Ανάδειξη αρχαιολογικού πλούτου του Ρεθύμνου

Πυρετώδεις ρυθμοί επικρατούν στην Εφορία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, καθώς οι αρχαιολόγοι και οι υπηρεσιακοί παράγοντες δρομολογούν τις τελευταίες διαδικασίες για να παραδώσουν προς χρήση τα έργα που υλοποιήθηκαν στη διάρκεια της προηγούμενης κοινοτικής περιόδου από το ΕΣΠΑ. Τα έργα έχουν επί της ουσίας περατωθεί, ωστόσο εκκρεμούν λεπτομέρειες και βελτιωτικές παρεμβάσεις από αισθητική και όχι μόνο άποψη, προκειμένου τα αρχαιολογικά μνημεία να παραδοθούν στην τοπική κοινωνία.

Ήδη τις ημέρες αυτές οι αρχαιολόγοι έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου, προκειμένου να στηθεί το νέο μουσείο στον χώρο του Αγίου Φραγκίσκου στην καρδιά της παλιάς πόλης του Ρεθύμνου, ώστε σύντομα να καταστεί εφικτή η λειτουργία του και να μπορέσει να είναι επισκέψιμο στους πολίτες. «Εργαζόμαστε σε καθημερινή βάση με ιδιαίτερη επιμέλεια στον χώρο του Αγίου Φραγκίσκου για να στήσουμε το σύνολο των εκθεμάτων. Μέχρι στιγμής έχουμε μεταφέρει τα μεγάλα εκθέματα και θα ακολουθήσουν τα μικρότερα. Η όλη διαδικασία απαιτεί προσοχή και χρόνο», ανέφερε χαρακτηριστικά η προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη.

Η προσωρινή μουσειακή έκθεση που θα στεγαστεί στην αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου, έχει ενταχτεί στο ΕΣΠΑ με προϋπολογισμό 283.000 ευρώ. Η χρηματοδότηση αφορούσε στη μεταφορά του αρχαιολογικού πλούτου του Ρεθύμνου από τον χώρο στον οποίο στεγαζόταν (στη Φορτέτζα), στην αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου, στην παλιά πόλη. Υπενθυμίζεται ότι το κτίριο που μέχρι πρότινος στεγαζόταν το αρχαιολογικό μουσείο του Ρεθύμνου στην είσοδο του φρουρίου της Φορτέτσας, έχει κριθεί ακατάλληλο και για τον λόγο αυτό η γενική γραμματέας Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, ενέταξε στο ΕΣΠΑ ένα έργο προκειμένου να διαμορφωθεί η αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου, στο ιστορικό κέντρο της πόλης και να μπορέσει να φιλοξενήσει μουσειακές εκθέσεις εωσότου υλοποιηθεί το νέο μουσείο.

Η έκθεση περιλαμβάνει αντικείμενα από τη νεολιθική περίοδο έως και την περίοδο της ενετοκρατίας, προκειμένου να προβληθεί η διαχρονική ιστορία του Ρεθύμνου. Θα εκτεθούν περίπου χίλια αντικείμενα, είτε τοποθετημένα σε προθήκες, είτε ελεύθερα στον χώρο, ενώ για την κατανόηση του ιστορικού πλαισίου και των εκθεμάτων θα αξιοποιηθούν σύγχρονα εποπτικά μέσα με το κατάλληλο πληροφοριακό υλικό.

Σε ό,τι αφορά το μουσείο της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, το οποίο επίσης χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ, έχει ήδη ολοκληρωθεί ωστόσο τις ημέρες αυτές, σύμφωνα με την προϊσταμένη της Εφορίας γίνονται οι τελικές εργασίες και αισθητικές βελτιωτικές παρεμβάσεις. Μέσα από τα εκθέματά του θα αναδειχτεί η ιστορία της σπουδαιότερης και ιστορικότερης Μονής της Κρήτης, που έχει χαρακτηριστεί Μνημείο Ελευθερίας και Αυτοθυσίας της Ευρώπης.

Ο προϋπολογισμός του συγκεκριμένου έργου ήταν 550.000 ευρώ και περιελάμβανε τη συντήρηση των κειμηλίων, τη δημιουργία προθηκών και την εξασφάλιση των απαιτούμενων μηχανισμών για τη δημιουργία σωστού μικροκλίματος μέσα στην αίθουσα έκθεσης, η οποία εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει την άνοιξη.

Παράλληλα, ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση της Μονής Τιμίου Προδρόμου Πρέβελη στον Δήμο Αγίου Βασιλείου, σημαντικού μοναστηριακού συγκροτήματος, το οποίο αφορά την αναστήλωση της βορειοδυτικής πτέρυγας της Μονής Πρέβελη που αναστηλώθηκε.

Σε προτεραιότητα για την Αρχαιολογική Υπηρεσία του Ρεθύμνου, βρίσκεται η αποκατάσταση και ανάδειξη του τζαμί Βαλιδέ. Ήδη αυτήν την περίοδο έγιναν οι αποτυπώσεις προκειμένου να ολοκληρωθεί η μελέτη για την αποκατάσταση και να δρομολογηθούν με βάση και το κοστολόγιο και οι διαδικασίες της χρηματοδότησης του έργου. Παράλληλα με την αποκατάσταση δρομολογούνται οι διαδικασίες που θα ακολουθήσουν για την κατεδάφιση των κτιρίων, που περιβάλλουν το τζαμί της Βαλιδέ Σουλτάνας και ανήκουν στην ιδιοκτησία της Εφορίας, ώστε να αναδειχθεί η είσοδός του από την οδό Τομπάζη. Το Τέμενος της Βαλιδέ Σουλτάνας βρίσκεται στο μέσον κτισμάτων στο τετράγωνο μεταξύ της οδού Τομπάζη και της Μεγάλης Πόρτας. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό μνημείο, το οποίο όμως εδώ και πολλά χρόνια είναι μη επισκέψιμο και «κρυμμένο» στην παλιά πόλη, ανάμεσα στην οδό Τομπάζη και Βοσπόρου στο ύψος της Μεγάλης Πόρτας.

Η κυρία Τζιγκουνάκη μιλώντας για το συγκεκριμένο μνημείο ανέφερε: «Σε δύο-τρεις μέρες θα ολοκληρωθεί η στήριξη του πάνω τμήματος του μιναρέ. Ήδη έγιναν οι αποτυπώσεις από τις σχεδιάστριες της Εφορίας, ούτως ώστε να προχωρήσουμε με τη μελέτη. Η μελέτη θα κατατεθεί προς έγκριση στο Κεντρικό Συμβούλιο στην Αθήνα. Έχουμε ζητήσει κάποια χρήματα από το πρόγραμμα «Δράσεις» του υπουργείου Πολιτισμού, ωστόσο πρέπει τώρα να ολοκληρώσουμε την αρχιτεκτονική μελέτη και μετά να γίνει στατική και ανάλογα με το κοστολόγιο που θα έχει θα δούμε αν μπορέσουμε να το εντάξουμε σε κάποιο πρόγραμμα ή αν θα υλοποιήσουμε το έργο με ιδίους πόρους. Η μελέτη αυτή είναι προϋπόθεση για να προχωρήσει και η ανάδειξη του μιναρέ. Χρονικά δεν μπορούμε να υπολογίσουμε πότε θα είναι έτοιμο. Προσπαθούμε για το καλύτερο, όμως μας απασχολεί πολύ το συγκεκριμένο μνημείο, γιατί είναι ένας εξαίσιος χώρος, θέλουμε μέσα στο χρόνο αυτό να καταστεί επισκέψιμος».

Η ολοκλήρωση του φακέλου για την αποκατάσταση των τειχών του φρουρίου Φορτέτζα, απασχολεί έντονα την Εφορία Αρχαιοτήτων, ωστόσο σύμφωνα με την κυρία Τσιγκουνάκη, πλέον στο προσωπικό της εφορίας εντάχθηκε μια αρχιτέκτονας, η οποία θα ασχοληθεί αποκλειστικά με το αντικείμενο αυτό, ώστε να συμπληρωθεί ο φάκελος με τις όποιες βελτιωτικές παρεμβάσεις και να σταλεί προς έγκριση στο αρμόδιο υπουργείο.

Τα φυτά που έχουν φυτρώσει στα τείχη μέσα από τους λίθους του φρουρίου, έχουν μεγαλώσει και έχουν «ρημάξει» το φρούριο προκαλώντας σοβαρές ζημιές, μιας και η διάβρωσή του θεωρείται δεδομένη, γι’ αυτό και απαιτείται η επίσπευση των παραπάνω διαδικασιών.

Παράλληλα, σύμφωνα με την προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων, έγινε δεκτή η πρόταση που είχαν καταθέσει από κοινού με το Ινστιτούτο Μεσογειακών για την παρακολούθηση της κλιματικής αλλαγής και με τον τρόπο αυτό, θα μπορούν να μελετούν τις επιπτώσεις που αυτή έχει στο μνημείο. «Αποκτήσαμε μια αρχιτέκτονα, η οποία θα ασχοληθεί με το κομμάτι αυτό και μόνο σαν πρώτη προτεραιότητα. Ο φάκελος για τα τείχη της Φορτέτζας δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα γιατί κάποια κομμάτια δεν έχουν αποτυπωθεί. Σε ό,τι αφορά τις γεωφυσικές έρευνες έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί. Είχαμε βάλει και υποψηφιότητα μαζί με το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών για ένα πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν διάφορες χώρες και αφορά στην παρακολούθηση κλιματικών αλλαγών για τη Φορτέτζα και αυτό θα μας βοηθήσει να παρακολουθούμε τις επιπτώσεις των αλλαγών στο φρούριο», ανέφερε η κυρία Τζιγκουνάκη.

Χρήσιμο εργαλείο για την Εφορία Αρχαιοτήτων, αποτελεί και το νέο ΕΣΠΑ στο οποίο φιλοδόξει να εντάξει σειρά έργων, για τα οποία είτε έχει ήδη ολοκληρώσει είτε βρίσκεται στο τελικό στάδιο για τις μελέτες του.

Ο φάκελος για την ανάδειξη του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων είναι έτοιμος, με συνολικό προϋπολογισμό 1.1 εκατ. ευρώ. Η μελέτη είναι ώριμη καθώς είχε ολοκληρωθεί από την προηγούμενη κοινοτική περίοδο και υπάρχει διάχυτη αισιοδοξία ότι το έργο αυτό θα μπορέσει να ενταχθεί στο ΣΕΣ.

Η κυρία Τσιγκουνάκη ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το σημαντικό είναι να προχωρήσουν οι διαδικασίες για να δρομολογηθεί η χρηματοδότηση της ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων, που αποτελεί το μεγαλύτερο νεκροταφείο της Κρήτης. Ο φάκελος είναι εγκεκριμένος, είναι έτοιμος και πλήρης, καθώς προσπαθήσαμε να το εντάξουμε, χωρίς θετικό αποτέλεσμα, και στο προηγούμενο πρόγραμμα. Πιστεύουμε αυτή τη φορά να τα καταφέρουμε. Ωστόσο, το ΣΕΣ δεν έχει ανοίξει για τα έργα του πολιτισμού. Εμείς ολοκληρώνουμε τις μελέτες για την ανάδειξη Μινωικού Κέντρου Μοναστηρακίου, την ανάδειξη Μινωικής Εγκατάστασης στο Αποδούλου και την αποκατάσταση Ι. Μονής Ασωμάτων στο Αμάρι και πιστεύουμε να μπορέσουμε να απορροφήσουμε ένα μεγάλο μέρος από τα διαθέσιμα κονδύλια».

Νέα καθυστέρηση βάζει ο νέος οικοδομικός κώδικας στις διαδικασίες που δρομολογούνται για την ανέγερση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, για το οποίο εκκρεμούν οι εγκρίσεις από το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος σε ό,τι αφορά το ρυμοτομικό σχέδιο του οικοπέδου της Σοχώρας, που σήμερα στεγάζεται το ΚΤΕΛ προκειμένου ο φάκελος της μελέτης του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου του Ρεθύμνου να αποσταλεί στη συνέχεια -όπως προβλέπουν οι σχετικές διαδικασίες στο Συμβούλιο της Επικρατείας- για να μπορέσει να ξεκινήσει ο διεθνής διαγωνισμός για την αρχιτεκτονική μελέτη του έργου με χρήματα που έχει δεσμεύσει η Περιφέρεια Κρήτης, προϋπολογισμού 150.000 ευρώ.

Ειδικότερα, όπως ανέφερε η κυρία Τσιγκουνάκη, ενημερώθηκαν πρόσφατα για την τροποποίηση του οικοδομικού κώδικα βάσει νόμου και πλέον πρέπει η υπηρεσία να ετοιμάσει αιτιολογική έκθεση για τις ανάγκες δόμησης -οι οποίες είναι μεγαλύτερες κατά 10% από ότι προβλέπει ο νόμος-που θα αποσταλεί στο Κεντρικό Συμβούλιο του ΥΠΕΚΑ και στη συνέχεια εφόσον εγκριθεί θα υποβληθεί στο ΣΤΕ.

«Ο φάκελος για το ρυμοτομικό σχέδιο του νέου μουσείου είναι στο ΥΠΕΚΑ. Ωστόσο πρέπει να εξεταστεί από το Αρχιτεκτονικό Συμβούλιο του υπουργείου, καθώς η απόφαση για το νέο μουσείο αφορά σε δόμηση 70%, ενώ με ένα νέο οικοδομικό κώδικα τον 4067/2012 προβλέπεται η κάλυψη να είναι 60%. Οπότε πρέπει να εξεταστεί το θέμα αυτό το οποίο πρόεκυψε. Μας ενημέρωσαν αυτή την εβδομάδα και θα πρέπει μέσα στον Ιανουάριο να εξεταστεί αυτό από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής του ΥΠΕΚΑ και μετά να πάει στο ΣΤΕ. Εκεί θα κάνει κανά εξάμηνο. Όμως πιστεύουμε ότι θα πάνε όλα καλά, καθώς υπάρχει αιτιολογική έκθεση, γιατί χρειαζόμαστε τόση δόμηση για τις ανάγκες του μουσείου και ελπίζουμε ότι δεν θα έχει πρόβλημα με το νέο οικοδομικό κώδικα του», τόνισε η προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων.

Το συνολικό κόστος της μελέτης ανέρχεται, σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, στις 800.000 ευρώ, ενώ φαίνεται πως το προσεχές διάστημα θα υπογραφεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ Περιφέρειας και υπουργείου Πολιτισμού για να ξεκινήσουν οι διαδικασίες προκήρυξης της μελέτης, με την ελπίδα αυτό να μπορέσει να χρηματοδοτηθεί από το ΕΣΠΑ. Η επίσπευση των συγκεκριμένων διαδικασιών χαρακτηρίζεται επιβεβλημένη για να προχωρήσουν οι διαδικασίες και να μπορέσει το έργο σταδιακά να διεκδικήσει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ.