Έμαθα, όπως όλο το Ρέθυμνο, για το μεγάλης εμβέλειας «μπουρλότο», που έβαλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Παυλόπουλος στη διάρκεια της γιορτής, για τα 150 χρόνια του ολοκαυτώματος στο Αρκάδι. Ειπώθηκε λοιπόν από τα χείλη του, ότι πυρπολητής ήταν και ο Γιαμπουδάκης και ο Σκουλάς. Είναι απορίας άξιο πως το θυμήθηκε ή ποιος του το έγραψε για να το πει, τώρα μετά από 150 χρόνια. Γιατί μέχρι αυτή τη στιγμή τουλάχιστον και οι πέτρες γνωρίζουν με στοιχεία, ότι ο πυρπολητής στο Αρκάδι ήταν ο Γιαμπουδάκης.
Αργά το βράδυ της 8ης Νοεμβρίου η προεδρία της Δημοκρατίας, μετά τη φωτιά που άναψε, ανασκεύασε. Αλλά τι είδους ανασκευή είναι αυτή που δεν αναφέρει πουθενά ποιος είναι ο πυρπολητής, χωρίς να παίρνει τη θέση κανενός και αλλοιώνοντας την ιστορία; Είναι στ’ αλήθεια περήφανη η προεδρία της Δημοκρατίας για ό,τι έγραψε (παρακάτω) στην ανασκευή προς τον δήμαρχο Ρεθύμνου;
«Κύριε Δήμαρχε
Το παρόν κείμενο αποδίδει, κατά λέξη, την αντιφώνηση του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά την ανακήρυξή του ως Επίτιμου Δημότη του Δήμου Ρεθύμνης, καθώς και τις απόψεις του για το Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου. Οτιδήποτε άλλο προστέθηκε στην προφορική ομιλία, έχει απαλειφθεί.
Με εκτίμηση
Κώστας Μελισσόπουλος
Προϊστάμενος Γραφείο Τύπου της Προεδρίας Δημοκρατίας.»
Για χάρη της ιστορικής αλήθειας και μόνο, παρ’ ότι όπως και εκείνος, δεν ήμουν στο Αρκάδι πριν από 150 χρόνια στο ολοκαύτωμα, για να ξέρω από πρώτο χέρι τι έγινε, με βάση πάντα τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν, θα πρέπει να γίνει γνωστό, σε όσους τέλος πάντων δεν έχουν ασχοληθεί με το θέμα (όπως υποθέτω ο κ. Παυλόπουλος) ότι «Στο Αρκάδι δια των αιώνων έκδοση 1938 του μητροπολίτη Κρήτης Τιμόθεου Βενέρη», αναφέρεται σαν πυρπολητής ο Γιαμπουδάκης. Γράφει ο μητροπολίτης: «…γενικώς πιστεύεται και ουδεμία υπάρχει αντίθετος γνώμη, ότι το πυρ ετέθη παρά του Κωνσταντίνου Γιαμπουδάκη. Βεβαιούται τούτο εκ του ότι ο Ηγούμενος είχε προτρέψει εις τούτο τον Γιαμπουδάκη, καθ’ ά πολλοί των διασωθέντων εμαρτύρησαν, εκ του ότι ο Γιαμπουδάκης είχεν εκδηλώσει τοιαύτην απόφασιν και ιδίως εκ του ότι ο διασωθείς ιερομόναχος Γεράσιμος (ηγούμενος της μονής Χαλαίπας) και άλλος τις εκ του χωρίου Μπισταγής, εβεβαίωσαν, ότι ιδίοις όμμασιν εκ του απέναντι μέρους, εν ώ ευρίσκοντο, είδον τον Γιαμπουδάκη κρατούντα υψωμένην την πιστόλαν προς της θύρας της αποθήκης και μετά σύντομον ομιλίαν προς τους περί την αποθήκην ευρισκομένους, προσχωρήσαντα και πυροβολήσαντα εν τη αποθήκη όποτε αμέσως εγέννετο η έκρηξις.»
Στο βιβλίο του Ιωσήφ Χατζηδάκη «Περιήγησις εις Κρήτην 1881 εν Ερμοπόλει» (στη Σύρο) αναφέρεται επίσης λεπτομερώς ως πυρπολητής ο Γιαμπουδάκης.
Υπάρχουν μαρτυρίες ανθρώπων στον ίδιο τον κ. Ξεξάκη, τον καθηγητή μας στο γυμνάσιο, που τους πρόλαβε ζωντανούς και το έχει καταγράψει στα απομνημονεύματά του, αλλά και ο συμπολίτης μας λόγιος και συγγραφέας Π. Πρεβελάκης στο εξαιρετικό έργο του «Ηφαίστειο».
Καταγεγραμμένη πληροφορία από ζώντα αγωνιστή, τον ιερέα Γιάννη Παλιεράκη, που ήταν τότε 25 χρονών και πέθανε το 1921,αναφερει ότι «ο συμπολεμιστής του Ηρακλής Μανελάκης πήγε στο 3ο κελί δεξιά από τη δυτική πύλη όπου πολεμούσε, ολόγυμνος από την έκρηξη, επειδή τη στιγμή που πυροβόλησε ο Γιαμπουδάκης επρόλαβε και βγήκε έξω, αλλά τον επήρε η φωτιά και του έκαψεν τα ρούχα και τον είδαμεν γυμνόν!»
Ο Διονύσιος Μαραγκουδάκης, ο οποίος βρισκόταν στο πιο κοντινό παρελθόν με το ολοκαύτωμα και ήταν από τους πρώτους που έγραψε την ιστορία της Μονής το 1910 – 1915, αναφέρει σαν πυρπολητή τον Γιαμπουδάκη.
Βέβαια παρ’ ότι οι παραπάνω μαρτυρίες είναι εξαιρετικά πειστικές, αν θέλουμε να είμαστε απόλυτα έντιμοι και σοβαροί, για τον πυρπολητή στο Αρκάδι, όλα αυτά θέλουν εκτενέστερη και λεπτομερέστερη ιστορική έρευνα από τους ειδικούς. Γιατί όπως όλα τα ιστορικά γεγονότα, έχει κι αυτό μεγάλη σημασία, θα πρέπει να μελετηθεί εξονυχιστικά και με κάθε υπαρκτή ιστορική λεπτομέρεια, χωρίς απολύτως καμία προκατάληψη, για να τεκμηριωθεί και να λυθεί το θέμα άπαξ και δια παντός.
Για να δούμε ότι το θέμα δεν είναι τόσο απλό θα αναφέρω ακόμη μερικές ιστορικές μαρτυρίες που γνωρίζω και έχουν γραφτεί για το θέμα, όπως ότι: Ο Ιλαρίων Σκίνερ άγγλος δημοσιογράφος και ανταποκριτής των «Times» του Λονδίνου, κατά την επανάσταση του 1866- 69, συνάντησε το 1867 στο Αρκάδι έναν από τους ελάχιστους που επέζησαν, ο οποίος ήταν κληρικός και του μετέφερε ότι τη φωτιά την έβαλε ο Επιστάτης της Μονής.
Σε έκθεση από τον Μυλοπόταμο, η οποία όμως είναι σημαντικό ότι είναι ανυπόγραφη, ο υποπρόξενος της Ρωσίας στο Ηράκλειο Ι. Μητσοτάκις δημιουργεί αντίγραφο με παραλήπτη τον κεντρικό πρόξενο της Ρωσίας στα Χανιά Σ. Δενδρινό, όπου σαν πυρπολητής αναφέρεται ο Σκουλάς στις 28-11-1866.
Ο Αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού Σ. Γενήσαρλης, ο οποίος ήρθε στην Κρήτη για να πολεμήσει με δικό του σώμα εθελοντών, σε επιστολή του προς τον υπουργό στρατιωτικών Χ. Ζυμβρακάκη στις 2-12-1866 αναφέρει ως πυρπολητή το Δράκο Ντελή ή Ζυμπραγό από τις Γωνιές Μαλεβιζίου!
Η εφημερίδα «Κρήτη» στο φύλλο της στις 17-4-1869, αναφέρει ότι πυρπολητής ήταν ο Μοναχός που υπηρετούσε τον Ηγούμενο, κατόπιν παραγγελίας του Ηγούμενου, προφανώς πριν σκοτωθεί.
Επίσης υπάρχουν άλλες μαρτυρίες σε βιβλία και εφημερίδες όπως η «Επετηρίς» εταιρία κρητικών σπουδών τόμος Γ’ – Αθήνα 1940, της Κρητικής Εστίας Αύγουστος Σεπτέμβριος 1950, του καθηγητή Νικ. Β. Τωμαδάκη πάλι στην Κρητική εστία το 1958, του Γεωργίου Παπαδάκη επίτιμου επιθεωρητού σχολείων, ξανά στην Κρητική Εστία το 1966, που προφανώς είναι αναπαραγωγή των προηγούμενων μαρτυριών, αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δεν υποβαθμίζει τις κύριες μαρτυρίες.
Συνοψίζοντας, οι βασικές αληθοφανείς και πειστικές μαρτυρίες είναι αυτές που ανέφερα πιο πάνω, με τη γραπτή μαρτυρία του μητροπολίτη Κρήτης Τιμόθεου Βενέρη, που ήταν επίσης πολύ κοντά στο ιστορικό γεγονός, η μαρτυρία από πρώτο χέρι του αγωνιστή στη Μονή Ηρακλή Μανελάκη αλλά και άλλες μαρτυρίες αγωνιστών, που πρόλαβε εν ζωή, ο καθηγητής μας στο γυμνάσιο κ. Ξεξάκης, ο οποίος είχε και συγγενείς που είχαν κλειστεί στο μοναστήρι και από τον οποίο και εγώ προσωπικά είχα ακούσει να μας δίνει την ιστορική αυτή πληροφορία, σε γιορτή στο γυμνάσιο, περίπου στα 1970 ή ’71.
Τέλος πάντα είχα την απορία γιατί και πως γίνεται κάποιος επίτιμος δημότης μιας πόλης; Πάντα μου άρεσε η ιδέα και θα ήταν ευχής έργο, να γίνουν επίτιμοι δημότες της πόλης μας κάποια σημαντικά άτομα του πνευματικού κόσμου της χώρας ή κάποιοι εφοπλιστές ας πούμε, που ίσως θα μπορούσαν να προσφέρουν πολλαπλά στην πόλη μας. Υποθέτω ότι αν καλούσαμε έστω τους ναυαγοσώστες και κάθε λογής άνθρωπο που βοηθά και διασώζει τους πρόσφυγες στα νησιά του αιγαίου, κανένας Ρεθυμνιώτης δεν θα είχε αντίρρηση, όπως και αν έκανες δημότες σου όλη την πολεμική αεροπορία, που αμείβεται με μισθούς πείνας, προστατεύοντας όλο το αιγαίο και τους έλληνες, μόνο και μόνο για μια ιδέα και για να κοιμόμαστε ήσυχοι.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση προσπάθησα, αλλά δεν απέφυγα την απορία. ο κ. Παυλόπουλος τι έχει προσφέρει στην πόλη μας ή έστω στο ελληνικό κράτος; Έχει πάρει βραβείο Νόμπελ; Επειδή ήταν ατάραχος και δεν αντέδρασε στα χαστούκια του συναδέλφου του Κασιδιάρη προς τη συνάδελφό του στη Βουλή Κανέλλη; Ή ότι ψήφισε κι αυτός τα μνημόνια, που έχουν δέσει χειροπόδαρα τη χώρα για τα επόμενα εκατό χρόνια τουλάχιστον; Η μήπως ότι πιάστηκε εντελώς αδιάβαστος στο συγκεκριμένο θέμα για το οποίο ήρθε στο Ρέθυμνο; Εκτός αν αρκεί ένας και μόνο τίτλος, που κάποιοι του έδωσαν επειδή δεν είχαν άλλη επιλογή για να παραμείνουν στην εξουσία, για να γίνει δημότης της πόλης μας.
