Η τέχνη μιμείται τη ζωή ή η ζωή την τέχνη; Ασφαλώς υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ τους αλλά όπως και αν έχουν τα πράγματα, το θέμα «Ανθρωπογεωγραφία της ατομικής μνήμης» απ’ το οποίο εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν αρκετοί καλλιτέχνες, που κατάγονται απ’ το Ρέθυμνο ή ζουν σ’ αυτό επιβεβαιώνει πως η Τέχνη είναι μέρος της ζωής μας!
Για ένα 10ήμερο του Σεπτεμβρίου, στο Σπίτι του Πολιτισμού στο Ρέθυμνο, έλαβε χώρα η έκθεση έργων μοντέρνας τέχνης με το παραπάνω θέμα, με την επιμέλεια της κ. Χρυσούλας Σκεπετζή, υπό την αιγίδα του Δήμου Ρεθύμνου, στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Τέχνης «Νίκος Σκεπετζής».
Με έναυσμα τον ορισμό και την τοποθέτηση της ατομικής μνήμης στο χώρο και στο χρόνο, με καθαρά προσωπικά κριτήρια, δημιούργησαν πολύ ενδιαφέροντα έργα με διαφορετικές τεχνοτροπίες οι καλλιτέχνες μας. Είναι ιδιαιτέρως αξιοπρόσεκτο πώς λειτούργησε η αναδρομή της μνήμης στο παρελθόν του καθενός, συνδέοντάς το με το παρόν, διαβλέποντας το μέλλον!
Αναφέροντας παρακάτω τα ονόματα των συμμετεχόντων με αλφαβητική σειρά, θα τολμήσω να ερμηνεύσω «τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης», με βάση τις δημιουργίες αλλά και τις δικές τους αναφορές.
1. Αβντάι Άντι: Συγκλονιστική η άμετρη νοσταλγία του μετανάστη, που αποτυπώνεται τόσο ανθρώπινα σ’ ένα πρόσωπο πολύ αγαπημένο, το οποίο συγκεντρώνει ό,τι αφορά μια πατρίδα που αποχωριζόμαστε αναγκαστικά.
2. Ανδρώνης Κώστας: Μια χαρτογράφηση της προσωπικής τοπογραφίας δίνει το «στίγμα» του παρελθόντος του νέου καλλιτέχνη σε σχέση με το παρόν, χρησιμοποιώντας ασαφή σχήματα με δύο βασικά χρώματα που δηλώνουν φωτεινές διεξόδους σε μία πορεία με τις αναπόφευκτες δυσκολίες της ζωής.
3. Βούτσας Αλέξανδρος: Κάποιες ασπρόμαυρες φωτογραφίες σε μια σπασμένη κορνίζα φέρνουν στην επιφάνεια το ρομαντισμό μιας όμορφης αλλά παρωχημένης εποχής που συχνά οι παλαιότεροι νοσταλγούν, αφού το ρήγμα του τότε με το τώρα ολοένα βαθαίνει.
4. Γιαβρίδη Κατερίνα: Κάποτε η μνήμη ενός ταξιδιού 10 ημερών μπορεί να συμπυκνώσει τη δύναμη των εμπειριών μιας ολόκληρης ζωής.
5. Γιοβανόγλου Αναστασία: Ο χάρτης της μνήμης μπορεί να κατασκευαστεί με αποχρώσεις χρωμάτων έντονες ή αμυδρές. Επίσης σε άλλο κεφάλαιο ζωής εμφανίζεται με μορφές θλιβερές, που ακροβατούν σε μαύρο φόντο, θυμίζοντας έντονα την κοινή μοίρα των θνητών.
6. Δρυγιαννάκη Στέλλα: Με μια εμπνευσμένη πρωτοτυπία η εγγονή υφαίνει το παρελθόν με το μετάξι της γιαγιάς και επάνω του κεντάει με τα μεταξένια μαλλιά της τους προβληματισμούς του παρόντος, παρουσιάζοντας την εξέλιξη με τις τρομακτικές αλλαγές που αφορούν κυρίως τη γυναίκα.
7. Κακλιδάκης Σταύρος: Το σώμα μας -ως φορέας κάθε έντονης μνήμης- αποτυπώνει απολύτως ρεαλιστικά τις εμπειρίες που μας σημαδεύουν.
8. Καλλιτσουνάκης Φαίδωνας: Ένα ιδιαιτέρως εκφραστικό γλυπτό κατασκευασμένο από κερί προκαλεί το στοχασμό που φέρνει στο παρόν εμπειρίες ζωής. Το κερί ως υλικό μπορεί να συμβολίζει το φθαρτόν της ανθρώπινης ύπαρξης.
9. Καλογεράκης Στέλιος: Με μία σύνθεση παλιών φωτογραφιών του παππού, που αφορούν τις δεκαετίες του 30 και του 40, ο καλλιτέχνης προσπαθεί να ερμηνεύσει τη δική του διαδρομή ζωής. Η πρωτοτυπία του έργου έγκειται στην απόδοση των φωτογραφιών με μορφή σκίτσων απ’ τον ίδιο το δημιουργό.
10. Καλφούντζος Κων/νος: Στο πορτρέτο ενός συγκεκριμένου ανθρώπου αποτυπώνεται η ματαιότητα, που δεν μπορεί να νικήσει την αναζήτηση της γνώσης.
11. Καπελώνης Κωστής: Η μνήμη -εμφανιζόμενη σαν ανοιχτή θάλασσα μ’ ένα μακρινό ορίζοντα- απομακρύνει τη ρουτίνα της καθημερινότητας προκαλώντας το στοχασμό, εμβαθύνοντας στα πράγματα.
12. Καραδάκη Κάλη: Ένα έργο ιδιαιτέρως λιτό με «υλικά» την πέτρα, το νερό και τον ήχο, που εκφράζουν την απόσταση της μνήμης από τη λήθη. Η πέτρα ως υλικό στέρεο συμπυκνώνει τις μνήμες αιώνων που καταλήγουν στη λήθη.
13. Καραταράκης Μανόλης: Η μνήμη που αφορά πάμπολλες, επαναλαμβανόμενες διαδρομές, μηδενίζεται μοιραία και σχεδιάζεται σαν μια φωτεινή πινακίδα.
14. Κορρέ Πένυ: Η μνήμη η ατομική αναμοχλεύεται συχνά με τη συλλογική, αφού η αλληλεπίδραση όπως και η ανατροφοδότηση είναι δεδομένη.
15. Κουκλινού Καλλιόπη: Η γλώσσα του σώματος που εκφράζει τις κάθε λογής εμπειρίες -ως αδιάψευστος μάρτυρας- φανερώνει ποιοι είμαστε, κεντρίζοντας τις ανάλογες μνήμες.
16. Κουκουλάκη Στέλλα: Γνωρίζουμε πως το DNA είναι δεδομένο και σταθερό. Όμως με βάση τις δύο γνώριμες διαστάσεις του χρόνου (παρελθόν, παρόν) προσπαθούμε να διαβλέψουμε το μέλλον.
17. Μαραβελάκη Μαρίνα: Στο αναγεννησιακό ρολόι η ατομική πυξίδα δίνει της δική της σφραγίδα, καθορίζοντας την προσωπική μας πορεία ζωής.
18. Μποβιάτσου Λαμπρινή: Ο χρόνος είναι ανίκητος. Ποιος κατέχει το κλειδί που θα ξεκλειδώσει τα μυστικά του; Μόνη διέξοδος η μνήμη που καλύπτει τις ελλείψεις, που προέρχονται απ’ την αμείλικτη πορεία του.
19. Παπαδάκη Χρυσή: Ευρισκόμενοι σ’ ένα απομεινάρι μιας παλιότερης εποχής που μπορεί να είναι ένα μπαλκονάκι ή κάτι άλλο, μπορούμε να αντλήσουμε ό,τι μας αφορά απ’ το μακρινό παρελθόν, για να τροφοδοτήσουμε το παρόν μας.
20. Σκεπετζή Χρυσούλα: Στο έργο της καλλιτέχνιδος η ατομική μνήμη υποτάσσεται με απέραντο σεβασμό στη συλλογική που αφορά την πόλη μας, η οποία εξέθρεψε τόσους άξιους πνευματικούς ανθρώπους.
21. Στεφανάκις Γιάννης: Σ’ ένα μονότυπο ορίζεται η συνύπαρξη που καθορίζει εν πολλοίς την ύπαρξη, αφού αλληλοεπηρεάζονται και ασφαλώς το ένα δεν υφίσταται χωρίς το έτερο.
22. Τσουκνάκη Μαρία: Ξεκινώντας απ’ την παιδική αθωότητα προχωρείς σε άλλες, μάλλον αναπότρεπτες καταστάσεις στην πορεία της ζωής σου. Ένα έργο που αναδεικνύει τα πράγματα με πολλή τάξη. Εν τούτοις ενεργοποιεί τη φαντασία του αποδέκτη, οδηγώντας τη μνήμη του στις δικές του αναφορές.
23. Χαρατσή Βάσω: Αντικρίζοντας το πορτρέτο της γιαγιάς λίγο πριν «φύγει» σε κυριεύει μια γλυκόπικρη νοσταλγία και στοχάζεσαι ποιος είναι ο σκοπός της ύπαρξής μας.
Η εν λόγω εκδήλωση διανθίστηκε και απ’ την όμορφη μουσική παρουσία δύο κοριτσιών, της Ελένης Δραμιτινού και της Τίνας Τσιμπίδη, που συνόδευσαν σε κάποια τραγούδια η Αντωνία Γουνάκη και ο Στέφανος Ζωγράφος.
Όπως αναφέρει η επιμελήτρια της παραπάνω εκδήλωσης κ. Χρυσούλα Σκεπετζή, αυτοβιογραφία ή ατομική μνήμη μπορεί να οριστεί το σύνολο αναμνήσεων, που συγκροτείται από πληροφορίες που σχετίζονται με τον εαυτό μας. Περιλαμβάνει γεγονότα που βιώσαμε οι ίδιοι αλλά και πληροφορίες που μας έχουν δώσει οι άλλοι που αφορούν τον εαυτό μας.
Καλλιτέχνες διαφορετικής γενιάς και βιωματικών εμπειριών ανασύρουν απ’ το σώμα της μνήμης επαναλαμβανόμενα θέματα και σιωπές, που δίνουν νόημα στη ζωή μας και συγκροτούν την ταυτότητά μας.
Εξάλλου η μνήμη για τους Αρχαίους Έλληνες αποτελούσε προϋπόθεση της ανθρώπινης σκέψης!
Κλείνοντας την παραπάνω κριτική (απ’ τα χέρια μιας μη κριτικού) θα ήθελα να ευχαριστήσω τους καλλιτέχνες που με τις ιδιαίτερες εμπνεύσεις τους, με πυξίδα την ατομική μνήμη, μας χάρισαν μιαν όαση νοσταλγίας, χαράς και γόνιμου προβληματισμού.
* Η Ευαγγελία Αγγελάκη-Βάμβουκα είναι δασκάλα-Ρέθυμνο
