«Ο τρόπος της ζωής της Νίκης Γουλανδρή ήταν βαθιά Ελληνικός αλλά και ταυτόχρονα παγκόσμιος. Χρησιμοποιούσε το χρόνο ως το πολυτιμότερο στοιχείο της ζωής της Πρόβλημά της ήταν η έλλειψη χρόνου για να αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις της. Είχε ταξιδέψει πολύ. Ποτέ για αναψυχή. Πάντα για το σκοπό» ανέφερε η πρόεδρος του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Φαλή Βογιατζάκη, μιλώντας για την Ελληνίδα ευεργέτιδα, την Ελληνίδα που έβλεπε πάντα μπροστά από την εποχή της. Γιατί όταν άλλοι όχι μόνο δεν είχαν στην ατζέντα τους το θέμα του περιβάλλοντος αλλά ούτε καν στην σκέψη τους, η Νίκη Γουλανδρή και ο σύζυγος της Άγγελος Γουλάνδρής είχαν οικολογικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες και σε αυτόν τον τομέα αφοσίωσαν την ζωή τους.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Νίκη Γουλανδρή επελέγη μεταξύ των πέντε σπουδαίων Ελληνίδων γυναικών των τελευταίων 200 ετών, οι άλλες τέσσερις ήταν η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η Μαρία Κάλλας, η Μελίνα Μερκούρη και η Αμαλία Φλέμινγκ, των οποίων η ζωή και το έργο παρουσιάστηκαν στο 6ο Διεθνές Φόρουμ των Δελφών στην Ενότητα «Η κληρονομιά των Ελληνίδων». Και ποιος θα μπορούσε να σκιαγραφήσει καλύτερα αυτή την Ελληνίδα, από την κ. Φαλή Βογιατζάκη, η οποία είχε επί δεκαετίες βαθιά σχέση φιλίας και αγάπης με το ζεύγος Γουλανδρή και ειδικά με την σπουδαία Νίκη Γουλανδρή και την είχε ζήσει από τόσο κοντά.
«Η σχέση της Νίκης με τη φύση άρχισε από μικρό παιδί, όταν πέρναγε τα καλοκαίρια στο κτήμα τους στην Κεφαλονιά. Το κτήμα είχε γεωργικές καλλιέργειες με παραδοσιακές τεχνικές που εφαρμόζονταν επί αιώνες. Ήταν ένα επτανησιακό τοπίο με ελαιώνες από αιωνόβια δένδρα, αμπέλια, οπωροφόρα δένδρα κυρίως συκιές, αμυγδαλιές και άλλα. Εκεί αποτύπωσε εικόνες της ελληνικής φύσης που τη συνόδευαν σε όλη της ζωή. Θυμόταν πάντα τις μυρωδιές της γης με τα αγαπημένα της φυτά.
Ο δεσμός της με τη φύση την ακολουθούσε παντού, ακόμα και όταν σπούδαζε τη νομική τάξη, την πολιτική σκέψη και τις φιλοσοφικές αναζητήσεις. Οι σπουδές της στη ζωγραφική τελικά την οδήγησαν στην αποκλειστική απεικόνιση των ελληνικών φυτών. Όπως γνωρίζετε έχει διεθνώς αναγνωρισθεί ως σημαντική βοτανική ζωγράφος. Έχε ζωγραφίσει περί τα 800 ελληνικά φυτά και το έργο της είναι αφιερωμένο στην διάσωση της ελληνικής χλωρίδας» ανέφερε η κ. Βογιατζάκη συνομιλώντας με την δημοσιογράφο Βίκυ Φλέσσα στο πλαίσιο του Φόρουμ των Δελφών για να προσθέσει: «Το πρόσωπο που καθόρισε τη ζωή της ήταν ο σύζυγός της Άγγελος Γουλανδρής. Γνωρίστηκαν σε νεαρή ηλικία. Εκείνος ήταν ένας νέος διανοούμενος που προβληματιζόταν για την πορεία του κόσμου. Μαζί συζητούσαν και αναζητούσαν τον τομέα στον οποίο θα αφιέρωναν τις δυνάμεις τους και τη ζωή τους. Έβλεπαν στον κόσμο να αναπτύσσονται δυνάμεις που παραβίαζαν τις φυσικές διαδικασίες. Συνέλαβαν το μήνυμα της απειλούμενης φύσης όταν ακόμη δεν είχε διαμορφωθεί συνείδηση των κινδύνων και επέλεξαν τη φύση και το περιβάλλον για να αφιερώσουν το έργο της ζωής τους.
Ίδρυσαν το 1964 το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, θεσμό πρωτόγνωρο για την Ελλάδα, για να χαράξει μια νέα πολιτική παιδείας και πληροφόρησης με έμφαση την ένταξη του ανθρώπου στον μηχανισμό και την ισορροπία της φύσης. Πρώτο το Μουσείο εισήγαγε την περιβαλλοντική εκπαίδευση στα ελληνικά μουσεία.
Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας επελέγη, ως Μουσείο Επιρροής μεταξύ 35.000 μουσείων στον κόσμο, μαζί με άλλα 36. Ο Kenneth Hudson, στην έκδοση του Πανεπιστημίου Cambridge, 1987 με τίτλο Museums of Influence, (Μουσεία Επιρροής), γράφει ότι «το Μουσείο αυτό δεν είναι απλώς ένα Μουσείο, αλλά ένας φάρος μέσα στο σκοτάδι. Από κάθε άποψη που αφορά το φυσικό περιβάλλον, είναι η συνείδηση της χώρας». Η ακλόνητη πίστη στο έργο τους, ένωνε τον Άγγελο και την Νίκη και αυτό διήρκεσε σε όλη τους τη ζωή και τους κράτησε ενωμένους σαν μια γροθιά».
Όταν η δημοσιογράφος ρωτά την κ. Βογιατζάκη για την πολυβραβευμένη Νίκη Γουλανδρή, ποια θεωρούσε ως πολυτιμότερη βράβευση, απαντά: «Από όλες τις διακρίσεις που έλαβε εκείνη που ξεχώριζε ήταν της Γυναίκας της Ευρώπης το 1991, διότι θεωρούσε ότι της άνοιξε τον δρόμο, πέρα από την Ελλάδα. Είχε πάει μόνη στις Βρυξέλλες όπου γινόταν η εκλογή από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Εκλέκτορες ήταν δημοσιογράφοι από όλες τις χώρες και ορισμένες προσωπικότητες. Μας τηλεφώνησε πριν πάει στην εκλογή και μας είπε πόσο δύσκολο είναι, διότι τα άλλα κράτη υποστήριζαν την υποψήφιά τους με πολλούς τρόπους. Από την Αγγλία είχε πάει η Νταϊάνα για να υποστηρίξει την Αγγλίδα υποψήφια. Τον προηγούμενο χρόνο Γυναίκα της Ευρώπης είχε εκλεγεί η Μαίρη Ρόμπινσον, κατοπινή Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας. Καταλαβαίνετε την έκπληξη και ικανοποίησή μας με την ανακοίνωση της εκλογής της. Με την ομιλία της που είχε θέμα την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τίτλο New ecological ethos, Νέο οικολογικό ήθος, κατέκτησε τους εκλέκτορες που πήραν το μήνυμα ότι το θέμα περιβάλλον θα κυριαρχούσε τα προσεχή χρόνια. Εξελέγη παμψηφεί. Είχε δηλώσει τότε: Η Ελλάδα δικαιούται να έχει πρωτεύοντα ρόλο στο περιβάλλον, γιατί πρώτοι οι αρχαίο Έλληνες συγκεκριμένα οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι αναζήτησαν τις ρίζες της φύσης».
Δεν χρειάστηκε πολύ να σκεφτεί η κ. Φαλή Βογιατζάκη για να αποδώσει 7 χαρακτηριστικά επίθετα στην Νίκη Γουλανδρή όταν της ζητήθηκε. Την γνώριζε τόσο καλά. Απάντησε λοιπόν λέγοντας:
«α. Άνθρωπος του καθήκοντος, με πίστη και αφοσίωση στο σκοπό. Έλεγε: όταν δουλεύεις κάτω από ένα πάθος και με βαθιά γνώση, συνδέεσαι τόσο πολύ με το αντικείμενο που όλα τα άλλα μεγέθη γύρω σου, δεν έχουν καμία σημασία.
β. Ήταν πολύ εργατική.
γ. Ήταν μεθοδική και αποτελεσματική.
δ. Ήταν σεμνή παρά τη διεθνή της αναγνώριση. Το 1992 είχε προταθεί από 30 διεθνείς γυναικείες οργανώσεις για γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, μετά τη λήξη της θητείας του Κουεγιάρ. Δεν μιλούσε ποτέ για τον εαυτό της. Θεωρούσε ότι ο εαυτός της εκφράζεται στο έργο της.
ε. Είχε εξαιρετικό γούστο.
στ. Ήταν κομψή, αυτό της το επισήμαινε και ο Καραμανλής. Δεν φορούσε ποτέ γούνες.
ζ. Ήταν ειλικρινής. Ομολόγησε ότι δεν είδε τότε όλη την έκταση του εγχειρήματος που αποφάσισε ο άνδρας της, ο οποίος έβλεπε την οικουμενικότητα του έργου, αλλά σταδιακά εκείνη μπήκε στη λογική του και αφοσιώθηκε πλήρως».
Η παρακαταθήκη που άφησε στην χώρα η Νίκη Γουλανδρή, δηλαδή το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και το ΓΑΙΑ έχουν εξασφαλισμένο μέλλον; ερωτάται η κ. Βογιατζάκη και απαντά: «Πιστεύω ναι! Το Μουσείο είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, Ίδρυμα Κοινωφελές, με σαφείς σκοπούς, με Διοικητικό Συμβούλιο καλά πρόσωπα που ανανεώνονται με απόφαση των υπολοίπων μελών όταν αποχωρεί ένα, και με καλή διοίκηση μπορεί να εκτελεί τους σκοπούς για τους οποίους ιδρύθηκε.
Τα περιβαλλοντικά θέματα θα είναι πάντοτε πια κρίσιμα. Η κλιματική αλλαγή, είναι σήμερα το πρώτο και σοβαρότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα και μόνο η διεθνής συνεργασία μπορεί να το αντιμετωπίσει. Είναι απαραίτητη η γενική αφύπνιση, η ανατροπή της ιεράρχησης των αξιών μας, η επαναφορά της ισορροπίας στη σχέση ανθρώπου και φύσης. Σ’ αυτό μας εμπνέουν αξίες ζωής που έχουν την πηγή τους στην αρχαία Ελλάδα, όπου τα ηθικά κριτήρια, που σήμερα έχουν παραμεληθεί, έπαιζαν εξ’ ίσου ρόλο με τα επιστημονικά. Τέλος θα ήθελα να επισημάνω ότι το έργο αυτό δημιουργήθηκε για να συνδράμει την πολιτεία και να ωθήσωμε τη νέα γενιά προς μία βιώσιμη ανάπτυξη, βασισμένη όχι μόνο στο οικονομικό κέρδος αλλά και στο σεβασμό των φυσικών διαδικασιών, γιατί έτσι θα οδηγηθούμε στην πραγματική πρόοδο».
