Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΚΠΙΝΗ*
Όπως κάθε φορά έτσι πάλι και σήμερα η σκέψη ενός άλλου ηλικιωμένου 86 ετών ταξίδεψε στην παλιά εποχή που ήτανε τότε παιδί και σταμάτησε στην παροιμία: «αγάλια – αγάλια (σιγά – σιγά) γίνεται η αγουρίδα (το ανώριμο σταφύλι) μέλι.»
Θυμήθηκα μας είπε όταν περνούσα πρόσφατα με το αυτοκίνητό μου από την περιοχή κοντά στα Καστελλάκια, που είχε η οικογένειά μου το αμπέλι που της είχανε δώσει όταν είχε έρθει από τη Μ. Ασία. Αφού πήρε βαθιά ανάσα συνέχισε να μας λέει: αντίκρισα το αμπέλι μας να μην διακρίνεται από την εγκατάλειψη που δεν καλλιεργείται από πριν πολλά χρόνια από τους κληρονόμους που το έχουν πάρει.
Από μικρό παιδί την κατοχή πήγαινα όταν δεν είχα σχολείο κοντά στον πατέρα μου στο αμπέλι μας να τον βοηθώ όταν το κλάδευε για να μαζεύω τα κλήματα «για να τα πάρουμε στο σπίτι για τροφή του γαϊδάρου όταν δεν είχαμε άχυρα» και όταν τρυγούσαμε τα σταφύλια.
Υπόψιν ότι τότε όλες σχεδόν οι οικογένειες στο χωριό είχανε το αμπέλι τους για να αποκτούν τα σταφύλια για τροφή και στη συνέχεια από αυτά το κρασί, τη ρακή, τις σταφίδες, τη μουσταλευριά και το πετιμέζι.
Εμείς τα παιδιά ανυπομονούσαμε μετά το κλάδεμα που βλάστιζε και άνθιζε το αμπέλι μας πότε θα ωριμάσουν τα σταφύλια για να τα τρώμε. Είχαμε μεγάλη αγωνία, αλλά κάναμε και μεγάλη υπομονή.
Όταν πηγαίναμε και για άλλες εργασίες, το μάτι μου πήγαινε στα σταφύλια που κρεμότανε στην κουρμούλα, αλλά ήτανε ακόμα πράσινα και δεν τρωγότανε γιατί ήτανε ξινά. Αυτή την εποχή όταν δεν είχαμε λεμόνια κόβαμε ένα μικρό τσαμπί και το στύβαμε στα φαγητά που ήθελαν ξινό. Ακόμα σε μια άλλη εργασία που βοηθούσα τον πατέρα μου ήτανε ότι μετά τη βλάστηση του αμπελιού κατά διαστήματα το ψεκάζαμε μέχρι να τρυγήσουμε με θειάφι μέσα σε μια παλιά κάλτσα ή σακούλα για να μην προσβληθεί από κάποια ασθένεια.
Κατά το τέλος του Ιουνίου που είχαμε πάλι πάει στο αμπέλι πρόσεξα ότι τα σταφύλια αρχίζουν να κοκκινίζουν και οι ρόγες τους να είναι πιο μεγάλες αλλά δεν ήτανε γλυκές για φάγωμα. Τότε είπα στον πατέρα μου γιατί αργούνε τόσο πολύ να ωριμάσουν τα σταφύλια για να τα τρώμε; Αυτός μου απάντησε: Γιώργο, σιγά – σιγά χρειάζεται για να γίνουν γλυκά και μετά τα τρώμε: «αγάλια – αγάλια γίνεται η αγουρίδα μέλι», μου είπε. Το ίδιο γίνεται και σε όλα τα φρούτα που είναι επάνω στη γη ακόμα και στον άνθρωπο και στα ζώα. Το σταφύλι ήτανε η αιτία τα παλιά χρόνια να βγει αυτή η παροιμία, να την λένε σε όλα τα παιδιά τους και στα εγγόνια τους. Έχει μεγάλο νόημα γιατί εάν δεν γίνουν γλυκά τα σταφύλια δεν θα κάνουμε καλό κρασί ούτε τσικουδιά – σταφίδες – πετιμέζι και μουσταλευριά που τα είχανε ανάγκη για τον κάθε χειμώνα.
Όμως πρέπει να πω και πως μετρούσανε το μούστο επειδή τότε δεν υπήρχανε μουστόμετρα. Βάζανε μούστο σε ένα γουβά. Μετά μέσα στο μούστο βάζανε ένα αυγό από τις κότες. Όταν αυτό ανέβαινε στην επιφάνειά του ο μούστος είχε βαθμούς γύρω στους 16, οπότε μετά βάζανε νερό για να κατεβεί πιο κάτω για να είναι κοντά στους 14 βαθμούς αλλιώς θα γινότανε γλυκό το κρασί. Το αυγό ήτανε το μουστόμετρο της παλιάς εποχής. Όσο περνούσανε τα χρόνια λιγόστευε να λέγεται από τους γονείς στα παιδιά τους και ο δάσκαλος στο σχολείο. Όμως δεν χάθηκε η έννοιά της γιατί μεταφέρθηκε η εφαρμογή της εις την οικογένεια και σε όλα τα επαγγέλματα που εκτελούσε ο άνθρωπος είχε ευνοϊκά αποτελέσματα.
Πάλι η οικογένεια πήρε όπως και σε όλες τις παροιμίες την πλήρη ευθύνη και στην παρούσα, να ενημερώνει τα παιδιά της από τη μικρή ηλικία για να μην συναντούν εμπόδια και να πρωτοπορούν εις το μέλλον τους.
Ακολουθούσε με την ίδια ενημέρωση και το σχολείο. Να φωνάζει ο δάσκαλος στα παιδιά όταν τα έβλεπε να αδιαφορούν να μην διαβάζουν και τους επαναλάμβανε την παροιμία: αγάλια – αγάλια γίνεται η αγουρίδα μέλι. Μόνο όταν θα την εφαρμόζεται κατά γράμμα στα επόμενα στάδια της ζωής σας και στο επάγγελμα που θα διαλέξετε θα ζήσετε χωρίς εμπόδια και θα έχετε την πρόοδο που επιθυμείτε.
Αυτοί που θα αδιαφορούν θα περιπλανώνται εδώ και εκεί για να βρουν μια εργασία για να μπορέσουν μόνο να διατηρηθούν στη ζωή τους. Κάποτε θα έρθει σε όλους στη σκέψη τους η παροιμία και θα χαρούν ή θα στεναχωρηθούν για την ανάλογη εκτέλεση της που πράξανε. Τότε θα με θυμηθείτε, έλεγε στα παιδιά ο δάσκαλός τους και όταν θα μεγαλώσετε θα δείτε την αξία που έχει όταν θα την εκτελείτε.
Πριν λίγες ημέρες όταν συναντήσαμε ένα άλλο γνωστό ηλικιωμένο που κατοικεί σε πολύ γνωστό χωριό κοντά στην πόλη μας, ο οποίος είχε φοιτήσει στο Δημοτικό Σχολείο του όταν ήτανε μικρός και αφού του κάναμε γνωστό την παρούσα παροιμία μας είπε: οι γονείς μου και ο καλός δάσκαλός μου ήτανε η αιτία και την θυμάμαι ακόμα ακριβώς όπως την λέγανε και εγώ έπραξα όπως εννοούσε. Είχα υπομονή όπως το σταφύλι από αγουρίδα έγινε γλυκό για να το φάμε έτσι και εγώ μετά πήγα στο γυμνάσιο και στη συνέχεια σπούδασα με πολύ κακές συνθήκες ζωής σε όλα, αλλά το κατάφερα σιγά – σιγά να φθάσω και να γίνω ανώτερος υπάλληλος και να υπηρετήσω στην εφορία της πόλης μας. Τώρα κάθομαι και σκέπτομα,ι εάν δεν διάβαζα και εάν δεν έκανα υπομονή σε όλα αυτά τα χρόνια σήμερα δεν θα είχα την οικονομική άνεση να ζω με αξιοπρέπεια τα γηρατειά μου. Και πρόσθεσε: σήμερα που και που ακούγεται να την λένε ορισμένοι μικρότερης ηλικίας αλλά δυστυχώς και οι ίδιοι δεν ξέρουν το νόημά της γιατί δεν την έχουν διδαχθεί από κανένα και γι’ αυτό δεν γνωρίζουν τα οφέλη που προσφέρει στον άνθρωπο και έχουν πολλές αποτυχίες στην πρόοδό τους.
Έχουμε την υποχρέωση τελειώνοντας να δώσουμε και εμείς τις συμβουλές μας στους σημερινούς νέους μας. Τους καλούμε να μελετήσουν με προσοχή το παρόν κείμενο και να πράττουν όπως μας διδάσκει η παροιμία: «αγάλια – αγάλια γίνεται η αγουρίδα μέλι». Τότε μόνο θα πιστέψουν ότι για να αποκτήσουν το επάγγελμα που επιθυμούν και για να έχουν πρόοδο οφείλουν να εκτελούν ότι λέγανε την παλιά εποχή οι γονείς στα παιδιά τους στο σπίτι τους και οι δάσκαλοι στα σχολεία τους.
* O Γιάννης Τσακπίνης, είναι Συνταγματάρχης (Π.Β.)β
