Με αφορμή το ωραίο ρεπορτάζ συντάκτη των Χ.Ν. που δημοσιεύθηκε προ ημερών για Νεοζηλανδό εκατοντάχρονο Βετεράνο της Μάχης της Κρήτης, σκέφτηκα ότι πέρα από όσους τον γνωρίζουν είναι παράλειψη να μην παρουσιαστεί και ο δικός μας αιωνόβιος πολεμιστής της θρυλικής Μάχης.
Τον συνάντησα τελευταία φορά στην τελετή στο Συμμαχικό πολεμικό νεκροταφείο τον περασμένο Μάη και θαύμασα την κορμοστασιά και το παράστημα ενός εκατοντάχρονου με τα κατάλευκα μαλλιά και γένια ενός γνήσιου και στην εμφάνιση ημίθεου Σφακιανού.
Είναι ο Νίκος Κοπάσης. Γεννημένος την 27/11/1917 στην Ανώπολη Σφακίων, κατατάχθηκε τον Οκτώβριο του 1938 στο Ι4 Σύνταγμα Πεζικού και τον Απρίλιο του 1939 μετατέθηκε στον ΙΧ συνοριακό τομέα, ενώ την 23/03/1941 ονομάσθηκε έφεδρος Ανθ/γος Πεζικού.
Στις 20 Μάη του 1941 υπηρετούσε στο 5ο Ανεξάρτητο Τάγμα Πηγής Ρεθύμνης λαμβάνοντας μέρος στην επική Μάχη. Προήχθη επ’ ανδραγαθία στο πεδίο της Μάχης στο βαθμό του Λοχαγού και παρασημοφορήθηκε με το Χρυσόν Αριστείον Ανδρείας, τον Πολεμικόν Σταυρό Γ’ τάξεως δύο φορές, το Μετάλλιο Εξαίρετων Πράξεων και τα Μετάλλια εκστρατείας 1940 – 41 και Εθνικής Αντίστασης. Τιμήθηκε επίσης με περγαμηνές, διπλώματα και πλακέτες από πολλούς άλλους φορείς όπως την V Μεραρχία Κρητών, τις Νομαρχίες Χανίων και Ρεθύμνης και αρκετούς άλλους.
Το 1948 διορίσθηκε στην Αγροτική τράπεζα στα Χανιά όπου έφθασε ως υποδιευθυντής, ενώ για 20 χρόνια ως διευθυντής με επιτυχία στο υποκατάστημα της Αγροτικής στις Σάππες Ροδοπής, στην Κίσαμο, στην Ατλάντη στον Παλαμά Καρδίτσας, στο Ρέθυμνο, Ηράκλειο και Λάρισα, απ’ όπου συνταξιοδοτήθηκε το 1983.
Για τις λεπτομέρειες από όλη τη δράση κατά την πορεία της ζωής του θα χρειαζόταν πολλές σελίδες, γι’ αυτό θα περιορισθώ στο γεγονός ότι αυτή αναφέρεται σε αρκετές εκδόσεις και αρκετά είναι τα τραγούδια και ποιήματα που γράφτηκαν γι’ αυτόν.
Ενδεικτικά θα παραθέσω αποσπάσματα από μερικά.
Στο βιβλίο του Στ. Καλλονά «Μάχη της Κρήτης» αναφερόμενος στην 7η ημέρα της Μάχης στον Εσταυρωμένο Ρεθύμνης γράφει:
«Αλλά αξιωματικοί της βάσεως πυρός ανθυπασπισταί (Ευέλπιδες ΙΙ) Σερβετιάδης, ως και ο εφ. Ανθυπολοχαγός Κοπάσης, εξώρμησαν εκ της βάσεως πυρός και κατέλαβον τον Εσταυρωμένον, εκμεταλλευθέντες τα αποτελεσματικά πυρά του εκ λαφύρων όλμου, τον οποίον εχειρίζετο εις Έλλην λοχίας του πυροβολικού».
Στο βιβλίο «Η μνήμη και η Στάχτη» της ιατρού και διακεκριμένης λογοτέχνιδας Πόπης Ντουντουλάκη, γράφει στην σελίδα 34:
«Δώσε Χριστέ μου φώτιση τσι λέξεις ν’αρμοδένω
Για άντρα λεοντόκαρδο, περίσσια προικισμένο.
Απ’ τσ’ Άνω Πόλης των Σφακιών το μυρωμένο αγέρα
η λεβεντιά του άνθισε στην Κρήτη πέρα ως πέρα.
Νιο παλληκάρι, στο χακί, το ναζισμό χτυπούσε.
Η μάχη δεν απόσωνε, μ’ αυτός δεν εδειλιούσε.
Την πέτρα έκανε σίδερο, τον ήλιο έκανε βόλι
και τση ψυχής τη δύναμη αποθαυμάζαν όλοι.
Στο Ρέθυμνο, στο Ηράκλειο μεγάλο έδωσε αγώνα
να τον θυμούνται οι Γερμανοί στον άπαντα αιώνα.
Κι ύστερα πάλι των Χανίων δρασκέλιζε τα όρη
να φέρει την Ελευθερία, τση Κρήτης μας την κόρη.
Άφοβος κι ανυπόταχτος, σεμνός, μπεγεντισμένος,
έγινε θρύλος τση πρεπιάς, αητός καμαρωμένος.
Κοπάσης το επίθετο, Νίκος το όνομα του,
η Παναγιά κι ο Χριστός πάντα να ‘ναι κοντά του!».
Από το βιβλίο του Μ. Ροκάκη «Ιστορία της Κρήτης 1941 – 1945» και από τη σελίδα 43 αντιγράφω τους στίχους από έμμετρο:
«Κοντά στο κλεφτοπέραμα λόχο, ‘χε ο Μπολότης και ήταν όλοι Σφακιανοί και διαλεχτοί στη νοιώτη. Ένας Ανθυπολοχαγός που ‘ταν ανωπολήτης φοβούμαι άλλο σαν αυτό, δεν θα τον βρής στην Κρήτη. Κοπάσης το επίθετο Νίκος είν’ τ’ όνομά του όσους κι αν είδα στα Σφακιά δεν ξέρω ον καλλιά του».
Στο μνημειώδες σύγγραμμα του Μάρκου Πωλιουδάκη αναφέρεται:
«Επίσης στο ίδιο σημείο έδρασαν ομάδες πολυβόλων με τον Υπολ/γό Βιστάκη Αντώνιο. Επειδή οι στρατιώτες δε γνώριζαν τη χρήση τους, τα πολυβόλα χειριζόταν οι μόνιμοι Ανθυπασπιστές (Ευέλπιδες ΙΙας) Αργυριάδης και Σερβετιάδης Σοφοκλής και ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός Κοπάσης Νίκος».
Για την συμπεριφορά του Νίκου Κοπάση προς τους αιχμαλώτους ο Ακόλουθος Άμυνας της Πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα, του έγραψε σε επιστολή: «Αξιότιμε κ. Κοπάση… Η στάση σας αποτελεί ένα εντυπωσιακό δείγμα ανθρώπινου μεγαλείου και καταδεικνύει την ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς μετά το τέλος της μάχης στο πρόσωπο του εχθρού του τον άνθρωπο και μόνο άνθρωπο, πράγμα που δεν συναντάται συχνά… Ως εκπρόσωπος νεότερης γενιάς μπορώ μόνο να σας εκφράσω τον βαθύτατο θαυμασμό και τον αμέριστο σεβασμό μου για το προσωπικό σας αυτό μεγαλείο».
Για τη συμπεριφορά του επίσης και απέναντι στους αγρότες – πελάτες της Αγροτικής απ’ όπου πέρασε έχουν γραφτεί κολακευτικά σχόλια.
Τώρα στον Βετεράνο Νίκο Κοπάση ευχόμεθα να είναι καλά να καταθέσει και πάλι στεφάνι στο Ηρώων του Σταυρωμένου Ρεθύμνης, όπου πολέμησε και στο Συμμαχικό Νεκροταφείο στη Σούδα και να γιορτάσουμε τα ΕΚΑΤΟ του τον Νοέμβρη που μας έρχεται. Στον αγαπητό γιο του Λευτέρη τ. Δ/τη του Ο.Α. Κρήτης ευχόμεθα να τον χαίρεται και να είναι περήφανος για αυτόν.
* O Aντώνης Πλυμάκης είναι συγγραφέας, επίτιμος πρόεδρος του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων και του τμήματος Δυτικής Κρήτης της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας
