Είχαμε πολλές φορές αναρωτηθεί ποιοι ήταν εκείνοι που στηρίζοντας την Περιηγητική Λέσχη αφιέρωναν τον χρόνο τους στα εργαστήρια, όπου γινόταν η κατασκευή των αρμάτων. Ήταν οι αφανείς ήρωες που εισέπρατταν μόνο ικανοποίηση για το αποτέλεσμα του μόχθου τους από την επιτυχία κάθε καρναβαλικής παρέλασης. Σπάνια η αναφορά τους και ευθύνονται οι δημοσιογράφοι γι’ αυτό.
Βέβαια σήμερα που αρκετά πράγματα στην αξιολόγησή μας χρήζουν μεγαλύτερης έρευνας διαπιστώνουμε με θλίψη και αρκετές ενοχές, ότι έχουν φύγει οι βασικοί συντελεστές που ήξεραν πρόσωπα και πράγματα. Με την καταστροφή του αρχείου της Περιηγητικής εξάλλου, όταν πυρκαγιά κατέστρεψε το χώρο της, η έρευνα γίνεται ακόμα πιο δύσκολη.
Όπως ξεφυλλίζαμε όμως χθες τις σημειώσεις που έχουμε κρατήσει από τις συζητήσεις μας με τον αξέχαστο Κώστα Καννά, βρήκαμε έναν έμμετρο απολογισμό από τη διοργάνωση του 1981. Ο απολογισμός αυτός είχε καθιερωθεί να γίνεται στο τέλος του καρναβαλιού σε μια συγκέντρωση των μελών της Λέσχης. Στο παρακάτω ποίημα του αλησμόνητου συμπολίτη παρουσιάζονται αρκετοί από τους αφανείς αυτούς ήρωες.
Ας τους θυμηθούμε λοιπόν οι παλαιότεροι που ευτυχήσαμε και να τους γνωρίσουμε μέσα από το σπαρταριστό στίχο του Κώστα Καννά:
– Τέλειωσαν τα Καρναβάλια κι ωραίοι μασκαράδες, κι έρχομαι με τη σειρά μου, μια και μού ‘λαχε ο κλήρος να σας πω δύο αράδες.
– Όλους μου τους συνεργάτες θέλω να ευχαριστήσω, και προσπάθεια θα κάνω, κι ίσως και τα καταφέρω, μερικούς να σατιρίσω.
– Θα αρχίσω όπως πάντα από Πρύτανη στην τέχνη, κι όχι από ηλικία, κι ας με συμπαθά ο Φώτης, αλλά από καλλιτέχνη.
– Ένας είν’ ο Πρινιωτάκης τον γνωρίζετε παιδιά, καλλιτέχνης απ’ τους λίγους, με τεράστια προσόντα, πάντα πρώτος στη δουλειά.
– Δούλευε με ηρεμία και δεν άκουγες φωνή, κι είχε όλες τις ημέρες, όρεξη για εργασία και μεγάλη υπομονή.
– Θέλει μόνο οι μαζορέτες φίλοι μου οι θηλυκές, να φροντίσουμε του χρόνου να ‘ναι πιο προκλητικές.
Εις την σύσταση που κάνει συμφωνούμε παρ’ ομοίως, θα φροντίσουμε του χρόνου, τα καλτσόν οι μαζορέτες, να τα βγάλουνε τελείως.
– Ηλιάκης Μαρκαντώνης είναι οι δυο οι βοηθοί του, που εμάθανε την τέχνη, κι η κατασκευή τους τώρα, ξεπερνάει τη δική του.
– Είναι και οι δυο ατσίδες κι έχουνε περίσσιες γνώσεις και γι’ αυτό τους θεωρούμε απαραίτητοι πως είναι σ’ όλες μας τις εκδηλώσεις.
– Τα πινέλα τα κρατούσαν αρκετοί πεπειραμένοι, του πινέλου μαστοράκια λεύτεροι και παντρεμένοι.
– Σταύρος Κορωνάκης, Στέργιος και Βασίλης Ψυχαράκης, Μαρκουλάκης Φώτης, Στέλιος κι ο Μανώλης ο Τζιράκης.
Ανασκουμπωμένοι όλοι του Καρνάβαλου εργάτες, στη δουλειά μέσα σκυμμένοι, μέχρι που στο τέλος φίλοι επιαστήκανε στις πλάτες.
– Βέβαια τον Τζαγκαρούλη με την πείρα τη μεγάλη, στη σβελτάδα του πινέλου, και στο βάψιμο εν γένει που να τον προφθάσουν άλλοι.
– Θύμα και αυτός μεγάλο δίχως να προβάλει αιτία, είναι πανταχού παρών όπου θέλει η πολιτεία.
– Για τον Αγγελογιαννάκη τι να πω πώς να μιλήσω; Ψάχνω μα δεν βρίσκω λόγια για να τον ευχαριστήσω.
– Κάθε του κατασκευή στέρεη λεπτή και ίσια, δούλεψε όλες τις μέρες, από το πρωί ως το βράδυ φίλοι μου παλικαρίσια.
– Του Μπιρίκου του καημένου του αλλάξαμε τα φώτα, γιατί ερχόντανε τα βράδια, πάντα καθυστερημένος αφού έβλεπε τη τσόντα.
– Γλίτωσε απ’ του πελάγους την καταστροφή την τόση, μα δεν ξέρω ο καημένος και ο ταλαιπωρημένος από μας πως θα γλιτώσει.
– Ο Λουκάς τα έπιασε όλα, ξύλα, σίδερα, μπογιά, μα ήθελε στο διάλειμμά του, και λιγάκι χαλβαδάκι για ν’ αρχίσει η δουλειά.
– Ειν’ ο μόνος που πιστεύει πως το λόγο μου τηρώ, γιατί ανταμείφθηκε στο τέλος, βάσει μίας συμφωνίας με ένα πολύ σκληρό.
– Θεοδοσόπουλος και Μάρκος πήρανε ζεστά το θέμα, μέχρι που το Καρναβάλι, του ογδόντα ένα φίλοι το εβάψανε με αίμα.
– Γι’ αυτό θα γραφούν στη πλάκα των ηρώων τη μεγάλη και θα πάρουνε βραβείο και παράσημο μεγάλο που δεν το ‘χουν πάρει άλλοι.
– Και ο Νίκος ο Αγγελάκης δούλεψε πολύ καλά, είναι ίσως απ’ τους λίγους, που από την πρώτη μέρα εκατάφερε πολλά.
– Όπου και να πείτε φίλοι έβαλε το δακτυλάκι, στις μεταφορές, στα κάρα, στο πριόνι, στο σκερπάνι ως και εις το πινελάκι.
– Κι απ’ ότι είδα βρε παιδιά όλα βόλτα τα φέρνει κι ας λέει πίσω μια ψυχή, ότι δεν ξέρει τίποτα και δεν τα καταφέρνει.
– Ο Φωτόπουλος ο Γιάννης με τα οικονομικά, είχε ακόμα αναλάβει, τον ψηλό τον μπουρλοτιέρη μ’ όλα τα βεγγαλικά.
– Και γι’ αυτό οι μαζορέτες στην εκδήλωση ετούτη, έλεγε η μια στην άλλη, μακριά από τον Γιάννη γιατί θα βρωμά μπαρούτι.
– Ότι έφτιαξε ο Σερλής μας ήταν φίλοι μου στολίδι, στη δουλειά του πάντα λέων αλλά και φωνή ψαλίδι.
– Ο Στρατής ο Ηλιάκης, του ‘δωσε να καταλάβει, με το ζόρι που επήρε, στην κυριολεξία, φίλοι, του το βγάλαμε το λάδι.
– Ο Μαθιός αυτή τη δόση μας ερχόταν που και που, γλίτωσε όλη την μπόρα και εφέρθηκε εν ολίγοις σαν την πονηρή αλεπού.
– Η Θεοδοσοπούλου, φίλοι, κουβαλούσε μπριζολάκια και να δείτε με τι χάρη, εβουτούσαν και καρφώναν τα μεγάλα τα καμάκια.
– Για να δοκιμάσουν όμως δεν προλάβαν οι καημένοι, Ψυχάρης, Ζαχαριάδης, και γι’ αυτό κείνο το βράδυ ήταν παραπονεμένοι.
– Πάνω εις την φασαρία και την τόση την δουλειά, έφθανε ο Γιανναράκης και εφώναζε απ’ την πόρτα, οι δημόσιες οι σχέσεις πάνε μια χαρά, παιδιά.
– Ουδεμία αμφιβολία γιατ’ εκεί ήταν και ο Μάνος, και έχει πάντα επιτυχία, όταν κάτι αναλάβει, φίλοι μου ο Αστρινός.
– Μία σύσταση θα κάνω εις τον Φώτη για καλό του, πριν χορεύει μαζορέτες και μικρές δεκαοκτάρες να ρωτάει τον γιατρό του.
– Η Τουρνοπετράκη Ελένη δεν εσήκωσε κεφάλι, έραψε με την ψυχή της κι έδωσε ζωή μεγάλη και σ’ αυτό το Καρναβάλι.
– Αν δεν ήταν σας το λέω δίχως, φίλοι, υπερβολές, δεν θα είχαμε μαζέψει τώρα μέσα στα μπαούλα ούτε τις μισές στολές.
– Τώρα ας σηκωθεί επάνω το χορό ευθύς ν’ αρχίσει,κι έχει άδεια διαρκείας και αυτή και η Χρυσούλα όποια θέλει ν’ αρρωστήσει.
– Γιατί τότε ποιος μπορούσε να τους κάνει τέτοια χάρη, μα στις δύσκολες τις ώρες και στο ζόρι της φουρτούνας φαίνεται το παλικάρι.
– Με χαρά και με υγεία κάθε μία τους ας ζει, και της μούντζας το βραβείο των τριών αστέρων, φίλοι, θα το πάρομε μαζί.
– Για Αντωνία και Δανάη, που τις υπέρ αγαπώ και για τη Ζαχαριάδου τους αξίζει ότι κι αν πω.
– Που να βρω όμως τα λόγια για να πω τόσα πολλά, μια ευχή μόνο τους δίνω απ’ τα βάθη της ψυχής μου και του χρόνου ας είν’ καλά.
– Αυτό εύχομαι σε όλους κι είναι και το πιο σωστό και μαζί με τις ευχές μου και ένα μεγάλο ευχαριστώ.
– Όλες κι όλοι μέσα σ’ όλα και με όρεξη μεγάλη, φτιάξαμε σε λίγο χρόνο το ωραίο Καρναβάλι.
– Κι όπως, φίλοι, αποδειχθεί, όταν θέμε όλες κι όλοι, όχι μόνο Καρναβάλια, ότι πείτε κι ότι θέτε φτιάχνομε σ’ αυτή την πόλη.
– Φθάνει η συμβολή σας όλων να ‘ναι, φίλοι, θετική κι άστε τα όλα τ’ άλλα τα προβλήματα, βεβαίως, εις την ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΗ.
Νοσταλγική η αναφορά για τους πρωτεργάτες
Πόσα και πόσα δεν μας θυμίζει αυτή η αναφορά αγαπητοί μου αναγνώστες.
Ο Γιάννης Πρινιωτάκης ήταν από τα βασικά στελέχη. Και η σύζυγός του επάξια θα διεκδικούσε όσκαρ υπομονής αν δινόταν αφού έχανε το σύζυγό της από την αρχή του Τριωδίου και τον έβλεπε κατά την Καθαρά Δευτέρα.
Είχε βλέπετε ο Γιάννης Πρινιωτάκης το χάρισμα να μπορεί να εφαρμόσει ότι σχέδιο του πρότειναν. Είχε πάντα έτοιμη και τη λύση σε κάθε τεχνικό πρόβλημα που προέκυπτε. Ήταν επομένως αναντικατάστατος.
Ο Θανάσης Μαρκαντώνης έφερνε μαζί και τον Νίκο του, οπότε είχε καταφέρει να διαμορφώσει στο χαρισματικό του γιο συνείδηση πολιτιστική με έντονη τη διάθεση της προσφοράς. Ας μην απορούμε λοιπόν που διακρίνεται σήμερα και ο Νίκος Μαρκαντώνης, σε επιτελικές θέσεις που αφορούν μεγάλες διοργανώσεις και με προσωπική εργασία.
Ο Μανόλης Θεοδοσόπουλος ήταν ο ανεπανάληπτος Σαρλώ. Εκτός από συμμετοχή στην κατασκευή των αρμάτων συμμετείχε και στο πλήρωμα με σπαρταριστούς ρόλους όπως αυτός που καθιέρωσε ο Τσάρλυ Τσάπλιν.
Ο Κώστας Μπιρικάκης επίσης, ο ηλεκτρολόγος εύρισκε μια καταπληκτική διέξοδο για να ξεχνά τις μαρτυρικές ώρες που έζησε μετά το μεγάλο ναυάγιο του πλοίου «Ηράκλειο». Ήταν από τους ελάχιστους διασωθέντες κι αυτό τόνιζε ο Καννάς στο έμμετρό του.
Αξέχαστη και η Ελένη Τουρνοπετράκη που δεν σήκωνε κεφάλι από τη ραπτομηχανή για να επιμεληθεί στολές αλλά και ό,τι άλλο σε ύφασμα χρειάζονταν οι κατασκευαστές αρμάτων.
Ο Κώστας Καννάς αναφέρει επίσης και τον Κωστή Τζαγκαρούλη.
Είναι αδικαιολόγητη για όλους εμάς που ασχολούμαστε με το ιστορικό μας παρελθόν η παράλειψη ενός αφιερώματος στον μοναδικό εκείνο Ρεθεμνιώτη που σε κατέπλησσε με το πλούσιο και πολύπτυχο ταλέντο του. Εκτός από εξαιρετικές κατασκευές, χάρις στην ιδιαίτερη έφεσή του στα εικαστικά, υπηρετούσε με επιτυχία όλες τις μορφές τέχνης. Ήταν και καταπληκτικός σκηνοθέτης, όπως θα έχουμε την ευκαιρία να αναφέρουμε στο ειδικό αφιέρωμα στο τοπικό θέατρο που έχουμε ολοκληρώσει.
Και στην Περιηγητική Λέσχη ο αξέχαστος Κωστής είχε προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες.
Πως θα μπορούσε να λείπει και ο Μανόλης Τζιράκης. Ο αξέχαστος συμπολίτης έχοντας αιώνια μούσα του την καλλίφωνη και τόσο χαρισματική Ευρυδίκη, έδινε τον καλύτερο εαυτό του στην κάθε διοργάνωση Καρναβαλιού. Και η σύζυγος δεν έφερνε καμιά αντίρρηση, αφού κι εκείνη από ανύπαντρη κοπελιά συμμετείχε στις παρέες που προσπαθούσαν να ταράξουν λίγο τα νερά της κατήφειας στη δεκαετία του 50 και να ξαναφέρουν την ανάγκη για ξεφάντωση στους ταλαιπωρημένους από τις κακουχίες Ρεθεμνιώτες. Οπότε ήταν και από τις πρώτες που ενθάρρυνε την απόφαση του Κώστα Μανουρά να ξεκινήσει η Περιηγητική Λέσχη το Καρναβάλι.
Με την ευκαιρία να θυμίσουμε ότι η Περιηγητική Λέσχη είχε βασική της αρχή να προσφέρει διασκέδαση στην τοπική κοινωνία με τα λιγότερο το δυνατόν έξοδα.
Χαρακτηριστικές ήταν οι διαφημίσεις που ανέφεραν ότι στο ποσόν που αντιστοιχούσε στην πρόσκληση συμπεριλαμβανόταν εκτός από το φαγητό και το κρασί και σερπαντίνες, κομφετί ώστε σε όλη τη διάρκεια της βραδιάς να μην ξαναβάλει κανένας το χέρι στην τσέπη.
Ο Κώστας Καννάς επίσης, μεγάλο πειραχτήρι, είχε σκεφτεί και δώρα ανάλογα για την περίπτωση. Ποιος από τους ευτυχείς που είχε ζήσει εκείνα τα γλέντια δεν θυμάται το παράσημο σε σχήμα …ανοικτής παλάμης που είχε απονεμηθεί σε όλα τα μέλη στο δείπνο του απολογισμού.
Αξέχαστες εποχές. Δεν ξέρουμε πόσο έντονα βιώνουν οι νέοι μας τις απόκριες σήμερα αλλά εμείς σ’ εκείνα τα γλέντια, ιδιαίτερα της Περιηγητικής, κυριολεκτικά ξεφαντώναμε.
