Άρρηκτα συνδεδεμένα με την κάθε πόλη, την ιστορία και την ταυτότητα της είναι τα μνημεία. Μνημεία που αποτελούν την απόδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και που συνδέουν το παρόν με το παρελθόν και το μέλλον του κάθε τόπου. Μνημεία που αποδεικνύουν την ταυτότητα του τόπου, την παράδοση και τον πολιτισμό του στο πέρασμα του χρόνου.
Κάποια από αυτά γνωστά και δημοφιλή ανά τον κόσμο, κάποιοι άλλοι χώροι εξίσου σημαντικοί που όμως δεν έτυχαν για διάφορους λόγους της φροντίδας και της αναγνωρισιμότητας που τους έπρεπε.
Η διεξαγωγή φεστιβάλ πολιτισμού διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάδειξη των μνημείων ενός τόπου και στην αναγνωρισιμότητα τους. Η διοργάνωση και η πραγματοποίηση φεστιβάλ «ζωντανεύει» μια ολόκληρη πόλη και αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο για μικρές ή μεγάλες παρεμβάσεις, για τη συντήρηση των μνημείων ή ακόμα και την επανάχρηση τους, δίδοντας την ευκαιρία στις αρχαιότητες να «ζωντανέψουν» και να έρθουν ξανά σε επαφή με πολίτες, οι οποίοι μπορεί μέχρι πρότινος να μην γνώριζαν καν την ύπαρξη τους, πόσο μάλλον τη σημασία τους.
Την ίδια στιγμή ολόκληρη η περιοχή επωφελείται από ένα φεστιβάλ το οποίο δημιουργεί ανάγκες για υποδομές και παρεμβάσεις σε διάφορα σημεία της πόλης, όπως για παράδειγμα διαδρομές που οδηγούν στο μνημείο ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται σημαντικά η τοπική οικονομία.
Η σχέση των μνημείων με τον άνθρωπο είναι αμφίδρομη ενώ τα φεστιβάλ πολιτισμού έχουν εξελιχτεί τα τελευταία χρόνια σε βασικό μοχλό τουριστικής ανάπτυξης και μάλιστα ποιοτικών επισκεπτών που επιλέγουν τον τόπο προορισμού ανάλογα με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Είναι άνθρωποι που δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και μνημεία που επιδιώκουν να γνωρίσουν μια πόλη βιωματικά μέσα από το φεστιβάλ της να μάθουν για την ιστορία της τον πολιτισμό της, τα ήθη και και τις παραδόσεις της.
Η σημασία των φεστιβάλ πολιτισμού τόσο στην ίδια την πόλη όσο και στον τουρισμό αναλύθηκε χθες στη διάρκεια εκδήλωσης με θέμα «Φεστιβάλ πολιτισμού, μνημεία και πόλη: ένας διάλογος σε εξέλιξη», στον αύλειο χώρο του Ενετικού Ναού του Αγίου Φραγκίσκου που διοργάνωσε το Ερευνητικό Εργαστήριο Ιστορίας & Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων και τον Δήμο Ρεθύμνου.
Αναλυτικά…
Τα φεστιβάλ πολιτισμού αναδεικνύουν τα μνημεία και τονώνουν τον τουρισμό
ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
• Επισημάνσεις σε χθεσινή εκδήλωση που διοργάνωσε το Ερευνητικό Εργαστήριο Ιστορίας & Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων και τον Δήμο
Τα μνημεία, τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι κάθε πόλης αποτελούν τον συνδετικό κρίκο των κατοίκων με την ίδια την ιστορία τους, ενώνουν το παρόν με το παρελθόν κάθε τόπου. Είναι αυτά που κρατούν ζωντανή τη μνήμη της κάθε περιοχής αποδεικνύοντας επί της ουσίας την ταυτότητα της. Η γνωριμία των πολιτών και η επικοινωνία τους με τις αρχαιότητες χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα σημαντική, αφού οι ίδιοι οι πολίτες θα είναι αυτοί που θα μπορέσουν να τα προστατέψουν, να διαφυλάξουν την πολιτιστική κληρονομιά και ακολούθως να τη γνωστοποιήσουν στους νεώτερους ντόπιους και ξένους.
Τα φεστιβάλ πολιτισμού παίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία της γνωριμίας του δημότη με τα μνημεία της πόλης του. Όμως η επιρροή τους έχει πολλαπλή σημασία.
Ο εκδηλώσεις που καθιερώνονται και εξελίσσονται σε θεσμό για κάθε πόλη συμβάλλουν καθοριστικά και στην ανάδειξη και την προστασία των μνημείων μέσα από διάφορες εργασίες-παρεμβάσεις και συντηρήσεις. Είναι τα ίδια τα φεστιβάλ που δίδουν τη δυνατότητα στις αρχαιότητες να «ζωντανέψουν», αφού μέσα από μικρές ή μεγάλες παρεμβάσεις καθίστανται επισκέψιμα, μνημεία άλλοτε εγκαταλελειμμένα και είναι τα ίδια φεστιβάλ που γίνονται πόλος έλξης για εκατοντάδες τουρίστες ανά τον κόσμο που θέλουν να γνωρίσουν την ιστορία και τον πολιτισμό της πόλης.
Τα φεστιβάλ πολιτισμού άλλωστε αποτελούν διεθνώς μοχλούς τουριστικής ανάπτυξης αλλά και γενικότερης ανάδειξης των πόλεων που τα φιλοξενούν συμβάλλοντας στην αναγνωρίσιμότητά τους. Τις περισσότερες φορές συνδέονται με χαρακτηριστικά μνημεία των πόλεων συνεισφέροντας στην προστασία και αξιοποίησή τους.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν στη διάρκεια της χθεσινής εκδήλωσης με θέμα «Φεστιβάλ πολιτισμού, μνημεία και πόλη: ένας διάλογος σε εξέλιξη», όπου παρουσιάστηκαν οι έρευνες των μεταπτυχιακών φοιτητών της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης, οι οποίοι υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Αμαλίας Κωτσάκη μελέτησαν τη σημασία των φεστιβάλ για τις περιοχές στις οποίες πραγματοποιούνται.
Την εκδήλωση διοργάνωσε το Ερευνητικό Εργαστήριο Ιστορίας & Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης σε συνεργασία με τον Δήμο Ρεθύμνης και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου στον Ενετικό Ναό του Αγίου Φραγκίσκου.
«Τα φεστιβάλ αποτελούν ισχυρό χαρτί στην τομή τουρισμού-πολιτισμού»
Η καθηγήτρια της Αρχιτεκτονικής Σχολής Αμαλία Κωτσάκη έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη διασύνδεση του τουρισμού με τον πολιτισμό, όπως αυτή προκύπτει μέσα από τα φεστιβάλ. Όπως είπε η διεξαγωγή ενός φεστιβάλ έχει πολλαπλά οφέλη για τα ίδια τα μνημεία, την πόλη και τις υποδομές της και φυσικά την οικονομία της, η οποία ενισχύεται μέσω των επισκεπτών που επιλέγουν να έρθουν για να δουν το φεστιβάλ.
Σε σχετικές δηλώσεις της η κ. Κωτσάκη ανέφερε: «Σε όλη την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο γίνονται φεστιβάλ στις πόλεις. Αυτά τα φεστιβάλ επιτελούν ένα σημαντικό πολιτιστικό και τουριστικό ρόλο. Αυτόματα συνδέονται με τα μνημεία και με τον κτιριακό πλούτο της πόλης. Αυτό που μάς απασχολεί είναι τι διάλογος αναπτύσσεται ανάμεσα στα φεστιβάλ και τα μνημεία και την πόλη. Διερευνήσαμε αν είναι τα μνημεία που προκάλεσαν τη διοργάνωση των φεστιβάλ ή αν κάποιοι άλλοι οραματίστηκαν το φεστιβάλ και αυτό οδήγησε στην αναζήτηση μνημείων που θα μπορούσαν να το φιλοξενήσουν. Αναζητήσαμε επίσης τι μνημεία είναι αυτά και πως συνδέονται με την πόλη. Μάς ενδιαφέρει η αλληλεπίδραση του φεστιβάλ σε μια πόλη αλλά και το πώς τα μνημεία επιδρούν στο φεστιβάλ. Αυτό που έχει αποδειχθεί είναι ότι τα φεστιβάλ πόλης συμβάλλουν καταλυτικά στην αποκατάσταση, αναστήλωση και επανάχρηση των μνημείων σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό και επίσης πλέον ότι τα φεστιβάλ διαχέονται σε όλη την πόλη. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για τι συνεπάγεται και εξωραϊσμό σημείων αθέατων αλλά και των διαδρομών που τα συνδέουν. Τα φεστιβάλ είναι ένα πολύ ισχυρό χαρτί στην τομή του τουρισμού και του πολιτισμού».
Από την πλευρά της η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη ανέφερε: «Είχαμε πολύ καλή συνεργασία με τους φοιτητές του Πολυτεχνείου Κρήτης με το θέμα των φεστιβάλ, που αποτελούν σημαντικές εκδηλώσεις που προβάλλουν κυρίως την άυλη κληρονομιά, η οποία επηρεάζεται από τους μνημειακούς χώρους που συνήθως γίνονται τα φεστιβάλ, όπως και στο Ρέθυμνο που έχει σημαντικά φεστιβάλ όπως το Αναγεννησιακό, το φεστιβάλ Ημέρες Ρεθύμνου με ενδιαφέρουσες δράσεις. Όσον αφορά τα άυλα στοιχεία του πολιτιστικού μας αποθέματος που κυρίως προσεγγίζονται στα φεστιβάλ, μόλις το 2003 έγινε ειδική σύμβαση για την άυλη κληρονομιά και ήδη το 2002, όταν γινόταν οι διαπραγματεύσεις για τη σύμβαση αυτή είχαμε και τον αρχαιολογικό νόμο στον οποίο αναφέρονται τα μνημεία άυλης κληρονομιάς. Επίσης έχει ένα πολύ ενδιαφέρον το Ινστιτούτο Στατιστικής της «Ουνέκσο» που δίνει τη δυνατότητα να καταγράφονται τα εργαλεία, οι καλές πρακτικές και τα κενά που υπάρχουν σε διεθνές επίπεδο και πως μπορούν να γίνονται αυτές οι καταγραφές, ώστε να αξιολογείται το κοινωνικό αντίκτυπο, οι κοινωνικές επιπτώσεις, οι τεχνικές μετρήσεων και ενημέρωσης δεδομένων, ώστε μέσα από αυτά να βλέπουμε πως μπορούμε να βελτιώσουμε ή να προσεγγίσουμε νέες διαστάσεις σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις που προάγουν και προβάλλουν τον πολιτισμό κάθε τόπου ».
Η πρόεδρος της ΚΕΔΗΡ Πέπη Μπιρλιράκη τόνισε: «Είναι η πρώτη φορά που σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης και την Εφορεία Αρχαιοτήτων γίνεται μια συζήτηση για τα φεστιβάλ σε τοπικό επίπεδο. Πριν λίγο καιρό η υπουργός Πολιτισμού είχε συγκεντρώσει στην Αθήνα μετά από πρόταση του διευθυντή Φεστιβάλ Επιδαύρου όλους τους φορείς που διοργανώνουν φεστιβάλ για να καταγραφούν αυτά και να γίνει ένα ενιαίο δίκτυο όσων έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Τα φεστιβάλ που εκτός από την ανάδειξη της ιστορίας του τόπου δίνουν και έναν αναπτυξιακό χαρακτήρα. Το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ, οι Ημέρες Ρεθύμνου, το Αντίβαρο αλλά και πολλά άλλα που γίνονται στην πόλη μας και έχουν να κάνουν είτε με τα προϊόντα μας, είτε με τις παραδόσεις μας στοχεύουν στο να κάνουν οικεία την κάθε μορφή τέχνης στο κοινό, να εκπαιδεύουν ιδιαίτερα τα παιδιά αλλά και τους μεγάλους στις τέχνες και τα γράμματα και παράλληλα να προσφέρουν ανάπτυξη στον τόπο. Διότι πολλές πόλεις βασίζονται στον πολιτιστικό τουρισμό. Ένα φεστιβάλ για να γίνει χρειάζεται η κινητοποίηση όλης της κοινωνίας γι’ αυτό και εμείς σαν δήμος προσπαθούμε να ευαισθητοποιήσουμε και να ενεργοποιούμε τους πολίτες».
Έρευνα των φοιτητών για το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ
Οι φοιτητές της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης μεταξύ άλλων φεστιβάλ της χώρας μελέτησαν και το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ του Ρεθύμνου του οποίου τα οφέλη κατέγραψαν. Όπως ανέφεραν οι ίδιοι η διοργάνωση του έδωσε τη δυνατότητα σε αρκετούς χώρους να γίνουν γνωστοί και επισκέψιμοι.
Ειδικότερα η Μαρία Κουνδουράκη ανέφερε: «Στη διάρκεια της έρευνας είδαμε ότι οι πολίτες αγκαλιάζουν το φεστιβάλ και συμμετέχουν ενεργά βοηθώντας ταυτόχρονα σε όλη τη διαδικασία για την πραγματοποίηση του… Ταυτόχρονα το φεστιβάλ ανέδειξε κάποια μνημεία, για παράδειγμα η αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου και το κτίριο του Πυροβολικού της Φορτέτσας δεν είχαν ανακαινιστεί καν υποτυπωδώς μέχρι το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ».
Από την πλευρά της η Μαριέτα Ζησιμάτου είπε: «Τα φεστιβάλ είναι πολύ καλά να οργανώνονται σαν θεσμοί διότι επηρεάζουν θετικά τόσο την ίδια την πόλη όσο και τα μνημεία της. Είδαμε ότι το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ έδωσε κίνητρα για διαμόρφωση χώρων και μνημείων».
«Μέσα από τα φεστιβάλ η κάθε πόλη χρησιμοποιεί χώρους και μνημεία εγκαταλελειμμένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ανά χρόνο να γίνεται μια απλή συντήρηση στα κτίρια εξαιτίας των φεστιβάλ και ταυτόχρονα δημιουργείται ένα δίκτυο υποδομών. Παράλληλα τα φεστιβάλ εκτός του ότι δημιουργούν μια καλλιέργεια και μια παιδεία στο κοινό που τα παρακολουθεί τονώνουν την οικονομία ενός τόπου» είπε ο φοιτητής Ηλίας Μιχαλογιάννης.
