Έφηβοι και αλκοόλ: Ο καθοριστικός ρόλος οικογένειας και σχολείου στην αντιμετώπιση του προβλήματος

Αναλυτκά,

Στις υψηλότερες θέσεις της Ευρώπης βρίσκεται η χώρα μας στην κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους με την Κρήτη και ιδιαίτερα το Ρέθυμνο που κατέχει τη θλιβερή πρωτιά, όπως έχουν δείξει διαδοχικά οι πανευρωπαϊκές έρευνες που διενεργούνται σε μεγάλο δείγμα μαθητών σχολικών ηλικιών. Για την τοπική κοινωνία του Ρεθύμνου το συγκεκριμένο ζήτημα έχει αναδειχτεί σε μείζον μετά και τον θάνατο εφήβου από κατανάλωση αλκοόλ, που ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά φορέων και αρχών σε σχέση με την σοβαρότητα των κίνδυνων που ελλοχεύουν από την κατανάλωση αλκοόλ στην εφηβική ηλικία. Κίνδυνοι που δεν είναι ευρέως γνωστοί, μιας και το αλκοόλ έχει λανθασμένα συνδεθεί με την κουλτούρα και την νοοτροπία του νησιού, κάποιες φορές και με την «ανδρεία» στην αντοχή του εφήβου μετά από κατανάλωση αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους στην Κρήτη αποτελεί μια ανοιχτή πληγή για την κοινωνία του νησιού, που μόνο περήφανη δεν πρέπει να νιώθει, όταν μάλιστα τα ποσοστά στο νησί υπερβαίνουν το μέσο όρο σε ό,τι αφορά τη συχνότητα και την ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ από εφήβους. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πανελλαδικό επίπεδο, σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας ESPAD του 2011 -η οποία επαναλαμβάνεται φέτος και τα αποτελέσματά της θα δημοσιευτούν του χρόνου- πανελλαδικά το 60,8% των μαθητών καταναλώνει αλκοόλ μια φορά τον μήνα. Στον Νομό Ρεθύμνου το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 67,9%, στον Νομό Χανιών στο 63,7% και στον Νομό Ηράκλειο στο 59,7%.Ο ρόλος της κοινωνίας, της οικογένειας και του σχολείου χαρακτηρίζεται καθοριστικός, με δεδομένο ότι τα παιδιά σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία δεν μπορούν εύκολα και από μόνα τους να αντιληφτούν την σοβαρότητα του προβλήματος αλλά και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η κατανάλωση αλκοόλ στην τωρινή αλλά και στη μετέπειτα ηλικία τους.Τα παραπάνω επισημάνθηκαν μεταξύ πολλών άλλων χρήσιμων στοιχείων και πληροφοριών σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Παρασκευή στο 3^οΠρόκειται για μια πρωτοβουλία του Συλλόγου Γονέων σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, που στόχο έχει την σωστή ενημέρωση για τους κινδύνους που ελλοχεύουν για το αλκοόλ, ώστε να υπάρξει η απαραίτητα ευαισθητοποίηση για τις επιπτώσεις από τη χρήση του στην εφηβική ηλικία και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης. Ειδικότερα, όπως εξήγησε ο Nίκος Βαράκης,«Είναι μια πρωτοβουλία του σχολείου μας που υλοποιείται για δεύτερη χρονιά. Πέρυσι είχαμε το κάπνισμα, φέτος το αλκοόλ, ζητήματα που μας απασχολούν και μας προβληματίζουν στην κοινωνία. Έχουμε αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία σε συνεργασία με τον Σύλλογο Γονέων, γιατί ξέρουμε ότι τα παιδιά μας είναι ευαίσθητα σε αυτή την ηλικία. Εμείς, παρατηρούμε διάφορα φαινόμενα με παιδιά να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ και θέλουμε να συμβάλλουμε όσο μπορούμε στην σωστή ενημέρωση παιδιών, γονιών και εκπαιδευτικών», «Πρέπει να αλλάξουμε εμείς σαν ενήλικες για να μεταδώσουμε τα σωστά μηνύματα στα παιδιά μας»Χαρακτηριστική ήταν η εισήγηση της κυρίας Μαίρης ΚουλεντάκηΗ κατανάλωση αλκοόλ από έφηβους σίγουρα οφείλεται και στην νοοτροπία μας. Αυτό μπορεί να αλλάξει εφόσον αλλάξουμε και εμείς. Σαν γονείς, σαν άτομα. Πρώτα θα βάλουμε εμείς σε δεύτερη μοίρα στη διασκέδασή μας το αλκοόλ. Το αλκοόλ δεν πρέπει να πρωταγωνιστεί. Δεν είπαμε να απαγορευτεί αλλά θα πρέπει να αλλάξουμε εμείς σαν ενήλικες τη νοοτροπία για να περάσει το μήνυμα αυτό και στα παιδιά μας. Μια σωστή ενημέρωση δεν λέει ποτέ: «δεν θα πιες, απαγορεύεται». Δίνουμε όμως ένα μήνυμα, ενημερώνουμε για το τι σημαίνει η κατανάλωση αλκοόλ στη εφηβεία, ποσό σημαντικό είναι για τον εγκέφαλο που αναπτύσσεται να μην έρχεται σε έκθεση με μια ουσία που είναι εξαρτησιογόνος και μετά με το δικό μας παράδειγμα σαν γονείς περνάμε το μήνυμα. Εμείς ενημερώνουμε τους ενήλικες κυρίως για το τι σημαίνει αλκοόλ στην εφηβεία. Αντίστοιχη ενημέρωση κάνουμε και στα παιδιά. Με βάση αυτή την ενημέρωση, η επιλογή είναι του παιδιού. Θα πρέπει να ξέρει ότι οι επιλογές του θα καθορίσουν τη ζωή του. Το ζητούμενο για μας είναι να είναι ενημερωμένες οι επιλογές του. Αν το παιδί ξέρει και αν ο γονέας ξέρει, ακολουθεί την δική του επιλογή, τον δικό του δρόμο».Παράλληλα, η κα Κουλεντάκη πρόσθεσε ότι η κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους έχει πενταπλάσιες πιθανότητες να οδηγήσει σε εξάρτηση από την κατανάλωση αλκοόλ από ενήλικες: «Η έκθεση ενός εφήβου, σε μια εξαρτησιογόνα ουσία του πενταπλασιάζει τον κίνδυνο της εξάρτησης από ότι αν η έκθεση αυτή ήταν σε μεγαλύτερη ηλικία»«Δεν υπάρχει μέτρο στην κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους, η χρήση του είναι απαγορευτική σε αυτή την ηλικία»Από την πλευρά της η Νίκη ΜπογάΠαράλληλα, η κα Μπογά πρόσθεσε ότι δυστυχώς οι έφηβοι σήμερα θεωρούν αυτονόητη την κατανάλωση αλκοόλ και υπογράμμισε την επιτακτική ανάγκη η εικόνα αυτή να αλλάξει, καλώντας τους ενήλικες γονείς και εκπαιδευτικούς να λάβουν μέτρα. Ειδικότερα, ανέφερε: «Στην εφηβεία παίζει μεγάλο ρόλο και η περιέργεια και η τάση που έχουν οι έφηβοι για το ρίσκο, η σκέψη ότι είναι άτρωτοι σε αυτή την ηλικία, όπου δεν πιστεύουν ότι θα συμβεί κάτι κακό σε εκείνους. Το θέμα είναι όμως ότι η περιέργεια μπορεί να οδηγήσει στην κατανάλωση αλκοόλ μια ή δυο φορές περιστασιακά, όχι όμως να κάνει συχνή κατανάλωση και κατάχρηση αλκοόλ. Δυστυχώς μέσα από την εμπειρία μας όταν μιλάμε με παιδιά Λυκείου -δεν θα πω Γυμνασίου, μας απαντάνε «τι ήρθατε κυρία να μας πείτε; Να μην πίνουμε;». Θεωρούν δεδομένο ότι πίνουν. Είναι ελάχιστες οι εξαιρέσεις σε ένα τμήματα 25 ατόμων, τρία είναι τα παιδιά που δεν έχουν δοκιμάσει. Αυτό πρέπει να κοπεί και αυτό κόβεται όχι από τα παιδιά, κόβεται από τους ενήλικες, από την οικογένεια, από το σχολείο και κόβεται και από την πολιτεία γενικότερα, από όλο το σύστημα, γιατί εμείς είμαστε υπεύθυνοι για την προστασία τους. Εκείνα δεν μπορούν ακόμα να καταλάβουν τον κίνδυνο στον οποίο εκθέτουν τον εαυτό τους. Είναι μια δύσκολη διαδικασία και χρειάζεται πρώτα εμείς να κατανοήσουμε ότι κάποια πράγματα είναι άσπρο ή μαύρο, δεν είναι σχετικά. Οι γονείς δεν αντιλαμβάνονται πάντα τη σοβαρότητα του κινδύνου. Όταν μιλάμε για μια νόμιμη ουσία και ευρέως διαδεδομένη ουσία, που είναι και μέσα στην κουλτούρα μας, υπάρχει αυτό που λέμε σχετικό. Ότι και αν γίνει με μέτρο δεν υπάρχει πρόβλημα. Όμως στην κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους δεν υπάρχει μέτρο. Προκαλεί σοβαρές βλάβες στην εφηβεία. Δεν υπάρχει μέτρο, δηλαδή ας πιει μια μπίρα σήμερα ή κρασί σε πανηγύρια».

Γυμνάσιο Ρεθύμνου, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Τριφωνία», που διοργάνωσε ο Σύλλογος Γονέων του σχολείου, με θέμα «Έφηβοι και αλκοόλ», με ομιλητές την Μαρία Κουλεντάκη, γαστρεντερολόγο – ηπατολόγο, διευθύντρια ΠΑΓΝΗ και την Νίκη Μπόγα, ψυχολόγο στο Κέντρο Πρόληψης Ρεθύμνου.

αντιπρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 3^ου Γυμνασίου: «Και φέτος διοργανώσαμε το φεστιβάλ «Τριφωνία», που έχει πάρει το όνομα από την σύμπραξη γονέων, μαθητών και εκπαιδευτικών, ένα πολιτιστικό φεστιβάλ, το οποίο κάθε χρόνο φροντίζουμε να έχει μια συγκεκριμένη θεματική. Φέτος επιλέξαμε το θέμα «αλκοόλ και έφηβοι», όπου συζητήσαμε τι πρέπει να προσέχουν τα παιδιά, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί σε σχέση με τους κινδύνους για την εξάρτηση από το αλκοόλ και τα προβλήματα που αυτό δημιουργεί στην εφηβεία. Θεωρούμε ότι η ενημέρωση είναι το βασικότερο όλων, καθώς θεωρούμε ότι η καταστολή δεν έχει αποτελέσματα θετικά ειδικά σε μια ηλικία όπως η εφηβεία, όπου ένα μέρος της ψυχολογίας και της ψυχοσύνθεσης των παιδιών είναι και η αντίδραση, οπότε αν καταλάβει ο έφηβος τι ζημιά κάνει στον εαυτό του, και γιατί να μην το κάνει αυτό, τότε έχουμε περισσότερες πιθανότητες να τους πάρουμε μαζί μας, να είναι σύμμαχοι, ειδικά σε μια κοινωνία όπως το Ρέθυμνο, όπου μέρος του πολιτισμού του, καμιά φορά και της «ανδρείας» είναι και η ανοχή στο αλκοόλ, η αντοχή στο αλκοόλ. Δυστυχώς φτάνουμε στο ακραίο σημείο να υπερηφανευόμαστε ότι τα παιδιά μας καταφέρνουν και πίνουν, κάτι το οποίο είναι τραγικό. Ο ρόλος του σχολείου πιστεύομε είναι καθοριστικός».

ανέφερε από την πλευρά του ο διευθυντής του 3^ου Γυμνασίου, Μιχάλης Φωτάκης.

, γαστρεντερολόγο – ηπατολόγο, στο αλκοολογικό ιατρείο του ΠΑΓΝΗ, στη διάρκεια της εκδήλωσης του 3^ου Γυμνασίου. Η κα Κουλεντάκη, αφού αναφέρθηκε στη θλιβερή πρωτιά που κατέχει η Κρήτη στην κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους και τους κινδύνους που συνεπάγονται από την χρήση του, τόνισε με έμφαση τον καθοριστικό ρόλο των ενηλίκων στην διαδικασία αλλαγής της σημερινής πραγματικότητας. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «Όταν αλλάξουμε εμείς σαν ενήλικες τη νοοτροπία που έχουμε με το αλκοόλ, τότε θα μπορέσουν να αλλάξουν και τα παιδιά μας». Μεταξύ άλλων, η κα Κουλεντάκη τόνισε: «Σαν αλκοολογικό ιατρείο και σαν μια από τις δομές του δικτύου αλκοολογίας, ασχολούμαστε πάρα πολύ με το θέμα «αλκοόλ και έφηβοι» σε επίπεδο πρόληψης. Το σίγουρο είναι ότι οι έφηβοι νέοι Έλληνες έχουν αυτή τη δυσάρεστη πρωτιά στην Ευρώπη, να καταναλώνουν σε πολύ υψηλό ποσοστό αλκοόλ και αυτό φαίνεται από πολύ μεγάλες μελέτες πανευρωπαϊκές που αφορούν όλα τα κράτη μέλη και γίνονται σε παιδιά σχολικής ηλικίας, σε πολύ μεγάλο και αντιπροσωπευτικό δείγμα. Ο Νομός Ρεθύμνου κατέχει αυτή τη δυσάρεστη πρωτιά να έχει σε ηλικιακές ομάδες 17 χρόνων ας πούμε, όπου το 70-80% να κάνουν μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, παρότι σε αυτές τις ηλικίες η όποια κατανάλωση θεωρείται μεγάλη κατανάλωση. Στην Κρήτη έχουμε θρηνήσει και θύμα – έφηβο από μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και υπάρχουν παγκόσμια δεδομένα που λένε ότι αυτή τη στιγμή στην ηλικιακή ομάδα 15-40 το αλκοόλ είναι η κύρια αιτία θανάτου. Δηλαδή οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτή την ηλικιακή ομάδα κύρια αιτία θανάτου έχουν το αλκοόλ, είτε αυτό είναι τροχαίο, είτε δυστύχημα είτε νοσηρότητα. Σε 16 χώρες δυστυχώς για την περίοδο 1990-2016 με δημοσιεύσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου το αλκοόλ στους νέους, οπότε εμείς προσπαθούμε να ενημερώσουμε γονείς και εκπαιδευτικούς γιατί από εκεί ξεκινάει η εκπαίδευση ενός παιδιού. Από το σπίτι του, από το σχολείο του. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις ότι και να πούμε τώρα, αν μετά καταναλώνουμε στη γιορτή αλκοόλ στο παιδί έχουμε ακυρώσει κάθε λόγο.

είπε χαρακτηριστικά.

, επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης κατά των ναρκωτικών ξεκαθάρισε πως όταν μιλάμε για εφήβους η χρήση του αλκοόλ είναι απαγορευτική, επισημαίνοντας τους σοβαρούς κίνδυνους για την υγεία τους. Η ίδια τόνισε πως η διαδικασία της πρόληψης δεν είναι απλή, καθώς ξεκινά από την οικογένεια και το σχολείο, όπου πρέπει να υπάρξει μια συστηματική δουλειά, ώστε τα παιδιά στην εφηβεία να μπορούν να αντιληφτούν τη σοβαρότητα και τους κινδύνους από την χρήση του. Χαρακτηριστικά σε δηλώσεις της η κα Μπογά υποστήριξε: «Το αλκοόλ είναι μια ουσία πολύ στενά συνδεδεμένη με κοινωνικές εκδηλώσεις. Αυτό που χρειάζεται να καταλάβουμε πλέον είναι πόσο επικίνδυνο είναι. Να αντιληφτούμε σαν ενήλικες ότι δεν υπάρχει μέτρο στη χρήση αλκοόλ από εφήβους. Είναι απαγορευτικό. Τα παιδιά μέχρι τα 21 έτη δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με το αλκοόλ. Από κει πέρα δεν μπορούμε να δράσουμε προληπτικά αναφερόμενοι μόνο στους κινδύνους. Η πρόληψη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, που αφορά μια οικογένεια που έχει ισορροπίες, που έχει καλή σχέση με τα παιδιά της και βοηθά τα παιδιά να αποκτήσουν τις δεξιότητες εκείνες, όπως την αυτοεκτίμηση, τον αυτοσεβασμό, την κριτική σκέψη, ώστε να προστατευτούν, όταν βρεθούν σε κίνδυνο. Να παίξουν δηλαδή ενεργό ρόλο στην προστασία τους και αυτό είναι και το νόημα. Στην πρόληψη δεν λέμε μόνο τους κινδύνους από το αλκοόλ, βοηθούμε την οικογένεια να αποκτήσει και εκείνη τις δυνάμεις εκείνες και να τις μεταδώσει στα παιδιά, ώστε τα παιδιά να μην έχουν την ανάγκη να καταφύγουν σε μια ουσία ώστε να εκτονώσουν δυσάρεστα συναισθήματα, να ξεφύγουν».