Των καθηγητών του Πολυτεχνείου Κρήτης ΧΑΡΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ-ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΤΣΑΛΑΚΗ*
Από τις 27 Φεβρουαρίου 2020, όπου ο Ε.Ο.Δ.Υ. ανακοίνωσε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα του SARS-CoV-2 (κορωνοϊός) στην Ελλάδα, αισίως κλείσαμε έναν μήνα, με τον ιό να εξαπλώνεται όχι μόνο στην χώρα μας αλλά και σε όλη την Ευρώπη με γοργούς ρυθμούς.
Με τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί από τις επίσημες ανακοινώσεις των κρατών, μπορούμε να εξάγουμε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα για την έως τώρα πορεία του κορωνοϊού στην χώρα μας. Σε κάθε περίπτωση η μελέτη που ακολουθεί αφορά ανάλυση των μέχρι τώρα δεδομένων όπως έχουν καταγραφεί και αναρτηθεί στην επίσημη σελίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (European Centre of Disease Prevention and Control), η οποία αποτελεί μία ανεξάρτητη υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/download-todays-data-geographic-distribution-covid-19-cases-worldwide
Για να γίνει εκτίμηση της πορείας του ιού σε μία χώρα, από την οπτική γωνία των αριθμών και μόνο, βοηθάει πάντα η σύγκριση των στοιχείων της χώρας αυτής με κάποια άλλη, με την οποία υπάρχουν αρκετά κοινά στοιχεία αναφοράς. Με αυτό το σκεπτικό, επιλέγουμε να γίνει σύγκριση της πορείας των κρουσμάτων και των θυμάτων της Ελλάδας με την Πορτογαλία, με την οποία τυχαίνει να έχουμε πολλά κοινά στοιχεία σε αυτή τη μάχη εναντίον του SARS-CoV-2.
Είναι πολύ σημαντικό ότι οι δύο χώρες έχουν σχεδόν τον ίδιο πληθυσμό, 10,9 εκατομμύρια η Ελλάδα και 10,3 εκατομμύρια η Πορτογαλία, που λειτουργεί ως βάση αναφοράς στο δείγμα των μετρήσεων. Επίσης το πρώτο κρούσμα στην Πορτογαλία εμφανίστηκε μόλις 5 ημέρες αργότερα από την Ελλάδα, ενώ τα πρώτα μέτρα, όπως κλείσιμο σχολείων και καταστημάτων εστίασης, εφαρμόστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα στις δύο χώρες όπως αναλυτικά αναφέρονται στον Πίνακα 1.
ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (εκατ.) 10,9 10,3
ΠΥΚΝΟΤ. ΠΛΗΘ. (κάτοικοι / km2) 82 112
ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΠΡΩΤΟΥ ΚΡΟΥΣΜΑΤΟΣ 27/2/2020 3/3/2020
ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ 10/3/2020 12/3/2020
ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ 13/3/2020 12/3/2020
ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΚΑΤ. 18/3/2020 19/3/2020
ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ 23/3/2020 19/3/2020
Πίνακας 1. Στοιχεία Ελλάδας, Πορτογαλίας
Ένα ακόμα κοινό στοιχείο ανάμεσα στην Ελλάδα και Πορτογαλία είναι ότι συνορεύουν με δύο χώρες στις οποίες υπάρχει γενικευμένη έξαρση του ιού στον πληθυσμό τους με πολλά θύματα, την Ιταλία και την Πορτογαλία, αντίστοιχα.
Σύγκριση κρουσμάτων Covid-19, Ελλάδας – Πορτογαλίας
Στον αγώνα ενάντια στον κορωνοϊό η κάθε χώρα ενεργοποιώντας τα αντανακλαστικά της και ακολουθώντας την δική της στρατηγική, καθώς δεν υπάρχει συγκεκριμένο επίσημο πρωτόκολλο αντιμετώπισής του, παρουσιάζει και διαφορετική πορεία ενάντια στον ιό. Αυτό διακρίνεται στο διάγραμμα 1, όπου απεικονίζονται τα συνολικά επιβεβαιωμένα κρούσματα Ελλάδας και Πορτογαλίας σε σχέση με τον χρόνο και είναι ξεκάθαρη η διαφοροποιημένη εξέλιξη των κρουσμάτων.
Διάγραμμα 1.
Ενώ η εμφάνιση κρουσμάτων προηγήθηκε στην Ελλάδα, από τις 18 Μαρτίου τα ημερήσια κρούσματα της Πορτογαλίας είναι περισσότερα της Ελλάδας, οπότε και ξεκινάει να ξεχωρίζει από την αντίστοιχης καμπύλη της Ελλάδας. Το σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι ενώ στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης παρατηρείται εκθετική αύξηση των κρουσμάτων όπως και στην Πορτογαλία, από το διάγραμμα προκύπτει ότι η αύξηση κρουσμάτων στην Ελλάδα είναι γραμμική, μέχρι στιγμής τουλάχιστον. Αυτό αποτελεί επιβεβαίωση της στρατηγικής που έχει χαράξει ο Ε.Ο.Δ.Υ. σε συνδυασμό με τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί από τον πρωθυπουργό.
Χαρακτηριστικό ότι την τελευταία ημέρα καταγραφής κρουσμάτων στην Ελλάδα είναι στα 1156, ενώ στην Πορτογαλία είναι πενταπλάσια και αγγίζουν τα 5.962.
Μεγεθύνοντας το διάγραμμα 1, στις 17 Μαρτίου, ακριβώς μία εβδομάδα μετά την πρώτη εφαρμογή των μέτρων του κλεισίματος των σχολείων, παρατηρούμε ότι η καμπύλη η οποία ξεκινούσε και θα οδηγούσε σε εκθετική μορφή, «σπάει» και διατηρεί την γραμμικότητά της. Αυτό το «σπάσιμο» είναι καθοριστικό για την εξέλιξη της πορείας των κρουσμάτων, γιατί μας δείχνει ότι δεν πρόκειται να ακολουθηθεί μία εκθετική τάση, που θα οδηγούσε σε δυναμική αύξηση των κρουσμάτων.
Στο διάγραμμα 1 απεικονίζεται με διακεκομμένη ευθεία, η «γραμμική τάση» της καμπύλης της Ελλάδας. Για να υπολογιστεί ο συντελεστής διεύθυνσης της ευθείας θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα από την πρώτη μέρα εμφάνισης του κορωνοϊού, στην Ελλάδα. Για να είναι όμως πιο ρεαλιστικά τα αποτελέσματα, μας ενδιαφέρει η κλίση της ευθείας όπως έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες 7 ημέρες όπου το φαινόμενο της διασποράς είναι σε πλήρη εξέλιξη σε αντίθεση με τις πρώτες μέρες εμφάνισης του, που βρισκόταν σε αρχικό στάδιο.
Συνεπώς για τον υπολογισμό του συντελεστή διεύθυνσης της ευθείας, λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας τα δεδομένα από τις 23 Μαρτίου έως και σήμερα και βρίσκουμε ότι έχει την τιμή λ=74,92. Με την παραδοχή ότι τα μέτρα που έχει πάρει η κυβέρνηση θα συνεχίσουν να υφίστανται και οι Έλληνες πολίτες θα συνεχίσουν να τα τηρούν με ευλάβεια όπως κάνουν μέχρι σήμερα, χωρίς να λάβουμε υπ’ όψιν όποια νέα κρούσματα προκύψουν εξαιτίας του επαναπατρισμού Ελλήνων από το εξωτερικό, τότε αναμένουμε περίπου 75 νέα κρούσματα ανά ημέρα.
Σύγκριση θανάτων Ελλάδας – Πορτογαλίας
Στο επόμενο διάγραμμα 2, απεικονίζονται οι επιβεβαιωμένοι θάνατοι λόγω του κορωνοϊού σε Ελλάδα και Πορτογαλία. Στην Ελλάδα ο πρώτος θάνατος επιβεβαιώθηκε στις 12 Μαρτίου, ενώ στην Πορτογαλία στις 18 Μαρτίου. Παρότι στην Ελλάδα ξεκίνησαν νωρίτερα, στην Πορτογαλία δυστυχώς οι θάνατοι έχουν αγγίξει τους 119, ενώ στην Ελλάδα βρίσκονται χαμηλότερα στους 38.
Διάγραμμα 2.
Αν και τα θύματα σε απόλυτους αριθμούς είναι λιγότερα από την Πορτογαλία, το ποσοστό θνητότητας, δηλαδή ο αριθμός των θανάτων ως προς τον αριθμό των κρουσμάτων είναι σχετικά υψηλά. Για την Ελλάδα είναι 3,28%, ενώ της Πορτογαλίας είναι στο 1,99%. Παρατηρούμε ότι το ποσοστό θνητότητας της Ελλάδας είναι 65% υψηλότερο της Πορτογαλίας.
Το δεδομένο αυτό, προς το παρόν δεν είναι ανησυχητικό, καθώς το Ελληνικό Σύστημα Υγείας, λειτουργεί κανονικά χωρίς να έχει φτάσει στα όριά του και είναι πανέτοιμο να δεχθεί μεγάλο αριθμό νοσούντων. Το υψηλό ποσοστό θνητότητας κατά πάσα πιθανότητα οφείλεται ότι ο αριθμός κρουσμάτων στην Ελλάδα είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που έχει επιβεβαιωθεί. Αυτό έχει αναφερθεί από τον κ. Τσιόρδα, ο οποίος έχει κάνει λόγο για πολλά περισσότερα κρούσματα σε σχέση με τα επιβεβαιωμένα. Άλλωστε δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία κάποιος με απλή συμπτωματολογία να προχωρήσει σε ανίχνευση κρούσματος, αφού μόνο η μετακίνηση και μεταφορά του σε νοσοκομείο αυξάνει τις πιθανότητες για διάδοση του ιού, χωρίς να έχει αξία η επιβεβαίωση ενός ασυμπτωματικού ασθενούς, μόνο και μόνο για την καταγραφή και την επιβεβαίωση της στατιστικής.
Συμπεράσματα
Το κλείσιμο των σχολείων, χώρων εστίασης, εμπορικά καταστήματα, πάρκα κλπ., εμπόδισε σημαντικά την διάδοση του κορωνοϊού. Η εξέλιξη της πορείας των κρουσμάτων ένα μήνα μετά την έναρξη του φαινομένου στην χώρα μας φαίνεται γραμμική που δείχνει ότι η διασπορά του ιού δεν δείχνει να παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις όπως σε άλλες χώρες.
Ο περιορισμός των μετακινήσεων και η απαγόρευση συναθροίσεων αλλά και η εφαρμογή τους σε γενικές γραμμές από τους πολίτες, συνεχίζει να διατηρεί σε γραμμική άνοδο τα νέα κρούσματα, αποφεύγοντας την εκθετική άνοδο.
Η πιστή τήρηση των αυστηρών μέτρων, όπως και το κλείσιμο των συνόρων είναι αναγκαία και απαραίτητα, καθώς οποιαδήποτε χαλάρωση πριν την έναρξη της σταθερής μείωσης του ρυθμού νέων κρουσμάτων στις γειτονικές μας χώρες, θα μπορούσε να αποβεί μοιραία για την εξέλιξη της πορείας του SARS-CoV-2 στην χώρα μας.
Ο κορωνοϊός αποτελεί την πρώτη παγκόσμια επιδημία του 21ου αιώνα, η οποία έχει επιφέρει χιλιάδες θανάτους και έχει προκαλέσει κατάρρευση στο σύστημα υγείας ανεπτυγμένων χωρών. Καθώς δεν υπάρχει ακόμα το φάρμακο για τον ιό αυτόν, όπως ούτε το εμβόλιο να μας προστατεύει, ο καλύτερος τρόπος προφύλαξης είναι: Μένουμε σπίτι.
* Παπαδάκης Χάρης, φυσικός Msc, Υπ. Δρ. Πολυτεχνείου Κρήτης – Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης ΜΠΔ
Ατσαλάκης Γιώργος, επίκουρος καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, οικονομολόγος – Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης ΜΠΔ
