Αιμίλιου Γάσπαρη «Δείγματα Ποιητικά»

Της ΛΕΝΑΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ*

O Αιμίλιος Γάσπαρης είναι ένας πολυτάλαντος και ακούραστος καλλιτέχνης, ένας παθιασμένος λογοτέχνης και ταυτόχρονα ένας σεμνός άνθρωπος. Πέρα από τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Φιλολογικό Τμήμα Πανεπιστημίου Κρήτης, τη διδασκαλία στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ρόδου, σε σχολεία της Ελλάδας και της Γερμανίας, έχει αρκετές δημοσιεύσεις και εισηγήσεις, έχει εκδώσει το λεύκωμα για το Ατσιπόπουλο «Άνθρωποι και Τόπος», εκδόσεις Ινφογνώμων 2015 και τρεις ποιητικές συλλογές, έχει πραγματοποιήσει πολλές εκθέσεις ζωγραφικής στην Αθήνα, το Ρέθυμνο, τη Ρόδο και τη Νάξο αφήνοντας πάντα τις καλύτερες των εντυπώσεων.

Τα «Δείγματα Ποιητικά», εκδόσεις Ινφογνώμων 2017, είναι μια συλλογή ποιημάτων εμπνευσμένων και γραμμένων σε διαφορετικούς τόπους και χρόνους. Αποτελείται από εννέα ενότητες, με διαφορετική θεματική. Η ενότητα, η ομότιτλη της συλλογής, καθώς και αυτή που επιγράφεται, ως «Συνομιλία με Γερμανούς ποιητές», είναι εμπνευσμένη από την διαμονή του στην Γερμανία, στην πόλη Σιντέλφιγκεν. Οι υπόλοιπες είναι οι εξής: Ποιήματα Δύο, Κύκλος της Θήβας, Ασύνδετος λόγος, Τραγούδια της Νύχτας, Ελεγεία για την πόλη, Περιπλάνηση και Επιτάφιος και έχουν γραφεί στη Γερμανία, στο Ατσιπόπουλο, στην Απείρανθο της Νάξου και στην Αθήνα. Το στοιχείο που ενώνει όλα τα ποιήματα της συλλογής είναι οι σκέψεις, οι μνήμες και το πάθος του ποιητή για την αλήθεια των πραγμάτων. Ο φακός του στρέφεται προς τις στιγμές εκείνες που στο πέρασμα του καιρού αποτελούν μικρούς ή μεγάλους σταθμούς στην προσωπική του ζωή και σκέψη. Όλα είναι ποιήματα εντυπωσιακού βάθους και πρωτοτυπίας, για τις σύγχρονες πόλεις, τη φύση, την ζωή, τον θάνατο, την λήθη, τις λατρευτές μανάδες, τα πάθη, τον χρόνο, τα όνειρα, την πατρίδα, την εξουσία, τη μοναξιά, τη ματαιότητα, τη φθορά και πάνω απ’ όλα την αλήθεια του. Ποιήματα γεμάτα λέξεις. Λέξεις προσωπεία, λέξεις σωσίβια, λέξεις -παγίδες, λέξεις φαντάσματα, μα πιο πραγματικά από το πραγματικό. Τα ποιήματα της συλλογής αυτής είναι ιστορίες πίσω από τους ανθρώπους και τις καταστάσεις, αλλά και «βουτιά» στο εντός του.

Η γραφή του μοντέρνα, συμβολική, υπαινικτική, με πυκνές ανησυχίες. Δεν βρίσκει κανείς ευκολίες ή ρηχούς συναισθηματισμούς, διαβάζοντας ανακαλύπτει φανερές και συσκοτισμένες μάχες του παρελθόντος και του παρόντος, σημειολογικές αναφορές στο χρόνο, τη φθορά, τον έρωτα, την ανθρώπινη ματαιοδοξία και την ματαιότητα. Ποιήματα γραμμένα με σθένος και αλήθεια, καθαρότητα και ρεαλισμό. Σαν αυτόνομα κείμενα πλημμυρισμένα από συναισθήματα, που αναδεικνύουν τη ζοφερή πραγματικότητα, τις αγωνίες, τους φόβους, τις ανασφάλειες, τα αμείλικτα «γιατί».

Ό,τι πονάει αποτυπώνεται στο χαρτί. Σε έναν κόσμο ξεκρέμαστο, σε σύγχυση, σε κρίση, έρχεται η ματιά και η πένα του ποιητή για να πει την αλήθεια του. Οι συγκινήσεις συρρικνώνονται. Ο ρόλος του δεν επιτρέπει στον εαυτό του να «βολεύεται» με τη φαντασία του και τα όνειρά του, αλλά θα αντισταθεί σε αυτή την αδράνεια. Αναλαμβάνει ρόλο ενεργό, γράφοντας ποιήματα που να εκπροσωπούν τη δική του φωνή και ταυτόχρονα τη φωνή «των άλλων», εκείνων που δεν έχουν λόγο. Η ποίησή του λειτουργεί ως τρίτη φωνή, γίνεται η φωνή για όσα αποσιωπήθηκαν και αποσιωπώνται. Φαίνεται να επιλέγει τον δύσκολο δρόμο της μετουσίωσης της πεζολογίας σε ουσιώδη ποιητικό λόγο, τις περισσότερες φορές ανιχνεύοντας την ποιητική ουσία ανάμεσα στα τετριμμένα καθημερινά περιστατικά και συναρμόζοντας την ουσία αυτή με απροσδόκητους και τολμηρούς συνδυασμούς λέξεων ή επιχειρώντας μια διερεύνηση των διακειμενικών σχέσεων και των πιθανών σημείων «συνομιλίας» της ποίησής του με το έργο άλλων λογοτεχνών και ποιητών, όπως ο Γκαίτε, ο Μπρεχτ, ο Χαίλντερλιν, ο Έσσε και ο Τραγκλ.

Υποβάλλονται οι σημασίες της συντελεσμένης καταστροφής, είτε στο επίπεδο του εξωτερικού κόσμου είτε στο επίπεδο της ανθρώπινης συνείδησης, αλλά και των βαθύτερων και συχνά ανομολόγητων επιθυμιών και ονείρων του ανθρώπου, ενώ και στη μια και στην άλλη περίπτωση, απομένει η τραυματική βίωση του ολέθρου και η πικρή αποτύπωσή της. Στην ωδή στο γυμνοσάλιαγκα, αφιερωμένη στον Γκαίτε, λέει: «Και οι μεγάλοι, που δεν είναι λίγοι, το ξέρουν/…. Γνώρισαν πολλά κι έκτισαν παλάτια και άνοιξαν δρόμους/ Στο λαβύρινθο της Ιστορίας/ Δεν ήταν γυμνοσάλιαγκες και όμως λειώσανε και σβήσανε / όπως το παιδικό σχέδιο με μια κίνηση βιαστική/ Δεν βρήκαν καταφύγιο στα κάστρα και στα όνειρα…».

Υπάρχει έντονα η αίσθηση ότι ωθούμενος από προσωπικά βιώματα, που τον προσδιορίζουν ανεξίτηλα, καταθέτει στην ποιητική συλλογή του, μια ποίηση προκλητικά ρεαλιστική, που ξαφνιάζει, μια ποίηση ανατρεπτική ως προς την τόλμη και την ευθύτητα του κόσμου που μας περιβάλλει και ως προς τον πόνο που η ψυχή και ο νους μας «εκβάλλει». Όποιο όμως κι αν είναι το έναυσμα του δημιουργού, οι λέξεις αγγίζουν την καρδιά και την ψυχή του κάθε αναγνώστη με διαφορετικό τρόπο. Ακριβώς αυτή είναι η μαγεία της ποίησης. Και φυσικά αυτή η επιτυχία οφείλεται σίγουρα στο μεγάλο ταλέντο και το οξύ αισθητήριο του δημιουργού τους, που συνδυασμένα με την σκληρή δουλειά και την αφοσίωση κατάφερε να οικοδομήσει μία γνήσια και αληθινή ποιητική φωνή.

Σημείωση: το κείμενο αυτό διαβάστηκε στην παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Αιμίλιου Γάσπαρη στο «Κιμωλία καφέ», στο Ρέθυμνο στις 9 Οκτωβρίου 2017.