Ένας μικρός δρόμος της πόλης για μια «μεγάλη» Ρεθεμνιώτισσα

  Διαβάζοντας τα ονόματα των κεντρικών δρόμων, εύλογα κανείς καταλαβαίνει, για παράδειγμα, γιατί η λεωφόρος που περνά από το Δημαρχείο έχει το όνομα ενός μεγάλου ναυάρχου (Κουντουριώτη), η συνέχειά της προς τον Κουμπέ κουβαλά το «βαρύ» όνομα της επαναστατικής μορφής του Ηγουμένου Γαβριήλ, ενώ οι κεντρικοί δρόμοι της Παλιάς Πόλης παραπέμπουν σε επαναστάσεις κι αντιστασιακές πράξεις Κρητών κι Ελλήνων (Αρκαδίου και Εθνικής Αντιστάσεως).

 

  Παράλληλα και ενδιάμεσα στις οδούς Μοάτσου και Κουντουριώτου, κρυμμένο από το «κάδρο» περαστικών, επισκεπτών και Ρεθεμνιωτών, ένα μικρό δρομάκι φέρει το όνομα μιας μεγάλης γυναίκας, που έφυγε σαν σήμερα το 1940. Στο σύγχρονο Ρέθυμνο, η Καλλιρρόη Σιγανού «συναντιέται» καθημερινά με τον συγγραφέα Παντελή Πρεβελάκη, κοιτά με πλάγιο βλέμμα τον Μοάτσο και τον Κουντουριώτη, επιβλέπει τα μαθήματα των μικρών και μεγαλυτέρων «νεοσσών» του 3ου Γυμνασίου και του 2ου Δημοτικού, συμβουλεύει σε θέματα παιδείας τους υπαλλήλους των Γραφείων Β’Βάθμιας Εκπαίδευσης, υποδέχεται με στοργή και περιθάλπει τους ηλικιωμένους του Α’ ΚΑΠΗ Ρεθύμνου κι εντέλει αφήνεται να παρασυρθεί από τις καθημερινές κουβέντες των θαμώνων των καφέ που την περιτριγυρίζουν.

 

  Παρά την ταπεινότητα της σημερινής μικρής παρόδου, η γεννημένη στα Πλατάνια Αμαρίου το 1859 (άλλοι λένε το 1861) Ρεθυμνιώτισσα, δεν θα είχε κανένα πρόβλημα με τα παραπάνω. Άλλωστε η Καλλιρρόη Σιγανού, που ταύτισε το όνομά της με την καθιέρωση της γυναικείας ψήφου στην Ελλάδα, την ίδρυση του Λυκείου Ελληνίδων, την έκδοση εφημερίδας μόνο για γυναίκες κι ένα σωρό ακόμα πρωτοποριακές για την εποχή της δράσεις, ήταν η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια, δημοσιογράφος, εκδότρια, συγγραφέας και διευθύντρια του «Ζαππείου Παρθεναγωγείου», ανάμεσα σε πολλά άλλα, αγωνιζόμενη σε όλη της τη ζωή για τα γυναικεία δικαιώματα στη χώρα.

  Το 1866 γίνεται το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και το 1867 οι γονείς της Καλλιρρόης πηγαίνουν στην Αθήνα, όπου εκείνη φοιτά στο σχολείο Σουμερλή, καθώς και στη Γαλλική Σχολή Καλογραιών. Το 1878 παίρνει και το πτυχίο του Αρσακείου. Οι πνευματικές της επιδόσεις είναι τόσο υψηλές που τον ίδιο χρόνο καλείται από την Ελληνική Κοινότητα της Οδησσού για να διευθύνει το παρθεναγωγείο της, πρόσκληση που η ίδια αποδέχεται παραμένοντας για δύο χρόνια σε αυτή τη θέση.

 

  Γυρίζοντας θα παντρευτεί τον Ιωάννη Παρρέν, από Γάλλο πατέρα και Αγγλίδα μητέρα, ιδρυτή του «Αθηναϊκού πρακτορείου». Ο γάμος, που για πολλές γυναίκες της εποχής σήμανε και το τέλος της κοινωνικής τους ζωής, για την ίδια σηματοδοτεί την άνθιση της δράσης της. Το 1888 ιδρύει την πρώτη γυναικεία εφημερίδα, την εβδομαδιαία «Εφημερίδα των Κυριών», με γυναικεία αποκλειστικά συνεργασία, ως το 1918, όταν εξορίζεται στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα.

 

  Επίσης είναι η πρώτη Ελληνίδα που συμμετέχει σε διεθνή συνέδρια: στο Παρίσι το 1889, το 1891, στο Α’ Β’ και Γ’ « Διεθνές συνέδριο των γυναικείων έργων και ιδρυμάτων», ενώ το 1893 αντιπροσώπευσε την Ελλάδα και τις Ελληνίδες και στο Διεθνές συνέδριο του Σικάγου. Καρπός των εντυπώσεών της από το συνέδριο αυτό είναι η «Ένωσις υπέρ της χειραφετήσεως της γυναικός», που ίδρυσε όταν επέστρεψε.

 

  Το 1880 ιδρύει τη «Σχολή της Κυριακής των άπορων γυναικών και κορασίων του Λαού», όπου μορφωμένες κυρίες διδάσκουν ανάγνωση, γραφή και λίγη αριθμητική σε αγράμματες γυναίκες και κορίτσια. Το 1875 το «Άσυλον της Αγίας Αικατερίνης», το 1896 το «Άσυλον των Ανιάτων», καθώς και την «Ένωσιν των Ελληνίδων». Η τελευταία χωρίζεται σε τμήματα εκπαιδευτικά, οικοκυρικής και επαγγελματικής σχολής, χηρών και ορφανών πολέμου, ενώ ένα από αυτά διευθύνεται από την ίδια. Το 1900, όταν το σωματείο διαλύθηκε, το οικοκυρικό αυτό τμήμα έχει τον τίτλο «Οικοκυρική και επαγγελματική Ένωσις Ελληνίδων». Το 1912, μετέχει στον «Πατριωτικό σύνδεσμο», που ιδρύει η τότε πριγκίπισσα Σοφία, τον ίδιο σύνδεσμο που αργότερα ονομάζεται «Πατριωτικό ίδρυμα» και αναλαμβάνει τη γραμματεία του, ενώ το 1911 ιδρύει ένα από τα μεγαλύτερα και λαμπρότερα ανάλογα σωματεία της χώρας μας, το «Λύκειο των Ελληνίδων», η δράση του οποίου εξελίσσεται μέχρι σήμερα.

  Σε επίπεδο διεκδίκησης δικαιωμάτων, τέλη του 19ου αιώνα, υποβάλλει αίτηση στον Χαρίλαο Τρικούπη για την αναγνώριση της γυναικείας υπόστασης από το νόμο και συγκεντρώνει υπογραφές γυναικών για την παροχή -επιτέλους- ψήφου στη γυναίκα. Με συνεχή διαβήματά της στη κυβέρνηση Δεληγιάννη καταφέρνει τελικά το 1897 και γίνονται δεκτές γυναίκες στο Πανεπιστήμιο και στο Πολυτεχνείο, ενώ πάλι κατόπιν δικών της ενεργειών διορίζεται και η πρώτη γυναίκα γιατρός (κ. Ανθή Βασιλειάδη) στις γυναικείες φυλακές. Για την γυναικεία ψήφο δεν συνάντησε ευήκοα ώτα. Το 1900, ξανά κατόπιν δικής της επιμονής προς τους κυβερνώντες, πετυχαίνει την προστασία της παιδικής ηλικίας, τη μείωση των εργάσιμων ωρών στα εργαστήρια ραπτικής και την κατάργηση της νυχτερινής εργασίας. Στο ζήτημα της γυναικείας ψήφου επανέρχεται αργότερα, το 1921, οπότε η υπόθεση βρίσκει συμπαθή υποδοχή από τη κυβέρνηση και ο τότε πρωθυπουργός μιλά με ενθουσιασμό για το ζήτημα ενός τέτοιου πολιτικού δικαιώματος, όμως δεν θα ζήσει μέχρι την τελική καθιέρωση της καθολικής γυναικείας ψήφου το 1952.

 

  Έγραψε πληθώρα άρθρων, δοκιμίων, μυθιστορημάτων και θεατρικών έργων, πραγματευόμενη τη θέση της γυναίκας στα τότε κοινωνικά προβλήματα. Έργα της είναι η «Ιστορία της γυναικός» (1889), «Η μάγισσα» (1901), «Το νέον συμβόλαιον» (1901), «Η νέα γυναίκα», «Η Χειραφετημένη» (1915) και «Επιστολές Αθηναίας προς Παρισινή».

 

  Έως τις 15 Ιανουαρίου του 1940, όταν απεβίωσε, τιμημένη με το χρυσό σταυρό του Σωτήρος, η Καλλιρρόη Παρρέν δε σταμάτησε ποτέ τον αγώνα για τη χειραφέτηση του φύλου της. Βάδισε σε άγνωστα μονοπάτια, χάραξε τη δική της ρότα στην κινηματική ιστορία του τόπου κι ο αγώνας της έγινε η βάση της θέσπισης των δικαιωμάτων του γυναικείου φύλου στη χώρα.

 

  Ο μικρός παράδρομος στην καρδιά της σύγχρονης μορφής της πόλης, μπορεί να στερείται της αίγλης των μεγάρων, των δημοσίων κτιρίων και του φωτισμού που αναδεικνύει τυχόν όμορφες γωνιές, όπως συμβαίνει με κεντρικές λεωφόρους και πλατείες, αντανακλά όμως τη μορφή της Ρεθεμνιώτισσας φεμινίστριας και την πλούσια δράση της στο σήμερα.