Έκθεση με άγνωστα φωτογραφικά ντοκουμέντα από το μοναδικό αρχείο του Ρεθεμνιώτη Δημήτρη Σκαρτσιλάκη, με τίτλο «Η μάχη του Ρεθύμνου 20-30 Μαΐου 1941», θα πραγματοποιηθεί στο Σπίτι του Πολιτισμού από τις 18 έως τις 26 Μαΐου.
Το κοινό, για πρώτη φορά θα έχει την ευκαιρία να δει ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό της περιόδου εκείνης, φωτογραφίες σπάνιες από τη μάχη του Ρεθύμνου, αλλά και μοναδικούς χάρτες κατασκευασμένους ειδικά για αυτή την έκθεση, που μελετώντας τους θα μπορέσει να κατανοήσει καλύτερα τα ιστορικά γεγονότα και να μάθει τους τόπους του ιστορικού ενδιαφέροντος, να ενημερωθεί για τις άγνωστες πτυχές αυτής της σελίδας της ιστορίας του Ρεθύμνου.
Η έκθεση γίνεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τον εορτασμό της 75ης Επετείου της Μάχης της Κρήτης, συνδιοργανώνεται από τον Δημήτρη Σκαρτσιλάκη και τον Σύλλογο Ενεργών Πολιτών «Σύνπολις», ενώ τελεί υπό την αιγίδα της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου και του Δήμου Ρεθύμνου.
Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 18 Μαΐου στις 20:00 το βράδυ, η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 26 Μαΐου.
Ώρες επίσκεψης: 11:30-13:30 και 19:30-21:30.
Ο Δημήτρης Σκαρτσιλάκης, με το παρακάτω κείμενό του, δίνει μια πρώτη εικόνα για το τι πρόκειται να δει ο επισκέπτης στην έκθεση, καθώς και ποιος είναι ο σκοπός του δημοσιεύοντας αυτό το σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Ρέθυμνο 1941
Η μάχη του Ρεθύμνου, μια μάχη που έμεινε στη συνείδηση των ανθρώπων σαν ένα μικρό γεγονός, μια μάχη που έμεινε στα βιβλία σαν ένα μικρό κεφάλαιο. Το Ρέθυμνο, μια πόλη περίπου 10.000 κατοίκων τότε, βρίσκεται στο κέντρο της Κρήτης. Εκείνη την εποχή, αποτέλεσε για το γερμανικό επιτελείο ένα δευτερεύοντα τομέα στο πλαίσιο της επίθεσης για την κατάληψη της νήσου. Ρίχνοντας μια ματιά στα βιβλία που έχουν γραφτεί για τη Μάχη της Κρήτης, διαπιστώνουμε ότι αυτά, επικεντρώνονται κυρίως στα γεγονότα του Μάλεμε και της περιοχής των Χανίων, του Ηρακλείου και κατόπιν του Ρεθύμνου. Συνήθως η περιγραφή των ιστορικών γεγονότων για το Ρέθυμνο γίνεται εν συντομία, παραβλέποντας πολλά γεγονότα, ενώ γενικότερα επικρατεί μια ανακρίβεια.
Το Ρέθυμνο, όσον αφορά τη μάχη, κατέχει κάποιες πρωτιές. Είναι ο τομέας όπου κανένας στόχος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών δεν επιτεύχθηκε αλλά και το μέρος όπου για πρώτη φορά εκτελέστηκαν γυναικόπαιδα και άοπλοι πολίτες, σαν αντίποινα λόγω της δράσης οπλισμένων πολιτών. Επίσης, είναι ο τομέας όπου σίγησαν τα όπλα τελευταία στις 30 Μαΐου του 1941. Σκοπός της έκθεσης είναι να ανανεώσει το ενδιαφέρον του κόσμου σχετικά με την ιστορία του Β’ παγκοσμίου πολέμου στον τόπο μας, να κάνει τον επισκέπτη να αισθανθεί ότι βρίσκεται μέσα στο αεροπλάνο, να δει τον αντίπαλο που κατεβαίνει από τον αέρα, να καλυφθεί νοητά μέσα σε ένα χαράκωμα και να νιώσει τις σφαίρες που χτυπάνε στα αμπελόφυλλα και στους κορμούς των δέντρων, να φωτίσει άγνωστες πτυχές, καθώς και κάποιες τραγικές ιστορίες, φίλων και εχθρών, γιατί ο πόλεμος δεν κάνει διακρίσεις. Αλήθεια πόσες φορές κάνουμε βόλτα και πατάμε πάνω σε έδαφος που έχει ποτιστεί με αίμα αγνοώντας τα γεγονότα που έλαβαν χώρα εκεί;
Οι φωτογραφίες από τη μάχη του Ρεθύμνου είναι αρκετά σπάνιες. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι το Ρέθυμνο ήταν ένας δευτερεύον τομέας με τη συνολική δύναμη των αλεξιπτωτιστών να φτάνει μόνο τους 1.400 περίπου άνδρες σε σύγκριση με Μάλεμε και Χανιά, 1.850 και 2.300 αντίστοιχα σε αλεξιπτωτιστές + 13.000 ορεινούς κυνηγούς κλπ. που έφθασαν μετά.
Ο δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι στη μάχη του Ρεθύμνου οι Γερμανοί απώλεσαν σχεδόν τα 2/3 της δύναμής τους, δηλαδή αυτοί που ήταν υγιείς και μπορούσαν να πολεμήσουν δεν ξεπερνούσαν τα 400 άτομα έως τις 29/5/1941 που έφθασαν οι ενισχύσεις.
Συνεπώς από τον αριθμό των Γερμανών στρατιωτών που έφεραν φωτογραφικές μηχανές μαζί τους, ένα πολύ μικρό ποσοστό κατάφερε να επιβιώσει και να διασώσει τα ντοκουμέντα της μάχης. Όσον αφορά τους Αυστραλούς, τα πράγματα ήταν ακόμη πιο δύσκολα, καθώς οι φωτογραφικές μηχανές απαγορεύονταν με ελάχιστες εξαιρέσεις. Από Ελληνικής πλευράς, η φωτογραφία είναι έως τώρα ανύπαρκτη… Φυσικά ακόμα λιγότερα ντοκουμέντα επιβίωσαν του πολέμου και 75 χρόνια αργότερα, η ανεύρεσή τους αποτελεί ένα «θαύμα».
Εκτός από τις φωτογραφίες, ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δει και μοναδικούς χάρτες κατασκευασμένους ειδικά για αυτή την έκθεση. Μελετώντας τους θα μπορέσει να κατανοήσει καλύτερα τα ιστορικά γεγονότα και να μάθει τους τόπους του ιστορικού ενδιαφέροντος.
Για την ακριβή αναπαράσταση της μάχης επάνω στους χάρτες χρησιμοποιήθηκαν: αεροφωτογραφίες του 1945, ούτως ώστε να απεικονίζονται οι παλαιοί δρόμοι του Ρεθύμνου αλλά και τα κτίρια, τα Γερμανικά ημερολόγια των ομάδων Kroh, Wiedemann, Schulz, τα Αυστραλιανά ημερολόγια του 2/1 και 2/11 τάγματος, προσωπικές μαρτυρίες, μελέτη φωτογραφιών και πολυετείς επιτόπιες έρευνες στο πεδίο της μάχης. Φυσικά οι μοναδικοί αυτοί χάρτες δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν χωρίς την τεχνική υποστήριξη του αρχαιολόγου, ιστορικού ερευνητή και γραφίστα Νίκου Βαλασιάδη.
Δεν πρόκειται για μια απλή φωτογραφική έκθεση αλλά για μια φωτογραφική εξιστόρηση της μάχης του Ρεθύμνου, με ταυτοποιημένες τοποθεσίες και ημερομηνίες. Επιπλέον τη Δευτέρα 23/5/2016 θα γίνει ξενάγηση στα άγνωστα πεδία των μαχών του 1941.
Οι κρατήσεις θα πρέπει να γίνουν έως την Παρασκευή 20/5/2016 στο τηλέφωνο 6973795832.
