Ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του σπηλαίου Γερανίου

Της ΕΛΠΙΔΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ

Με ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου στην τελευταία συνεδρίασή του την περασμένη Παρασκευή εγκρίθηκε η ένταξη στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων του έργου ανάδειξης και τουριστικής αξιοποίησης του σπηλαίου Γερανίου. Πρόκειται για ένα έργο, το οποίο αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας, όχι μόνο του Γερανίου, αλλά ολόκληρου του νομού με δεδομένο τον τεράστιο αρχαιολογικό θησαυρό του σπηλαίου, το οποίο επί σειρά ετών παραμένει ερμητικά κλειστό και αναξιοποίητο.

Η μελέτη έχει εκπονηθεί από το 2012 έχοντας λάβει τις απαραίτητες εγκρίσεις από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά και της τοπικής αρχαιολογίας και ο προϋπολογισμός του ανέρχεται στις 200.000 ευρώ. Ο στόχος του έργου είναι το σπήλαιο να καταστεί επισκέψιμο, για αυτό και πέρα από τις παρεμβάσεις που προβλέπονται στη μελέτη οι δημοτικοί σύμβουλοι επεσήμαναν και τα αναγκαία έργα που πρέπει να προβλεφτούν για θέσεις στάθμευσης και εκδοτήρια εισιτηρίων και κυρίως να σχεδιαστούν εκ των προτέρων ζητήματα που θα έχουν να κάνουν με την συντήρηση και την καθαριότητά του.

Ο φάκελος της μελέτης του έργου θα είναι από τα πρώτα που θα κατατεθούν προς έγκριση στην Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Κρήτης στις αρχές του νέου έτους.

Ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων, Άγγελος Μαλάς, που ήταν και ο εισηγητής του θέματος αναφέρθηκε στη σημασία του σπηλαίου και στην επιτακτική ανάγκη να υλοποιηθεί το έργο που θα αναβαθμίσει συνολικά την εικόνα της περιοχής.

Ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης, Θοδωρής Νίνος, αναφέρθηκε στο πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας για να καταστεί επισκέψιμο το σπήλαιο τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Είναι ένα έργο, το οποίο το περιμένει η κοινωνία πολλά χρόνια με δεδομένο ότι η μελέτη έχει εγκριθεί από το 2012 και οι σχετικές εγκρίσεις δόθηκαν το 2014. Θεωρώ ότι η ποιότητά του και το «ταξίδι» στην ιστορία που προσφέρει αυτό το σπήλαιο μας υποχρεώνει να κάνουμε παραπάνω πράγματα. Δεδομένου ότι απλώνουμε την ψηφιακή αποτύπωση των πολιτιστικών μας μνημείων, θα ήθελα να ενταχτεί και αυτός ο χώρος σε μια τέτοια ψηφιακή αναπαράσταση. Παράλληλα, θα ήθελα να ληφθεί άμεσα πρόνοια για τον τρόπο λειτουργίας, καθαριότητας και προσβασιμότητας στο σπήλαιο, αφού ολοκληρωθεί το έργο, που τεχνικά θεωρώ δεν είναι εξεζητημένο και θα ολοκληρωθεί σε σύντομο χρόνο».

Ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Γερανίου, Ανδρέας Κλαψινός, εξέφρασε τις ευχαριστίες του για τη δρομολόγηση ενός πάγιου αιτήματος της τοπικής κοινότητας του χωριού, «Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι και ευχαριστούμε θερμά για την δρομολόγηση του πολύ σημαντικού αυτού έργου. Η τοπική κοινωνία το ζητούσε χρόνια τώρα και βλέπαμε συνέχεια Έλληνες και ξένους να ζητάνε να το επισκεφτούν όλα αυτά τα χρόνια που ήταν κλειστό. Μένουν δυο ακόμα βήματα να δρομολογηθούν. Το ένα κομμάτι αφορά την δημιουργία μιας σπηλαιολογικής διαδρομής στην παραλία, όπου υπάρχουν πολλά σπήλαια όπως και το φαράγγι των Βεδέρων, τα οποία θα μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους».

Η μελέτη ανάδειξης του σπηλαίου:

Καθαρισμός εντός του Σπηλαίου

1. Ελαφρύς καθαρισμός στο δάπεδο του εσωτερικού του σπηλαίου και απομάκρυνση των φερτών υλικών και των προϊόντων της ανασκαφής, σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό της αρμόδιας Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος.

Διαμορφώσεις περιβάλλοντος χώρου

Προβλέπονται:

1. Καθαρισμός του εξωτερικού χώρου γύρω από την είσοδο του σπηλαίου και απομάκρυνση φερτών υλικών και προϊόντων εκσκαφής της παρακαμπτήριας οδού που συνδέει την Εθνική Οδό με την είσοδο του σπηλαίου και τον παρακείμενο ναΐσκο της Παναγίας, στο πλαίσιο της θεραπείας του περιβάλλοντος που έχει επιβαρυνθεί από αυθαίρετες χωματουργικές εργασίες.
2. Διαμόρφωση εδάφους στον εξωτερικό χώρο της εισόδου, προκειμένου να διευκολύνεται η ασφαλής προσβασιμότητα στο σπήλαιο, με δημιουργία αναβαθμών.
3. Κατασκευή μονοπατιού παράλληλου της ασφαλτοστρωμένης οδού, πλάτους 2.50μ. και μήκους 21.00μ., το οποίο θα επιστρωθεί με φυσικούς πλακοειδείς λίθους τοπικής προέλευσης. Κατά μήκος του μονοπατιού θα κατασκευαστεί χαμηλό λιθόκτιστο τοιχίο/στηθαίο πλάτους 0.50μ. και ύψους 0.60μ. από ακανόνιστους λίθους.
4. Κατασκευή επικλινούς επιπέδου (ράμπας), προκειμένου να εξασφαλίζεται η πρόσβαση στα άτομα με κινητικά προβλήματα.
5. Δενδροφύτευση του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου με φυτά που ενδημούν στην Κρήτη και ειδικά στην περιοχή του φαραγγιού των Βεδέρων, με σκοπό την αισθητική αποκατάσταση του τοπίου.

Είσοδος του σπηλαίου

Προβλέπονται:

1. Κατασκευή θολωτού προθαλάμου από φυσικούς τοπικούς λίθους, χωρίς πρόσμικτα υλικά, με φυτοκάλυψη, ο οποίος θα εναρμονίζεται με το φυσικό περιβάλλον, προκειμένου να προστατεύεται το μικροκλίμα του σπηλαίου. Η κατασκευή θα πραγματοποιηθεί έξω από την κύρια είσοδο και θα έχει σχήμα Γ.
2. Τοποθέτηση δύο θυρών, μία στον προθάλαμο και μία στην είσοδο του σπηλαίου, από συμπαγή ανθεκτική ξυλεία. Οι θύρες θα πλαισιωθούν ανοξείδωτο σκελετό.

Δάπεδο – Πλατφόρμα

Προβλέπονται:

1. Διαμόρφωση δαπέδου με αδρανή υλικά, γεωύφασμα και επίστρωση με χώμα και ψηλό σκούρο χαλίκι (όπως περιγράφεται στη συνημμένη μελέτη). Το δάπεδο θα συνιστά ορισμένη πορεία, προκειμένου να είναι δυνατός αφενός η ασφάλεια και αφετέρου ο έλεγχος των επισκεπτών.

Κιγκλίδωμα

1. Περιμετρικά της πλατφόρμας προβλέπεται η τοποθέτηση ανοξείδωτου κιγκλιδώματος με κουπαστή στρογγυλής διατομής και οριζόντιο κάγκελο από ανοξείδωτο συρματόσχοινο.

Ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες

Προβλέπονται:

1. Απομάκρυνση δύο στύλων της ΔΕΗ και ενός ηλεκτρικού πίνακα από τον εξωτερικό χώρο του σπηλαίου.
2. Τοποθέτηση φωτισμού ασφαλείας και φωτιστικών σωμάτων (ψυχρός φωτισμός) σε συγκεκριμένα σημεία, σύμφωνα με τη συνημμένη μελέτη, προκειμένου να αναδεικνύεται ο λιθοματικός διάκοσμος του σπηλαίου.
3. Χρήση φωτιστικών σωμάτων μη εμφανών, με υπόγεια καλωδίωση, σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό της αρμόδιας Εφορείας Σπηλαιολογίας – Ανθρωπολογίας, το οποίο θα παρακολουθήσει τις αναγκαίες εργασίες εκσκαφής μικρής κλίμακας.

Εκθέματα

Προβλέπεται:

1. Τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων εσωτερικά και εξωτερικά του σπηλαίου.
2. Τοποθέτηση πιστών αντιγράφων των κινητών ευρημάτων και του ανθρωπολογικού / παλαιοζωολογικού υλικού (εφόσον, όπου και στο βαθμό που προκύπτει η ακριβής θέση τους από τα ανασκαφικά δεδομένα) στο εσωτερικό του σπηλαίου.

Σήμανση

Προβλέπεται:

1. Τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων στον εξωτερικό χώρο του σπηλαίου, για την διευκόλυνση την πρόσβαση των επισκεπτών στο σπήλαιο.
2. Τοποθέτηση πινακίδων – χαρτών στο εσωτερικό του σπηλαίου, όπου θα σημαίνεται τόσο η θέση των ευρημάτων σε σχέση με την κάτοψη του σπηλαίου.

Ιστορικά στοιχεία του σπηλαίου

Το σπήλαιο εντοπίστηκε τυχαία το 1969, όταν γινόταν εκβραχισμοί στην περιοχή Καμάρι του δημοτικού διαμερίσματος Γερανίου, του Δήμου Νικηφόρου Φωκά, προκειμένου να κατασκευαστεί η γέφυρα που εξυπηρετεί σήμερα την εθνική οδό Ρεθύμνου – Χανίων.

Βρίσκεται 7 χλμ. δυτικά της πόλεως Ρεθύμνου και 2 χλμ. Β.Α. του οικισμού Γερανίου, που βλέπει στον ορμίσκο Κυανή Ακτή, έναν ορμίσκο φιλόξενο και προστατευμένο από τα βράχια που τον περιβάλλουν. Η θέση του σπηλαίου είναι ιδεώδης. Η απόσταση των 300 μέτρων από την ακτή μειώνει τον κίνδυνο των επιθέσεων από την θάλασσα, ενώ τα άφθονα νερά της περιοχής εξασφαλίζουν εύφορα εδάφη.

Γεωλογικές μεταβολές κατέχωσαν την είσοδό του, έτσι ώστε να παραμείνει άγνωστο για αιώνες.

Τόσο η αρχαία όσο και η νέα είσοδός του, βλέπουν προς Βορρά. Το μήκος του είναι 50.00μ., το πλάτος του από 17.00 έως 0.50μ. και το μεγαλύτερο ύψος του 4.50μ. Μπροστά στην αρχαία είσοδο διασώθηκαν λαξευμένες στον ασβεστόλιθο 5 βαθμίδες και παρακάτω άλλες 3.

Οι αρχαιολόγοι κατόρθωσαν να ανακαλύψουν τα αδιατάρακτα αρχαιολογικά στρώματα και να αποδείξουν ότι ο χώρος κατοικήθηκε κατά τη διάρκεια ολόκληρης της Νεολιθικής περιόδου, από το 6.000 π.Χ. μέχρι το 3.000 π.Χ., χωρίς μεταγενέστερες επεμβάσεις. Αντίστοιχη στρωματογραφία παρατηρήθηκε και στην Κνωσό.

Στο κέντρο της αίθουσας εντοπίστηκαν αρκετές μικρές εστίες που ανήκαν στη Μέση Νεολιθική φάση.

Η ανασκαφή του διαδρόμου έδωσε, εκτός από πλούσια κεραμική, λίθινα και οστέινα εργαλεία, λεπίδες οψιδιανού και 4 ειδώλια. Παρόμοια ευρήματα έδωσε και στη στενή εσοχή, η παράλληλη προς το διάδρομο. Στο κάτω μέρος του διαδρόμου (6), αποκαλύφθηκε αποθέτης οστών ζώων -πρώτη ύλη για τους τεχνίτες- κοντά στον οποίο βρέθηκε πλήθος περονών και εργαλείων.

Στο βαθύτερο σημείο του σπηλαίου εντοπίστηκαν τρεις ανθρώπινοι σκελετοί, οι οποίοι πιστεύεται ότι ανήκουν σε ανθρώπους που παγιδεύτηκαν σ’ αυτό το σημείο όταν έφραξε το στόμιο. Συμπερασματικά, λένε οι ειδικοί, η απόφραξη θα πρέπει να οφείλεται σε φυσικά αίτια και να συνέβη αναπάντεχα.

Το σπήλαιο μοιάζει να χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους κάποιου γειτονικού οικισμού ορισμένες εποχές του χρόνου. Δεν αποκλείεται μάλιστα να χρησιμοποιήθηκε από διαφορετικές ομάδες ανθρώπων που θα απασχολούνταν με το κυνήγι ή το ψάρεμα, σε διαφορετικές εποχές.

Τα ιστορικά αυτά στοιχεία παρατίθενται μεταξύ άλλων στην τεχνική έκθεση και οι πηγές του προέρχονται από τους Ειρήνη Γαβριλάκη – Χάρη Στρατιδάκη, Louis Godart και Γιαννη Τζεδάκι.