Τα “81α Αρκάδια” και η τέλεση των ιστορικών αγώνων βρίσκονται προ των πυλών, τόσο της Ιεράς Μονής όσο και του γηπέδου της Σοχώρας (εκεί θα είναι ο τερματισμός του μαραθωνίου) σήμερα Κυριακή (7.11) λίγο μετά τις 15.00. Αφορμής δοθείσης των αγώνων αυτών και της σημασίας που έχουν στην κοινωνία της πόλης, του νομού, της Κρήτης μας, παρουσιάστηκε χθες βράδυ (Σάββατο 6/11) μια έκδοση ενός βιβλίου που φέρει τον τίτλο “Αθλητισμός και τόποι μνήμης (1936-2020)”.
Ένα βιβλίο 349 σελίδων ιστορίας και γνώσης. Ένα εγχείρημα που γεννήθηκε αρχικά με την παρότρυνση του ιδιώτη, παλιού αθλητή και ρέκτη των αγώνων και της απήχησης που αυτοί δημιούργησαν ανά τα χρόνια, Βασίλη Μανουσάκη και εν συνεχεία με την πρωτοβουλία που ανέλαβε η Αντιπεριφερειάρχης Εν. Ρεθύμνου κα Μαρία Λιονή καθώς αντιλήφθηκε τη σημαντικότητα που αυτό μπορεί να έχει εφόσον την έρευνα αναλάμβανε το Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Και πράγματι, η πρωτοβουλία της αυτή ήταν εύστοχη καθώς το ΠΚ έδωσε μια πολυσχιδή διάσταση στη σημασία των αγώνων μέσα από μία εμπεριστατωμένη έρευνα 2 ετών και ενός έτους συγγραφής από την ομάδα του Εργαστηρίου Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης καθοδηγούμενη από τους καθηγητές-συγγραφείς κ. Γιάννη Ζαϊμάκη και Γιώργο Βάβο.
Όπως άλλωστε επεσήμανε η ίδια η κα Λιονή… “Δεν επρόκειτο για ένα βιβλίο στο οποίο αποτυπώνονται μόνον τα αθλητικά γεγονότα και οι επιδόσεις των αθλητών αλλά όλο το ιδεολογικό υπόβαθρο που αναδυόταν χρόνο με τον χρόνο, δεκαετία με τη δεκαετία, μέσα από την κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική τους διάσταση.”
Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο της προσφοράς αυτής ήταν ότι. το βιβλίο αυτό διανέμεται δωρέαν!
Στο Ωδείο Ρεθύμνου όπου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου τηρώντας όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα, ήταν ο Μητροπολίτης Ρεθύμνου και Αυλοποτάμου κ. Ευγένιος, ο περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σταύρος Αρναουτάκης, η αντιπεριφερειάρχης κα Μαρία Λιονή, ο δήμαρχος Ρεθύμνου κ. Γιώργης Μαρινάκης, ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Κωσταντίνος Σπανουδάκης καθώς και πολλοί φορείς του αθλητικού χώρου (παλιοί αθλητές, παράγοντες αθλητικών συλλόγων, καθηγητές γ’βαθμιας και β’βαθμιας εκπαίδευσης καθώς και απλός κόσμος που παρακολουθεί στενά τα γεγονότα των Αρκάδιων αγώνων.
Ο περιφερειάρχης Κρήτης κ. Σταύρος Αρναουτάκης ήταν ο πρώτος που άνοιξε τον δρόμο τον χαιρετισμών αποστέλλοντας τα συγχαρητήρια του στους συντελεστές ενός τέτοιου δημιουργήματος.
Ο κ. Αρναουτάκης τόνισε το χρέος μνήμης που πρέπει να έχουμε όλοι για το ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου αλλά και στη βαρύτητα της κληρονομιάς που αφήνουν οι Αρκάδιοι αγώνες στις ύστερες γενιές των Κρητικών και όχι μόνο. Στάθηκε τέλος στην υποχρέωση της Περιφέρειας να τονίσει το παρόν και το παρελθόν της ιστορίας του τόπου καθώς δίχως αυτά δεν υπάρχει μέλλον…
Παίρνοντας τον λόγο η αντιπεριφερειάρχης Εν. Ρεθύμνου κα Μαρία Λιονή επισήμανε πως, πρόκειται για ένα βιβλίο που φέρνει στο φως την ιστορία και το ιδεολογικό υπόβαθρο των Αρκαδίων αγώνων και τη σύνδεσή τους με την Αρκαδική εθελοθυσία όσο και την κοινωνική ιστορία του αθλητικών αγώνων και πρακτικών στο Ρέθυμνο τον 20ο αιώνα επιτρέποντάς μας να εξάγουμε πολύτιμα συμπεράσματα, όχι μόνο για τους Αρκάδιους αγώνες αλλά και την πολιτική οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ιστορία του Ρεθύμνου.
“Θέλαμε να προχωρήσουμε σε μια καταγραφή της ιστορίας αυτού του σπουδαίου θεσμού που, σημειωτέον είναι ο μακροβιότερος” είπε και έκλεισε… “Ως Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου ήρθαμε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης για την εκπόνηση του ερευνητικού έργου με τίτλο “Έρευνα για τις όψεις του αθλητισμού στο Ρέθυμνο του 20ου αιώνα και της ιστορίας των αθλητικών Αρκάδιων αγώνων και η σημασία τους στην τοπική κοινωνία”.
Ο δήμαρχος Ρεθύμνου κ. Γιώργης Μαρινάκης δήλωσε πως πρόκειται για μία καταλυτική συνδρομή της αντιπεριφέρειας Ρεθύμνου και της κας Μαρίας Λιονή προσωπικά που ενθάρρυνε την έναρξη της έρευνας γι’ αυτή την έκδοση. “Η επανάληψη και παγίωση των αγώνων, η τελετουργία τους και οι συμβολισμοί τους, με κυρίαρχο, την άμεση σύνδεσή τους με το ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής και η μετέπειτα εξέλιξή που υπέστησαν, αντανακλούν τα δομικά συνεκτικά στοιχεία μιας κοινωνίας που μεταμορφώνεται στο διάβα ου χρόνου, διατηρώντας τη συνοχή της μέσα από τη μνήμη – ως αναφορά στο παρελθόν, την ταυτότητα – ως έκφραση του πολιτικού φαντασιακού και την πολιτισμική συνέχεια που την πιστοποιεί η παράδοσή της. Αυτά προσφέρει αυτό το βιβλίο” έκλεισε την ομιλία του ο κ. Μαρινάκης.
Στη συνέχεια τον λόγο πήραν ακαδημαϊκοί φορείς του Π.Κ. που ανέλυσαν τη συγγραφή και τα κυριότερες έννοιες και αποτυπώματα αυτής. Ο καθηγητής του τμήματος φιλολογίας και Αντιπρύτανης οικονομικών και υποδομών του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Κωνσταντίνος Σπανουδάκης εξήρε την προσπάθεια της αντιπεριφέρειας να συνεργαστεί με το Πανεπιστήμιο. Κι αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά όπως τόνισε αλλά η τρίτη! Η πρώτη ήταν με τη συμπλήρωση των 150 χρόνων από το ολοκαύτωμα, το 2016.
Απήυθυνε ευχαριστίες στους συντελεστές του βιβλίου και έδωσε έμφαση στη σωστή και άμεση επικοινωνία του ΠΚ με τις αρχές του τόπου υπογραμμίζοντας ότι “τέτοιες συνεργασίες τροφοδοτούνται από ένα κοινό αναπτυξιακό πρόγραμμα.”
Ο καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος κοινωνιολογίας του ΠΚ κ. Γιώργος Τσιώλης ανέλυσε κοινωνιολογικά συμπλέγματα που εμφανίζονταν ανά εποχή και στο πέρασμα των δεκαετιών μέσα από τη σημασία που είχαν Αρκάδια για το Ρέθυμνο.
Το αρχειακό υλικό του Βασίλη Μανουσάκη λειτούργησε καταλυτικά για την εκκίνηση του εγχειρήματος της συγγραφής ενός τόσο ολοκληρωμένου βιβλίου. Κρατώντας προσωπικό αρχείο δημιούργησε μέσα στα χρόνια έναν μικρό θησαυρό. Αυτό τον θησαυρό θέλησε να τον μοιραστεί με την κοινωνία του Ρεθύμνου μέσα από έναν σαφώς πιο επιστημονικό τρόπο προσέγγισης. “Ένα ταξίδι 10 ετών έχει αίσιο τέλος φτάνοντας στον προορισμό του. Ο ίδιος είχα την ευτυχία να συμμετάσχω σ’ αυτούς σε νεαρή ηλικία” τόνισε αρχικά ο κ. Μανουσάκης και συνέχισε…: “Πριν από 5 χρόνια ξεκίνησε η συνεργασία μας με τους καθηγητές του Πανεπιστημίου κ.κ. Βάβο, Ζαϊμάκη όπου αναπτύξαμε μια άψογη σχέση, μια άψογη συνεργασία.
Είναι μεγάλη χαρά και συγκίνηση με την έκδοση αυτού του βιβλίου να βλέπω αθλητές που έφεραν πανελλήνιες πρωτιές να βρίσκονται εδώ μαζί μας (κ.κ. Μύρων Ανυφαντάκης, Βασίλης Μαγγανάς).
Τις θερμές μου ευχαριστίες στην κα Αντιπεριφερειάρχη κα Μαρία Λιονή που κατάλαβε από την πρώτη στιγμή τη σημασία της κληρονομιάς αυτής.”
Ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος κοινωνιολογίας του ΠΚ κ. Μανώλης Τζανάκης έδωσε έμφαση σε κάποιες ιδιαίτερες πτυχές του βιβλίου αυτού ενώ περιέγραψε με γλαφυρό τρόπο αλλά και με αρκετή δόση χιούμορ κάποιες προσωπικές του στιγμές μιας και ο ίδιος συμμετείχε σε Αρκάδιο δρόμο κατά το παρελθόν.
Ο ένας εκ των δύο συγγραφέων του βιβλίου, ο υποψήφιος διδάκτορας του τμήματος κοινωνικής ανθρωπολογίας του Saint Andrews και του τμήματος ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Ανδρεάς Βάβος βρίσκεται αυτές τις μέρες στο εξωτερικό.
Ωστόσο στο video-wall του ωδείου Ρεθύμνου έπαιξε ένα μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του όπου ανέφερε μεταξύ άλλων: “Ο κ. Βασίλης Μανουσάκης μας βοήθησε πολύ για την συγγραφή αυτού του βιβλίου με τη συλλογή πληροφοριών και φωτογραφικού του υλικού. Υπάρχουν κι άλλοι που βοήθησαν.
Εγώ κρατάω μέσα από αυτή την προσπάθεια, την υπομονή για τη επιμονή που πρέπει να έχει κανείς για να συγγράψει ένα τόσο ιστορικό γεγονός.
Αυτή η εργασία μπορεί να αποτελέσει μια παρακαταθήκη για κάτι άλλο, για κάτι νέο που μπορεί να δημιουργηθεί αλλά και να καταδείξει τις αξίες που μπορούν να έχουν τέτοιοι θεσμοί στην τοπική κοινωνία.”
Ο έτερος συγγραφέας, ο καθηγητής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του εργαστηρίου κοινωνικής ανάλυσης και εφαρμοσμένης κοινωνικής έρευνας του ιδρύματος κ. Γιάννης Ζαϊμάκης είχε τον τελευταίο λόγο για το μεγάλο μερίδιο εργασίας σ’ αυτό το συγγραφικό έργο. “Θυμάμαι όταν με πρωτοπροσέγγισε ο Αντιπρύτανης κ. Κώστας Σπανουδάκης για την ανάληψη αυτής της δουλειάς πριν από 3μισι χρόνια…
Σήμερα κατανοώ ότι αυτός ο κόπος άξιζε γιατί μάθαμε πολλά πράγματα για την κοινωνία του Ρεθύμνου, για τις ταυτότητες και τις πολιτικές διαστάσεις. Συνειδητοποίησα αυτόν τον ιδιαίτερο συναισθηματικό δεσμό που έχουν οι Ρεθεμνιώτες με τους Αρκάδιους αγώνες.
Έτσι νιώθω και βιώνω ως ένα χρέος για τον τόπο αυτόν που εδώ και μερικές δεκαετίες μας φιλοξενεί.
Οι ευχαριστίες μου, πηγαίνουν στην αντιπεριφερειάρχη κ. Μαρία Λιονή που μας βοήθησε να ξεπεράσουμε πολλές γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, τον κ. Βασίλη Μανουσάκη που μας έδωσε το πολύτιμο αρχείο του και που μας έφερε να γνωρίσουμε παλιούς αρκαδιοδρόμοςυ και αθλητές μα πάνω απ’ όλα, μας μετέφερε αυτό το πάθος του για να καταγράφουμε αυτό το αθλητικό με κοινωνικές διαστάσεις γεγονός. Φυσικά τους τρεις συναδέλφους, κ.κ. Κ. Σπανουδάκη γιατί ξέρω πόσο σοβαρά ασχολείται με το Πανεπιστήμιο, τον πρόεδρο του τμήματος κοινωνιολογίας κ. Τσιώλη που στάθηκε αρωγός και είναι πάντοτε μαζί μας και φυσικά έναν δικό μου φίλο, τον κ. Τζανάκη καθώς κάποια από αυτά που είπε, είχαν συναισθηματική φόρτιση και εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Ο κ. Βάβος είναι ένας εξαιρετικός νέος συνάδελφος. Ευχαριστώ τους εργαζόμενους του Πανεπιστημίου Κρήτης, τον διευθυντή Μανώλη Σκουλάκη, επίσης την πολύτιμη δουλειά στην επιμέλεια που είχε το δημιουργικό τμήμα (εξώφυλλο κ.α.).”
Εν συνεχεία ο κ. Ζαϊμάκης ανέλυσε το πως γεννήθηκε η ιδέα των Αρκαδίων αγώνων, το πως ακμάζουν και παρακμάζουν ανά τις δεκαετίες. Τη “ζεύξη” του Ρεθύμνου με πόλεις του εξωτερικού όπως λ.χ. το Καστενάζο της Ιταλίας, την ιδιαίτερη απήχησή τους και την έλξη στους μεγάλους αθλητές αλλά και τη δύναμη που έχουν να κρατούν άσβεστο το ενδιαφέρον των αθλητών να συμμετάσχουν σε δύο καθαρά κρητικά αγωνίσματα, τον Αρκάδιο δρόμο και το κρητικό βόλι.
Για 8 δεκαετίας διαμόρφωσαν ένα δίκτυο μιας αστικής και αθλητικής κοινωνικότητας και επικοινωνίας σε τοπικό αλλά και ανοικτό επίπεδο, ενίσχυσαν την εξωστρέφεια της πόλης συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση της πολιτιστικής της ταυτότητας.
Οι Αρκάδιοι αγώνες, μας θυμίζουν” έκλεισε λέγοντας, “πως ήταν αλλοτινές πρακτικές στην τοπική κοινότητα πριν την επικράτηση του σύγχρονου έθνους και των επαγγελματοποιημένων υψηλών επιδόσεων. Τότε που οι αγώνες ήταν μια γιορτή από και προς την ίδια την κοινότητα.”
Ο κ. Ζαϊμάκης στο τέλος τόνισε τη σημασία που έχουν τέτοια ερευνητικά εγχειρήματα στην ανάδειξη όψεων της τοπικής κοινωνικής ιστορίας και στη σύνδεση του πανεπιστημίου με την τοπική κοινωνία.
Την εκδήλωση συντόνισε η κα Αργυρώ Βαβουράκη, προϊστάμενη τμήματος αθλητισμού και πολιτισμού της περιφερειακής Ενότητα Ρεθύμνου.
