Αναγεννησιακό Φεστιβάλ άλλοτε και τώρα
Της ΕΥΑΣ ΛΑΔΙΑ
Αναγεννησιακό Φεστιβάλ τέλος και ήρθε η ώρα του απολογισμού. Θα πρέπει όμως να προηγηθεί μια νοσταλγική αναδρομή στο παρελθόν γιατί βέβαια η πολιτιστική ζωή στο Ρέθυμνο δεν ξεκινά από τη δεκαετία του 90.
Ο Γιάννης Λαμπουσάκης μια φωτεινή μορφή της πολιτιστικής ζωής των Χανίων, υπεύθυνος τότε της Εταιρίας Θεάτρου Κρήτης, έκανε μια πρόταση στην τότε νομαρχία Ρεθύμνου, μιλάμε για μέσα δεκαετίας του 80 για τη δημιουργία Φεστιβάλ με σκοπό τη γνωριμία των νέων με το Κρητικό δραματολόγιο. Είχε ακούσει μια ιδέα της Βασιλικής Μόσιαλου για την δημιουργία ενός θεσμού που θα αναδείκνυε το αναγεννησιακό Ρέθυμνο και αμέσως άδραξε την ευκαιρία.
Γεγονός είναι ότι η Βασιλική Μόσιαλου -κατά δική της ομολογία- από την πρώτη μέρα που ανέλαβε καθήκοντα νομάρχου σκέφτηκε πως η πόλη θα έπρεπε να αξιοποιήσει τουριστικά αυτό το ιδιαίτερο ύφος που έχει. Τότε μάλιστα ήταν και εντονότερο.
Έτσι το 1987 ξεκίνησε δειλά δειλά η πρώτη διοργάνωση με επίκεντρο την πίσω πλευρά του σημερινού τελωνείου.
Θυμάμαι ένα ανεπανάληπτο κοντσέρτο με κιθάρα του Γρηγόρη Καπανταιδάκη. Εκείνη την πρώτη διοργάνωση είχε επωμιστεί η Μαρίκα Πλουτινάκη με άλλους εκλεκτούς υπαλλήλους της νομαρχίας.
Την επόμενη χρονιά η κ. Μόσιαλου συγκρότησε μια επιτροπή από τον τότε υπεύθυνο δημοσίων σχέσεων Αντώνη Χαραλαμπάκη, μετέπειτα δήμαρχο Τυμπακίου, και τους Μάνο Αστρινό, Ζήνωνα Ζαννέτο, Μπάμπη Πραματευτάκη, Γιώργο Λελεδάκη. Το γενικό συντονισμό είχε ο Μάνος Τσάκωνας και την ευθύνη των δημοσίων σχέσεων η ταπεινότης μου. Πόσα ξενύχτια με απόλυτη ανιδιοτέλεια για την επιτυχία του θεσμού. Πόσα σπίτια δεν κινδύνεψαν να κλείσουν τότε από το πάθος των μελών της επιτροπής να γίνει το Φεστιβάλ κορυφαία διοργάνωση. Γεγονός είναι ότι η Βάσω Μόσιαλου είχε τη σπάνια αρετή να υιοθετεί προτάσεις όταν έκρινε πως θα ωφελούσαν μια προσπάθεια.
Όταν πρότεινα να δοθεί συνέντευξη στην Αθήνα συμφώνησε αμέσως. Έτσι σε μια κατάμεστη αίθουσα του τότε MERIDIEN από δημοσιογράφους όλων των εντύπων της εποχής και την φροντίδα φιλοξενίας της κας Βαρβάρας Τερζάκη δόθηκε από τη Βάσω Μόσιαλου η συνέντευξη κι άρχισε ο θρίαμβος. Όλα τα έντυπα αγκάλιασαν το θεσμό. Είχαν εντυπωσιάσει βλέπετε και οι φάκελοι με υλικό που είχε ετοιμάσει ο Μάνος Τσάκωνας με το γνωστό του πάθος για την αισθητική τελειότητα. Οι θίασοι άρχισαν να προγραμματίζουν έργα μόνο για να ενταχθούν στο Αναγεννησιακό.
Είναι απερίγραπτη η ατμόσφαιρα που επικρατούσε στην πόλη με τα λάβαρα και τα δρώμενα στους κεντρικούς δρόμους. Αυτά τα λάβαρα ήταν ιδέες και κατασκευή του αξέχαστου Φρίξου Θεοδοσάκη και της Σοφίας του.
Αξέχαστη και μια διοργάνωση που είχε φαντασμαγορική έναρξη.
Ο Ζήνων Ζαννέτος είχε γράψει τον ύμνο του Ρεθύμνου σταχυολογώντας στοιχεία από το κρητικό θέατρο. Ο Μπάμπης Πραματευτάκης είχε μελοποιήσει το κείμενο που ερμήνευσε η τότε Μικτή Χορωδία Ρεθύμνου. Τον ύμνο αυτό με τίτλο «Πόλις εσύ» φρόντισα να τον διασώσω με ερμηνεία της Αντιόπης Νικολουδάκη και τρομπέτα από τον Αντώνη Μαυράκη και βρίσκεται στο Youtube για όποιον ενδιαφέρεται.
Ήταν πανέμορφη εκείνη η βραδιά.
Μόλις φάνηκαν οι επίσημοι στην κάτω μεριά του φρουρίου τους καλωσόρισαν από τις πολεμίστρες σε κείμενα Ζήνωνα Ζαννέτου η Σάσα Καζέλη και ο Λευτέρης Κορωνάκης.
Η χορωδία τραγούδησε τον ύμνο και όταν ανέβηκαν οι επίσημοι άνοιξε η πύλη του φρουρίου και άρχισε το πρόγραμμα. Ο Γιώργος Ματθαιουδάκης μας είχε φέρει ένα καταπληκτικό συγκρότημα από το Καστενάζο με αμιγώς αναγεννησιακό ρεπερτόριο και απολαύσαμε μια θεαματική παράσταση.
Αυτό που αξίζει να τονιστεί είναι ότι τότε την ευθύνη κάθε τομέα είχε ο πλέον ειδικός, Θεάτρου για παράδειγμα είχε ο Ζήνωνας Ζαννέτος και μουσικής ο Μπάμπης Πραματευτάκης. Έτσι απολαύσαμε εκδηλώσεις ανεπανάληπτες σε ποιότητα. Είδαμε σχήματα που μόνο οι έχοντες και κατέχοντες που μπορούν να ταξιδέψουν απολαμβάνουν σε πόλεις του εξωτερικού.
Εκείνη την περίοδο απολαύσαμε αυθεντικά έργα Θεοτοκόπουλου στην αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου και από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Καλομοιράκη γνωρίσαμε το Ρέθυμνο της εποχής σε αντιπαραβολή με το σημερινό έχοντας σαν βάση τον περίφημο πίνακα του αγνώστου ζωγράφου. Περίφημη κι εκείνη η διάλεξη.
Δεν είναι της στιγμής να μεταφέρουμε μελανές σελίδες όταν κινδύνευε να χαθεί το Φεστιβάλ. Γεγονός είναι ότι πιστώνεται ο Δημήτρης Αρχοντάκης την υιοθέτηση του θεσμού από τον Δήμο Ρεθύμνου.
Την περίοδο αυτή έχουμε να σημειώσουμε την ένταξη στο Φεστιβάλ των συναυλιών της Πειραματικής Συμφωνικής Ορχήστρας όνειρο ζωής του Μπάμπη Πραματευτάκη, με την υποστήριξη της «Πολιτιστικής Αναγέννησης». Αργότερα η ορχήστρα έγινε νομικό πρόσωπο του Δήμου Ρεθύμνου. Σε αρκετές από τις συναυλίες αυτές ο Μπάμπης Πραματευτάκης έβαζε και έργα του Γιώργου Κουμεντάκη. Κι έτσι τον γνωρίσαμε καλύτερα το σπουδαίο μας συνθέτη.
Άξια κάθε επαίνου είναι η συμβολή του Βαγγέλη Στεφανάκη που είχε για ένα διάστημα την ευθύνη του Φεστιβάλ. Έχουμε προσωπική άποψη για την προσφορά του σπουδαίου αυτού Ρεθεμνιώτη που κοντά στ’ άλλα καθιέρωσε και την ταξιθεσία μόνο και μόνο για να έχουν μερικά νέα παιδιά ένα μικρό χαρτζιλίκι τα καλοκαίρια.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι επί της θητείας του δεν έμεινε καμιά οικονομική εκκρεμότητα και δεν έδωσε σε κανέναν αφορμή να δυσανασχετήσει περιμένοντας χρήματα.
Εδώ θα βάλω πολλά αποσιωπητικά γιατί είπαμε να σταθούμε σε φωτεινές στιγμές. Στο αρχείο μας υπάρχουν ΠΛΗΡΗ στοιχεία για κάθε ενότητα και κάθε παρεξηγημένη πλευρά για τους φιλύποπτους με αποδείξεις και ονόματα που λέει το τραγούδι. Κι όποιος ενδιαφέρεται είμαστε στη διάθεσή του. Τι αρχείο διαθέτουμε άλλωστε;
Κι ερχόμαστε στο σήμερα. Πρώτα πρέπει να πούμε από καρδιάς ένα ΜΠΡΑΒΟ στην οργανωτική επιτροπή. Γιατί υπήρξαμε μάρτυρες της αγωνίας της για μια καλή οργάνωση.
Έκαναν το καλύτερο δυνατόν ώστε οι ιδέες του Γιώργου Κουμεντάκη που μας έκανε τη μεγάλη τιμή να ασχοληθεί τόσο ενεργά με τον τόπο του παρά τις τόσες υποχρεώσεις του να περάσουν στο ευρύ κοινό.
Αν και μας ξένισε η μεταφορά του Φεστιβάλ σε περίοδο που ο τουρισμός δεν είναι στην αιχμή του οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι έγινε μια φιλότιμη προσπάθεια να συμμετέχει η πόλη. Η ενεργός συμμετοχή των σχολείων είναι αξιοπρόσεκτη γιατί αν οι νέοι μας δεν γίνουν αποδέκτες μιας τόσο σημαντικής πνευματικής κληρονομιάς τι να μας κάνουν οι μεγάλες διοργανώσεις που απευθύνονται σε συγκεκριμένο κοινό.
Οι κατάμεστες αίθουσες σε όλο το Φεστιβάλ είναι αδιάψευστοι μάρτυρες της επιτυχίας του. Δεν τολμούμε να αναφερθούμε σε ονόματα επειδή σίγουρα θα ξεχάσουμε κάποιους και δεν πρέπει να περιοριστούμε στην Πέπη Μπιρλιράκη, την Ελευθερία Μιχάλα και την Ελένη Χαμογιωργάκη για τις οποίες είναι γνωστά τα αισθήματα και η εκτίμησή μας για τη συνέπεια που δείχνουν με ό,τι καταπιάνονται. Τα εύσημα πάντως τους ανήκουν από καρδιάς. Γιατί κοπίασαν πραγματικά.
Εξαιρετική η πρωτοβουλία να χειροκροτήσουμε καλλιτέχνες όπως η Μαρία Λαντζουράκη, ο Νίκος Κατριτζιδάκης, ο Γιάννης Παπατζανής και άλλοι νεαροί καλλιτέχνες που διαπρέπουν σήμερα στο χώρο της μουσικής.
Απολαύσαμε και τον μοναδικό Αντώνη Μαυράκη που αποδεικνύεται συνεχώς πολύτιμος παράγοντας στο πολιτιστικό μας γίγνεσθαι.
Αυτό που πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει στο μέλλον είναι να μάθουμε καλύτερα το παρελθόν της πόλης. Δόξα τω Θεώ και δημοσιεύματα και εκδηλώσεις φωτίζουν μορφές του Ρεθύμνου που δεν ξέρουμε γιατί αγνοούνται. Θα χρεώσουμε απλή άγνοια στους έχοντες λόγο και εξουσία να τους αναδείξουν γιατί θα ήταν μεγάλη και κατάφορη αδικία να τους χρεώσουμε σκοπιμότητα.
Χρειάζεται πάντως να σκύψουμε όλοι με ιδιαίτερη προσοχή στην ιστορία του Ρεθύμνου πριν από τη δεκαετία του 1990. Ο πολιτισμός στην πόλη δεν έχει ηλικία μερικών δεκαετιών.
Οι παραλείψεις που επισημαίνουμε μας θυμώνουν. Άνθρωποι σπουδαίοι μένουν άγνωστοι εντελώς. Αυτή η διαπίστωση μας οδηγεί στην «ωμή» επισήμανση που έχουμε διατυπώσει πολλές φορές και δημόσια, ότι το Ρέθυμνο ενώ διαθέτει πολύτιμα κρύσταλλα σερβίρει συνήθως ποιότητα σε πιάτα μιας χρήσης. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα μας αποδείξουν με πράξεις οι έχοντες την αρμοδιότητα ότι είμαστε και άδικοι και υπερβολικοί.
Από πλευράς μας θα προσφέρουμε όσο αρχειακό υλικό διαθέτουμε σε μορφή που να μπορεί να διαδοθεί παντού γιατί το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ είναι υπόθεση όλων των Ρεθεμνιωτών. Θα διαφωνήσουμε με εκείνους που του βάζουν όρια λήξης.
Ένας τέτοιος πλούτος δεν τελειώνει ποτέ. Είδαμε και φέτος τα θυρώματα, τις εκθέσεις, θέματα που είχαν τόσο ενδιαφέρον. Άρα δεν θεωρείται ότι έχουν εξαντληθεί οι ενότητες που συνθέτουν την Κρητική Αναγέννηση.
Εμπρός λοιπόν στάδιον δόξης λαμπρόν για τους δημιουργούς που έχουν κάτι να δώσουν για την συνεχή αναβάθμιση του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ. Και του χρόνου με καλύτερα αποτελέσματα.