Το δίλημμα δεν είναι μόνο ρητορικό. Είναι ουσιαστικό και ακουμπά στην αντίληψη που θέλομε να έχει η κοινωνία μας για τον πολιτισμό μας, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό δηλαδή για τη σημερινή πραγματικότητα. Συμφωνώ ασφαλώς ότι ο Ερωτόκριτος ήταν και παραμένει το ασύγκριτα μεγάλο και κοσμαγάπητο ποίημα-τραγούδι αυτού του νησιού και αξίζει κάθε τιμή. Όμως πιστεύω ότι θα έπρεπε να μιλούμε όχι για έτος Ερωτόκριτου αλλά για έτος Κορνάρου. Ο Βιτσέντζος Κορνάρος, είναι ο ποιητής, αυτός είναι ο μέγας δραματουργός που έπλασε το έργο και άρα είναι αυτός που αξίζει να μνημονεύεται. Ο Ερωτόκριτος είναι απλά και μόνο ο ήρωας που γεννήθηκε στη φαντασία του ποιητή μας και σαν όνομα εύηχο και πολυσήμαντο εδραιώθηκε στη συνείδηση του λαού εδώ και αιώνες.
Όμως ο ποιητής επιμένει να διεκδικεί τις δάφνες του:
Βιτσέντζος είν’ ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος
που να βρεθή ακριμάτιστος, σα θα τον πάρη ο Χάρος…
Και καλά κάνει. Είναι ένας όντως μεγάλος δημιουργός. Η απήχηση του έργου ήταν σε όλες τις εποχές πολύ μεγάλη στην Κρήτη. Παρατηρούνται επιδράσεις του σε μαντινάδες και επιπλέον στην Κρήτη δημιούργησε μυθολογική παράδοση: τα ονόματα των ηρώων έχουν επιβιώσει ως σήμερα. Οι περισσότερες γιαγιάδες μας γνώριζαν και τραγουδούσαν ολόκληρο το έργο απ’ έξω, τη στιγμή που το όνομα του Κορνάρου τους ήταν παντελώς άγνωστο. Άγνωστο είναι στους περισσότερους νέους το όνομα του Κορνάρου ακόμη και σήμερα.
Θεωρώ λοιπόν ότι θα έπρεπε να το μιλούμε για «έτος Κορνάρου» και όχι για «έτος Ερωτόκριτου». Είναι ολοφάνερο ότι αυτή η επιλογή θα ήταν η πιο ορθή.
Οι περισσότεροι σημερινοί Κρητικοί (δεν μιλώ για τους λογίους) δεν γνωρίζουν καν το όνομα του Κορνάρου και αυτό δεν μας κάνει βέβαια υπερήφανους. Ούτε όμως και πράττομε κάτι για να το αλλάξουμε.
Πάμε τώρα και στο αντίστοιχο σφάλμα που έχει γίνει στο Ρέθυμνο: Ονομάσαμε το θεατράκι της Φορτέτζας «θέατρο Ερωφίλη». Τιμήσαμε δηλαδή την ηρωίδα του μεγάλου μας Γιώργη Χορτάτζη αγνοώντας το όνομα του μεγάλου συμπατριώτη μας δασκάλου και γενάρχη της νεοελληνικής τέχνης του στίχου και της σκηνής. Επιτέλους ποιους πρέπει να τιμούμε, τα φανταστικά πρόσωπα – ήρωες της φαντασίας ή τους αληθινούς δημιουργούς που μόχθησαν και κόπιασαν για να δημιουργήσουν αθάνατα έργα;
Στο κάτω της γραφής, ονομάζοντας το θεατράκι μας Ερωφίλη αγνοήσαμε την «Πανώρια» και τον «Κατζούρμπο», δηλαδή τα 2 άλλα επίσης αξιόλογα έργα του Χορτάτζη. Το ορθότερο λοιπόν θα ήταν να ονομαστεί «Θέατρο Γεωργίου Χορτάτζη».
Συμπερασματικά θα έλεγα ότι σκοπός μας δεν πρέπει να είναι η δημιουργία ενός φαντασιακού – λαϊκιστικού νεοελληνικού πολιτισμού που χαϊδεύει αυτιά και ωραιοποιεί τα πράγματα. Σκοπός μας είναι η δημιουργία ενός ουσιαστικού πολιτισμού που θα πατά με σιγουριά στα πόδια του και θα οδηγεί σ’ ένα καλύτερο μέλλον.
Ο Θωμάς με κοίταξε με φανερή απορία. Κούνησε το κεφάλι του με φανερή απογοήτευση.
– Δεν καταλαβαίνω γιατί γίνονται αυτά τα λάθη. Είναι αυτονόητο ότι θα έπρεπε να τιμούμε τους οι δημιουργούς και όχι τους ήρωες τους, τα πλάσματα της φαντασίας τους.
– Τα εγκεφαλικά σου κύτταρα Θωμά, είναι αδύνατο να συντονιστούν με τα πραγματικά δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας στη δεδομένη χρονική στιγμή. Γι’ αυτό σου φαίνονται αδιανόητα αυτά που συμβαίνουν. Φτιάξε καφέ – ελληνικό – κι εγώ θα κάτσω δίπλα σου και θα σου κάνω παρέα.
* Ο Μανόλης Καλλέργης είναι γιατρός
