δηλώθηκε για το «κέντρο» (15% από 7% το 2012), όπως και μείωση για το ποσοστά της «δεξιάς» (8,3% από 13,5% το 2012). Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι σε όλες τις έρευνές μας θέτουμε ερωτήσεις για την πολιτική, επειδή όλα τα υπό διερεύνηση θέματα έχουν και πολιτικές διαστάσεις, καθώς επίσης για να έχουμε συγκριτικά στοιχεία.
Συμπερασματικές παρατηρήσεις και προτάσεις
Από την έρευνα εξάγονται πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για τις συνθήκες διαβίωσης και την ποιότητα ζωής των φοιτητών κατά τη διάρκεια των σπουδών τους στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Συμπεράσματα τα οποία θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψη τους οι Πρυτανικές αρχές αλλά και οι τοπικοί φορείς τόσο του Ρεθύμνου όσο και του Ηρακλείου.
Απολύτως χρήσιμη είναι η «έκθεση» με τις συμπερασματικές παρατηρήσεις και προτάσεις των κ. Μηνά Σαματά και Περικλή Δράκου, στην οποία αναφέρονται τα παρακάτω:
«Δεν παραγνωρίζουμε το σημαντικό ποσοστό των φοιτητών, που δεν μπόρεσε να απαντήσει στην έρευνά μας επειδή απουσιάζει από τις πόλεις φοίτησης λόγω οικονομικής αδυναμίας. Θεωρούμε ότι οι απαντήσεις τους σίγουρα θα επηρέαζαν αρνητικά τα ευρήματα της έρευνάς μας, και κυρίως του Ρεθύμνου, που τώρα φαίνονται σχετικά εξισορροπημένα με αυτά του Ηρακλείου.
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης στη σαραντάχρονη λειτουργία του έχει ήδη πετύχει υψηλή διεθνή αξιολόγηση στην ποιότητα των σπουδών του, και οφείλει να συμβάλλει μαζί με την πολιτεία, την Περιφέρεια και τους Δήμους και σε μια σημαντική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και ποιότητας της φοιτητικής ζωής ώστε να προσελκύει φοιτητές απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Δυστυχώς η χρηματοδότησή του Π.Κ. από τον κρατικό προϋπολογισμό είναι πάρα πολύ μειωμένη παρά την αύξηση των φοιτητών του.
Η έρευνά μας, ανέδειξε τα βασικά προβλήματα διαβίωσης και ποιότητας ζωής των φοιτητών και φοιτητριών στις δύο πόλεις του Π.Κ., που είναι αρκετά ακριβές ως τουριστικές πόλεις. Το ακριβό κόστος ζωής και το στεγαστικό πρόβλημα των φοιτητών είναι τα κυριότερα προβλήματα και στις δύο πόλεις φοίτησης, τα οποία το Π.Κ. οφείλει να αντιμετωπίσει δραστικά αν θέλει να προσελκύει φοιτητές και εκτός Κρήτης. H πρόσφατη καταστροφή από πυρκαγιά της Φοιτητικής Κατοικίας Κνωσσού στο Ηράκλειο ίσως να συμβάλλει στην κατασκευή, πολύ περισσότερων φοιτητικών κατοικιών. Αυτό που σίγουρα χρειάζεται είναι ένας μακρόπνοος σχεδιασμός δόμησης μεγάλου αριθμού νέων φοιτητικών κατοικιών κοντά και στις δύο πανεπιστημιουπόλεις, χρηματοδοτούμενες από ίδιους, δημόσιους, ευρωπαϊκούς πόρους, αλλά και από δωρεές της Κρητικής διασποράς.
Το συνολικό ποσοστό των φοιτητών από οικονομικά αδύναμες οικογένειες έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω της κρίσης, και γι’ αυτό το Πανεπιστήμιο μαζί με την Πολιτεία θα πρέπει να συνδράμουν πολύπλευρα και με μεγάλη αύξηση των υποτροφιών, και με πολύ μεγαλύτερη επιδότηση του ενοικίου, της σίτισης και μετακίνησης, ώστε να μειωθεί το ακριβό κόστος της φοιτητικής ζωής. Φοιτητικές εκπτώσεις για όλο το χρόνο των εμπορικών καταστημάτων, κουπόνια για θέατρα και κινηματογράφους είναι πια εντελώς απαραίτητα. Το ποσοστό 32% των φοιτητών που εργάζεται ταχτικά ή περιστασιακά είναι σημαντικό και θεωρούμε ότι είναι ακόμη μεγαλύτερο αν προστεθούν και όσοι εργάζονται, απουσιάζοντας από τον τόπο των σπουδών τους. Αν και οι συνθήκες και οι απολαβές από τη φοιτητική εργασία είναι συχνά απαράδεκτες, γίνονται ανεχτές από τους οικονομικά αδύναμους φοιτητές και φοιτήτριες. Η διευκόλυνση των εργαζομένων φοιτητών στη φοίτησή τους, και η αύξηση των ευκαιριών έμμισθης απασχόλησης στις υπηρεσίες και δομές του πανεπιστημίου, (στη διοίκηση, βιβλιοθήκη, φύλαξη, κλπ.), αλλά και στις επιχειρήσεις της πόλης με αξιοπρεπείς συνθήκες και ικανοποιητικό μισθό, είναι αναγκαία και δίκαια αιτήματα.
Με βάση το γεγονός ότι το Π.Κ. διαθέτει ετησίως 1.6 εκατομμύρια Ευρώ για τη σίτιση των φοιτητών του (Πρυτανεία 2018), θα πρέπει με πίεση στο αρμόδιο Υπουργείο το ποσό αυτό και ο αριθμός των δωρεάν σιτιζομένων φοιτητών-τριών να αυξηθούν σημαντικά, και οι τιμές και η ποιότητα στα Πανεπιστημιακά εστιατόρια, αλλά και στα κυλικεία να βελτιωθούν πολύ περισσότερο.
Η αστική μετακίνηση των φοιτητών με τα ΚΤΕΛ προκαλεί πολλά παράπονά τους για την ποιότητα και το κόστος. Η επιδότηση των ΚΤΕΛ από την Περιφέρεια Κρήτης και το Π.Κ. έχουν βελτιώσει κάπως το πρόβλημα, αλλά το αίτημα των φοιτητών για δωρεάν μετακίνηση όλων από και προς τις πανεπιστημιουπόλεις είναι κατά τη γνώμη μας δίκαιο. Μακροπρόθεσμα, ίσως θα πρέπει το Πανεπιστήμιο να δημιουργήσει τη δική του εταιρεία μετακίνησης φοιτητών και καθηγητών. Επίσης η Πρυτανεία οφείλει να ασκήσει τη μέγιστη πίεση προς κάθε κατεύθυνση για ακτοπλοϊκή σύνδεση του Ρεθύμνου.
Βασικά στοιχεία της ποιότητας της φοιτητικής ζωής είναι ο ελεύθερος χρόνος και η ψυχαγωγία. Από τα σχόλια συμπεραίνουμε ότι οι φοιτητές στο Ηράκλειο έχουν λιγότερο ελεύθερο χρόνο λόγω και της δυσκολίας των σπουδών τους που τους προκαλούν περισσότερο άγχος απ’ ότι οι σπουδές στο Ρέθυμνο. Σχετικά με τη διασκέδαση, υπάρχουν αρκετές δυνατότητες και στις δύο πόλεις, όμως στο Ρέθυμνο υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος και δυνατότητα εύκολης συνάντησης λόγω μικρών αποστάσεων και λιγότερου άγχους. Το Π.Κ. οφείλει να διοργανώνει και να χρηματοδοτεί περισσότερες αθλητικές και πολιτισμικές εκδηλώσεις για τους φοιτητές του, ιδίως τους χειμερινούς μήνες, που η πολιτιστική ζωή στις πόλεις μειώνεται αισθητά. Επιτέλους θα πρέπει να ολοκληρωθεί το για πολλά χρόνια ημιτελές μεγάλο αμφιθέατρο στο Ρέθυμνο που θα αναβαθμίσει την πολιτιστική ζωή του Πανεπιστημίου αλλά και της πόλης. Το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τις φοιτητικές πολιτιστικές ομάδες και να διατηρήσει Φοιτητικά Στέκια μέσα στις πόλεις, για να μη γίνουν γκέτο οι πανεπιστημιουπόλεις. Το Π.Κ. οφείλει με τη συνεργασία των Δήμων να οργανώσει περισσότερο τη μαζική δωρεάν άθληση σε χώρους μέσα στην πόλη, που ζητούν κυρίως οι φοιτητές και φοιτήτριες που αδυνατούν να πληρώνουν τα ιδιωτικά γυμναστήρια.
Η δωρεάν για όλους τους φοιτητές σύνδεσης και πρόσβασης στο Ίντερνετ είναι θέμα εθνικής πολιτικής, που το Π.Κ. οφείλει να απαιτήσει. Επίσης, αναγκαία είναι η βελτίωση των υπηρεσιών υγείας, ιδίως στο Ρέθυμνο, της συμβουλευτικής και ψυχολογικής στήριξης, καθώς και η μεγαλύτερη φροντίδα για τους φοιτητές με ειδικές ανάγκες.
Σε αντίθεση με το Ηράκλειο η μικρή πόλη του Ρεθύμνου, παρά τη συχνή αρνητική δημοσιότητα για θέματα παραβατικότητας και εγκληματικότητας κυρίως στα ορεινά του νομού, εμπνέει μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας λόγω της δομής και του μεγέθους της, όμως πάσχει στην παροχή ιατρικής περίθαλψης συγκριτικά με τα νοσοκομεία του Ηρακλείου.
Είναι πολύ θετικό ότι η αλληλεπίδραση με τους ντόπιους κατοίκους χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη πλειοψηφία συνολικά καλή και στις δύο πόλεις. Η σχέση αυτή έχει επιδεινωθεί τελευταία από ορισμένους κερδοσκόπους εκμισθωτές που απαιτούν ακριβά ενοίκια και έξωση των φοιτητών από τον Μάιο για να ενοικιάσουν με την ΑirBnB.
Το ότι η φοιτητική ποιότητα ζωής παρά τα όποια προβλήματα είναι πολύ καλή και στις δύο πόλεις του Π.Κ. αποδεικνύεται και από τη δήλωση της μεγάλης πλειοψηφία των φοιτητών και φοιτητριών του Π.Κ. που φοιτούν στο Ηράκλειο και στο Ρέθυμνο ότι δεν θα τις άλλαζε αν μπορούσε για να φοιτήσει σε άλλες πόλεις. Μεγαλύτερο ποσοστό δεν θα άλλαζε το Ρέθυμνο, εκφράζοντας έτσι μεγαλύτερη αγάπη για τη μικρή αυτή επαρχιακή πόλη που δηλώνεται πολύ καλύτερη ως φοιτητούπολη, συγκριτικά με τη μεγαλούπολη του Ηρακλείου.
Το βιοτικό επίπεδο και η ποιότητα της φοιτητικής ζωής δεν είναι καθαρά ιδιωτικές υποθέσεις και επιλογές των φοιτητών, αλλά είναι και πολιτικά θέματα, τη βελτίωση των οποίων το Ελληνικό φοιτητικό κίνημα διεκδικεί διαχρονικά με αγώνες. Τα μεγάλα ποσοστά πολιτικής αδιαφορίας και μη πολιτικής ένταξης τα ερμηνεύουμε ως αντίδραση στην κομματική πολιτική και άρνηση εκδήλωσης πολιτικών απόψεων.
Η επιθυμία των περισσοτέρων που μας απάντησαν να κάνουν μεταπτυχιακές σπουδές και η μεγάλη αισιοδοξία τους για το μέλλον εκφράζουν μια πολύ θετική διάθεση και προοπτική για τους φοιτητές και φοιτήτριές μας, που σπουδάζουν αισιόδοξα παρά τα όποια προβλήματα στη φοίτησή τους, και αποτελούν την ελπίδα της χώρας.
Τέλος, συστήνουμε στο Π.Κ. ταχτική αυτοαξιολόγηση της ποιότητας των σπουδών και της φοιτητικής ζωής κατά τα πρότυπα των ξένων πανεπιστημίων, για τη βελτίωση των υποδομών και υπηρεσιών του προς τους φοιτητές και διδάσκοντες. Αλλά και στους Δήμους των δύο πόλεων και στην Περιφέρεια Κρήτης συστήνουμε ταχτική επικοινωνία με τους εκπροσώπους των φοιτητών για την ικανοποίηση δίκαιων αιτημάτων τους.
Στην Κρήτη του 21ου αιώνα οι πόλεις του Ηρακλείου και Ρεθύμνου που φιλοξενούν το Π.Κ. και εμπλουτίζονται ποικιλοτρόπως από αυτό, μπορούν και πρέπει να γίνουν περισσότερο φιλικές και προσιτές όχι μόνο για τους τουρίστες, αλλά και για τους φοιτητές και διδάσκοντες».
