Η πρώτη μεγάλη νίκη της επανάστασης του 1821, που άλλαξε τα δεδομένα, ήταν άλωση της Τριπολιτσάς στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821. Τελευταία η τουρκική εξωτερική πολιτική προσπαθεί να παρουσιάσει ως γενοκτονία την σφαγή των ομοεθνών τους στην Τριπολιτσά, για να τις εξισώσει με τις τρεις μεγάλες γενοκτονίες, που έχει διαπράξει στην ιστορία της (γενοκτονία Αρμενίων, γενοκτονία Συρίων, γενοκτονία Ελλήνων του Πόντου και της Μ. Ασίας). Δεν αναγνωρίζει τα ιστορικά αυτά λάθη της και να ζητήσει συγγνώμη, όπως έχουν κάνει οι Γερμανοί για την γενοκτονία των Εβραίων στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Τελικά «η Τουρκία δεν έχει ιστορία έχει ποινικό μητρώο» παρατηρεί εύστοχα ο Ν. Σαρρής.
Όμως:
- Δεν μπορεί να συγκριθεί η σφαγή 15 έως 30 χιλιάδων Τούρκων, κατακτητών ενός λαού, με τη σφαγή 1,5 εκατομμύριου Αρμενίων, 300 χιλιάδων Ελληνοποντίων και 500 χιλιάδων Μικρασιατών Ελλήνων γηγενών από τους Τούρκους.
- Για καμία σφαγή δεν υπάρχει δικαιολογία, αλλά όταν ένας λαός μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς και στυγνής τυραννίας, παίρνει για πρώτη φορά το πάνω χέρι σε ένα τουρκοκρατούμενο κάστρο πως αλλιώς μπορούσε να αντιδράσει; Βγάζει με τον πιο βίαιο και σκληρό τρόπο όλη αυτή την καταπίεση.
- Κατηγορούν κάποιοι ερευνητές τον Κολοκοτρώνη, ότι δεν συγκράτησε τους Έλληνες όταν έπεσε η Τρίπολη. Αλήθεια, μπορούσε κανείς να συγκρατήσει αυτούς τους επαναστάτες, το άτακτο στράτευμα, με αυτό το συσσωρευμένο μίσος αιώνων, οι οποίοι τόσα δεινά είχαν βιώσει από τους κατακτητές; Ανθρώπους που είχαν ζήσει από νήπια τους Τούρκους να στερούν κάθε ανθρώπινο δικαίωμα από τους ίδιους και τις οικογένειές τους, οι οποίοι είχαν τραυματικά οδυνηρά βιώματα αρπαγών, παιδομαζώματος των αδελφών τους, βασανισμών, βιασμών, σφαγών, των ίδιων και των δικών τους. Αυτοί εκείνες τις ώρες ούτε έβλεπαν ούτε άκουγαν κανένα και τίποτα. Μόνο τον Τούρκο, που τόσα τους είχε στερήσει από τη ζωή. Είναι λάθος στη ιστορία να κρίνουμε τα γεγονότα μιας άλλης εποχής με τα σύγχρονα δεδομένα. Πρέπει να μπαίνουμε στα παπούτσια της εποχής που κρίνουμε. Είναι ένα σφάλμα που γίνεται από μερικούς, ιστορικά ημιμαθείς ή και ιστορικά αναλφάβητους, οι οποίοι κρίνουν εκ του ασφαλούς τα γεγονότα του παρελθόντος.
- Βέβαια αυτή η εξολόθρευση των Τούρκων έγινε και για στρατηγικούς λόγους, γιατί δεν ήθελαν να αφήσουν Τούρκους στα νώτα τους, όταν θα ερχόταν ο τουρκικός στρατός για να καταστείλει την επανάσταση, όπως και έγινε. Αναφέρει ο Κολοκοτρώνης ότι όταν μετά τρεις ημέρες μπήκε θριαμβευτής στην Τρίπολη με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, τα άλογά τους δεν πάτησαν στο έδαφος από τα πτώματα των Τούρκων, μέχρι που έφτασαν στα σεράγια των Πασάδων. Διέταξε μάλιστα να κόψουν τον μεγάλο πλάτανο στο κέντρο της πόλης στον οποίο συνήθιζαν οι απόγονοι των Μογγόλων να απαγχονίζουν τους Έλληνες, μεταξύ των οποίων και αρκετούς Κολοκοτρωναίους.
- Πολλοί από τους σφαγιασθέντες Τούρκους είχαν αρπάξει, καταλάβει και έμεναν στα σπίτια Ελλήνων, οι οποίοι με αγανάκτηση στράφηκαν εναντίον τους. Το χαρέμι του ικανότατου, αλλά σκληρού και αδίστακτου Χουρσίτ Πασά, ο οποίος πολεμούσε στην Ήπειρο τον Αλή Πασά, με τις 4 νόμιμες γυναίκες και τις 64 παλλακίδες, προστατεύθηκε από τους Έλληνες για να ανταλλαχθεί ακριβά με πολλά γρόσια αργότερα. Όταν του το παρέδωσαν στη Λάρισα διαπίστωσε ότι αρκετές κυοφορούσαν παιδιά Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων. Μία κυοφορούσε το παιδί του αδελφού του Πετρόμπεη, ο οποίος δεν την κράτησε. Ο Χουρσίτ εξοργίστηκε και διέταξε να τις κλείσουν σε σακιά και να τις πετάξουν στον Πηνειό ποταμό, όπου πνίγηκαν. Ο ίδιος αυτοκτόνησε, για να μην πέσει στα χέρια των απεσταλμένων του Σουλτάνου, επειδή κατηγορήθηκε ότι παρακράτησε μέρος των θησαυρών του Αλή Πασά. Εκείνοι φθάνοντας, τον ξέθαψαν, τον αποκεφάλισαν και σε χρυσό δίσκο έστειλαν το κεφάλι του στο Σουλτάνο, για να είναι σίγουρος ότι είναι νεκρός. Όπως εκείνος φρόντισε και έφθασε στο Σουλτάνο το κεφάλι του Αλή Πασά, έτσι τώρα πήγε και το δικό του. Αυτή ήταν η τουρκική πρακτική για τους ονομαστούς ηγέτες είτε των Ελλήνων είτε των Τούρκων.
- Στους Τούρκους της Τρίπολης είχε εξαπλωθεί μεταδοτική λοιμική ασθένεια και υπήρχε φόβος ότι θα μεταδιδόταν και στους και επαναστάτες και γι’ αυτό τους εξολόθρευσαν κατά άλλους ιστορικούς.
Στο ερώτημα γιατί εκτέλεσαν μαζί με τους Τούρκους δύο με τρεις χιλιάδες Εβραίων της Τρίπολης, η απάντηση είναι ότι:
- Οι επαναστάτες είχαν πληροφορηθεί ότι στη βεβήλωση του σκηνώματος του μαρτυρικού Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης μετά τον απαγχονισμό του στο Πατριαρχείο τον προηγούμενο Απρίλιο, κεντρικό ρόλο διαδραμάτισαν και Εβραίοι και αυτό τους είχε εξοργίσει. Το όνομα του μαρτυρικού Πατριάρχη ήταν χαραγμένο στα γιαταγάνια πολλών αγωνιστών του 1821, με τα οποία θέριζαν τους Τούρκους.
- Οι Εβραίοι στη διάρκεια της τουρκοκρατίας, είχαν επανειλημμένα παρακινήσει τους Τούρκους σε βιαιότητες κατά των Χριστιανών και στη σφαγή ιερωμένων, όπως του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Επίσης με προτροπή των Εβραίων του Ρεθύμνου στους Τούρκους, ότι αν βάψουν με το αίμα του Μητροπολίτη Ρεθύμνης τις σημαίες τους θα νικήσουν τους επαναστάτες, οι Τούρκοι τον σκότωσαν και τις έβαψαν.
Όλα αυτά είχαν εξοργίσει τους επαναστάτες και συντελέσει στη βίαιη αντιμετώπισή τους.
* O Ευτύχιος Σ. Καλογεράκης είναι Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
