Στο Αρκαλοχώρι σταθήκαμε τυχεροί μέσα στην ατυχία μας: Μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα όλα κατέρρευσαν, απ’ την ισχυρότατη σεισμική δόνηση του περασμένου Σεπτέμβρη! Δυστυχώς θρηνήσαμε την απώλεια ενός συνανθρώπου μας και νιώσαμε τον πόνο του ξεριζωμού των σεισμόπληκτων, που έχασαν τις περιουσίες τους σε μία στιγμή!
Ευτυχώς ο Εγκέλαδος δεν μας έπιασε στον …ύπνο, στην κυριολεξία – το «άστρο» μας δεν κοιμόταν: διότι ολόκληρα ταβάνια προσγειώθηκαν πάνω σε κούνιες και κρεβάτια. Δεν θέλουμε, είμαστε σίγουροι ούτε κι εσείς θέλετε, να σκεφτούμε τι θα συνέβαινε εάν τα συντρίμμια καταπλάκωναν μωρά και μικρά παιδιά κι άλλους κατοίκους κάθε ηλικίας.
Έστω υποθετικά, ας κάνουμε εικόνα όλα τα παραπάνω κι ας τα προσαρμόσουμε στην περίπτωση του Ρεθύμνου. Πώς θα αντιδρούσαμε άραγε; Είμαστε έτοιμοι για τα χειρότερα αν θέλουμε να ζήσουμε (τα) καλύτερα; Η πρόληψη, σίγουρα και σχεδόν πάντα και σε όλους τους τομείς, σώζει ζωές. Καίρια τα ερωτήματα. Απαντήθηκαν χθες, σ’ έναν ικανοποιητικό βαθμό, στη συνεδρίαση του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας Ρεθύμνου. Όλοι και όλα μετρούν στο πεδίο της μάχης, που όλοι απευχόμαστε να βρούμε και να βρεθεί μπροστά μας.
Πρόταγμα και οδηγός μας το πάθημα του Αρκαλοχωρίου – που όλοι ελπίζουμε να μας έγινε μάθημα.
Η σωστή και έγκαιρη ενημέρωση, η αυτοσυνειδησία και οι συνέργειες είναι οι πιο αξιόπιστοι σύμμαχοί μας. Αρκεί να επικρατούν οι φωνές της λογικής και να παραμερίζεται ο πανικός, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται.
Ας ακούσουμε κι ας διαβάζουμε τους αρμόδιους κι ειδικούς…
Παλιά Πόλη: Είναι ευχή να μην γίνει κατάρα του Ρεθύμνου
Το Ρέθυμνο έχει τις ιδιαιτερότητές του. Ακόμα και όσοι δεν μένουν κατοικούν εδώ, μία φορά έστω να έχουν βρεθεί, μπορούν να αντιληφθούν ποια είναι τα αδύνατα κι επικίνδυνα του σημεία. Η Παλιά Πόλη είναι, αναμφίβολα, ένα απ’ τα ατού, στο απευκταίο σενάριο όμως του σεισμού (όπως κι άλλων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης) το δυνατό αυτό χαρτί… καίγεται! Να μην καούν ωστόσο και οι διαμένοντες και οι περαστικοί…
Συγκρατήσαμε και μας έκανε εντύπωση η παραδοχή του διοικητή Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ν. Ρεθύμνου, πυράρχου, Λάμπρου Κίτσιου: Το Ρέθυμνο βρίσκεται στην κόκκινη ζώνη του επιχειρησιακού σχεδιασμού, εξαιτίας ενός συνδυασμού πραγμάτων!
«Μας φοβίζει η Παλιά Πόλη, αλλά μας τρομάζουν οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες που βρίσκονται κατά μήκος της παραλιακής ζώνης» ομολόγησε με περίσσεια παρρησία.
«Χρειάζεται δουλειά, χρειάζεται σχεδιασμός και χρειάζονται και ασκήσεις» προέτρεψε.
Στο Ρέθυμνο, η τρωτότητα κτιρίων είναι πολύ αυξημένη. Η …αχίλλειος πτέρνα βρίσκεται στην Παλιά Πόλη: Η οικοδομική κατάσταση «είναι τέτοια που θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα σε περίπτωση σεισμού – και μιλάω για την πρόσβαση ή την απομάκρυνση των πολιτών» παρατήρησε ο κ. Κίτσιος.
«Μπορούμε ως Πυροσβεστική να συμβάλλουμε σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά απαιτείται ομαδική δουλειά» αντέτεινε.
Τα σωστικά συνεργεία, για να λειτουργήσουν σωστά και ομαλά, χρειάζονται άδειους δρόμους. Να μην κινηθεί κανείς. Φαντάζει πολύ εξωπραγματικό και μη υλοποιήσιμο, ως σενάριο.
Ο διοικητής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ν. Ρεθύμνου κάλεσε όλους τους συναρμόδιους φορείς να εξετάσουν την κυκλοφοριακή ιδιαιτερότητα της πόλης: «Δεν έχει κεντρικούς οδικούς άξονες που να συμβάλλουν στην κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση. Είναι δύο δρόμοι μέσα στον αστικό ιστό και ο ΒΟΑΚ. Παρατηρείται κίνηση σε συγκεκριμένες ώρες, όλο το χρόνο. Βρέχει κι υπάρχει μποτιλιάρισμα. Έχουμε τα δύο άκρα: την οριζόντια διέλευση της πόλης από ανατολικά και δυτικά και αντίστροφα, η οποία είναι προβληματική».
Η λύση που προέκρινε είναι «η δημιουργία κάθετων αξόνων διαφυγής, είτε πεζοπορικά είτε με την αξιοποίηση κάποιων δρόμων, για να λειτουργήσουν αποσυμφορητικά».
«Ποιος εγγυάται την καταλληλόλητα των κτιρίων, για ένα μεγάλο σεισμό» αναρωτήθηκε, διαχωρίζοντας και παραθέτοντας το ισχυρό πλεονέκτημα του Ρεθύμνου, το οποίο έχει «επικλινή μορφολογία που μπορεί να βοηθήσει τον κόσμο». Συν ότι «οι αποστάσεις είναι κοντά».
Ο κ. Κίτσιος κλείνοντας ανέδειξε την ανάγκη επικαιροποίησης του σχεδίου επέμβασης.
Σχέδιο και ψυχραιμία
Η Παλιά Πόλη βρίθει ερειπωμένων και εγκαταλελειμμένων κτιρίων. Ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου, Σπύρος Καλησπεράκης, χώρισε σε δύο κατηγορίες τα μόνιμα (και σ’ ένα βαθμό αδιόρατα) προβλήματα: Στα «δυσεπίλυτα» που δημιουργούνται από την κατάρρευση ενός κτίσματος και στα πιο συνηθισμένα, όπως οι πτώσεις μπαλκονιών και σοβάδων, σε ανύποπτο χρόνο -ακόμη και από νεόδμητα οικήματα, χωρίς καν να βάλει το… χέρι του ο Εγκέλαδος! Ο Θεός να σε φυλάει να μην περνάς από κάτω…
Οι πιθανότητες να συμβεί το κακό και το μοιραίο αυξάνονται στα ετοιμόρροπα και εγκαταλελειμμένα κτίρια. Και τι θα συμβεί ύστερα αν κλείσουν οι διέξοδοι διαφυγής; Θα είναι μία δυσμενής εξέλιξη, πλήρως αποτρεπτική για την προσέγγιση οχήματος Πυροσβεστικού ασθενοφόρου και διαφυγής των ανθρώπων σε ασφαλέστερα μέρη.
«Το πρώτο που πρέπει να δει καθένας από εμάς, άσχετα με την Πολιτεία που κι αυτή κινείται παράλληλα, είναι στο κτίριο που διαμένει κι ο ίδιος να εντοπίσει τι προβλήματα έχει. Τι πιθανότητες έχει σε περίπτωση σεισμού να υπάρξει ένας τραυματισμός του από μικροπράγματα. Αυτό είναι κάτι εύκολο, που καθένας με την ατομική του ευθύνη μπορεί να το αντιμετωπίσει» επισήμανε ο κ. Καλησπεράκης, επαναφέροντας στο προσκήνιο το «πολύ σοβαρό πρόβλημα» που υπάρχει στην Παλιά Πόλη: «Ήδη έχουμε πει και ξαναπεί ότι πρέπει να επέμβει η Πολιτεία -σε εγκαταλελειμμένα κτίρια που δεν ξέρουμε καν τους ιδιοκτήτες. Εκεί πρέπει να υπάρξει μία πιο οργανωμένη αντιμετώπιση, γιατί η Παλιά μας Πόλη έχει λίγες διαφυγές».
Από τώρα, βεβαίως, οφείλουμε να αρχίσουμε να βλέπουμε το πρόβλημα των διαφυγών και στη νέα πόλη, πρόσθεσε.
Εδώ τα πάντα μπορούν να παραλύσουν σε ένα πιο απλό και λιγότερο επώδυνο φυσικό φαινόμενο.
«Είχαμε πρόσφατα τις εμπειρίες με μεγάλες βροχοπτώσεις και με μία φωτιά που ξέσπασε προ καιρού. Η πόλη όταν ο κόσμος βγαίνει άτακτα, σε κατάσταση πανικού, μπλοκάρει πλήρως. Αποτέλεσμα να μην μπορούν να επέμβουν ούτε στη νέα πόλη τα σώματα ασφαλείας» τόνισε ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου, εφιστώντας την προσοχή των πολιτών, στους οποίους συνιστά ψυχραιμία: Να ακούσουν τις οδηγίες των ειδικών και να μην πανικοβάλλονται.
Εξάλλου, η παγκόσμια εμπειρία έχει δείξει ότι ο πανικός μπορεί να σκοτώσει περισσότερο και περισσότερους σε σχέση με έναν σεισμό.
Ο κ. Καλησπεράκης κατατάσσει τα σχολεία στους ασφαλείς χώρους, ακόμα και στα σχέδια εκκένωσης. «Είναι χώροι συγκέντρωσης στην περίπτωση σεισμού. Δεν έχει λογική όταν συμβεί οτιδήποτε, να διώχνουμε τους μαθητές μας προς άλλες κατευθύνσεις» είπε. «Αυτό προκαλεί την απόλυτη παράλυση. Θέλει αν ακούσουμε τις οδηγίες, να βλέπουν κι οι ίδιοι οι πολίτες τα σχέδια που υπάρχουν. Οι άνθρωποι που είναι σε πιο υπεύθυνες θέσεις ως διευθυντές σχολείων πρέπει να έχουν πλήρη εικόνα. Κυρίως πρέπει να υπάρχει ψυχραιμία κι όσο μπορούμε να δούμε τα άμεσα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει καθένας από εμάς. Η Πολιτεία, επίσης, στα δημόσια κτίρια πρέπει να παίρνει τα μέτρα που παίρνει, έτσι ώστε όταν γίνει το συμβάν να έχουμε όσο το δυνατόν λιγότερα προβλήματα».
Τι μας δίδαξε το Αρκαλοχώρι
Ο συντονιστής Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Κρήτης, Μανόλης Παραβολιδάκης, και η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας Κρήτης, Ελένη Πλουμίδη, μοιράστηκαν στη χθεσινή συνεδρίαση τις δύσκολες και δυσάρεστες εμπειρίες που βιώσαν στο Αρκαλοχώρι.
«Ήταν ένα δυνατό μάθημα» σχολίασε ο κ. Παραβολιδάκης. «Αλλιώς είναι τα σχέδια επί χάρτου, αλλιώς η πραγματικότητα» αντιλήφθηκε για πολλοστή φορά και ο ίδιος, στην πλούσια επιχειρησιακή διαδρομή του.
«Διδαχθήκαμε πολύ από αυτόν το σεισμό. Ήταν ένα πολύ καλό και δυνατό μάθημα, πιστεύω όμως και μία καλή εξέλιξη των αποτελεσμάτων της προσπάθειας του κράτους αλλά και της Περιφέρειας» υποστήριξε.
Πάντα εγείρονται προβληματισμοί και οξύνεται ο σκεπτικισμός σε κάθε ακραίο φαινόμενο. Η συζήτηση για την προσαρμογή και την επικαιροποίηση των σχεδίων, «απευχόμαστε να τεθούν σε εφαρμογή», είναι ένα πρώτο ανακουφιστικό βήμα, προς τη σωστή κατεύθυνση.
«Εκείνο που προέχει» και για το Ρέθυμνο «είναι η πρόληψη, για τον εντοπισμό των χώρων καταφυγής των πολιτών αλλά και η ετοιμότητα των Υπηρεσιών, όλου του μηχανισμού της Πολιτικής Προστασίας. Όλα έχουν ληφθεί, όλα έχουν εξαντληθεί για να έχουμε ένα πλάνο όταν ο μη γένοιτο χρειαστεί» διαβεβαίωσε ο κ. Παραβολιδάκης.
Το κυκλοφοριακό… έμφραγμα και η αντιμετώπισή του
Η κα Μαίρη Λιονή, αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης, προέδρευσε της Συνεδρίασης.
Το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου είναι τα παλιά και εγκαταλελειμμένα σπίτια, κι ιδίως όσα βρίσκονται μέσα σε στενούς δρόμους.
Ο σεισμός δεν κάνει διάκριση αν θα γίνει χειμώνα ή καλοκαίρι -το καλοκαίρι υπερπολλαπλασιάζεται ο πληθυσμός ελέω τουρισμού, και στην Παλιά Πόλη και στο παραλιακό μέτωπο.
Τα σπίτια, δε, τα οποία είναι κτισμένα στο παραλιακό μέτωπο έχουν μία επιπλέον καταπόνηση από τη θάλασσα.
«Θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε αυτά τα σημεία του Δήμου Ρεθύμνης» παρακίνησε όλους τους συναρμόδιους φορείς η κα Λιονή.
«Δυστυχώς το Ρέθυμνο είναι μία πόλη κτισμένη παραθαλάσσια χωρίς φαρδείς και πολλούς δρόμους διαφυγής» υπογράμμισε, αναλογιζόμενη ότι σε καταστάσεις φόβου και πανικού οι κεντρικές οδικές αρτηρίες θα …μπλοκάρουν από αυτοκίνητα. Θα δημιουργηθεί κυκλοφοριακό κομφούζιο, που ούτως ή άλλως προκύπτει τακτικότατα στο Ρέθυμνο, δίχως να… κουνηθούμε από σεισμό, σε ώρες αιχμής!
Κάπου εδώ επανερχόμαστε, αναπόφευκτα, στο κρίσιμο: το θέμα της προσβασιμότητας εκεί όπου υπάρχει ανάγκη, ώστε να περάσουν τα οχήματα έκτακτης ανάγκης.
«Αυτά είναι πάρα πολύ ανησυχητικά πράγματα!» σχολίασε η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης. «Θα πρέπει όλοι μας, κυρίως εμείς οι θεσμικοί -με την αρμοδιότητα που έχει ο καθένας- αλλά και ο κάθε πολίτης, να ξέρουμε πώς θα συμπεριφερθούμε και έτσι να συμπεριφερθούμε».
Με το παρόν οδικό… καθεστώς, αν βγούμε σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ασύντακτα στους δρόμους και δεν ακολουθήσουμε όλοι τα πρωτόκολλα, μόνο όσοι έχουν… παπάκια (τα γνωστά μηχανάκια) θα μπορέσουν να ανασάνουν και να απομακρυνθούν πιο εύκολα.
«Κατ’ ευφημισμό είναι λεωφόρος η Κουντουριώτη. Είναι ένας στενός δρόμος, διπλής κατεύθυνσης» είπε χαρακτηριστικά η κα Λιονή, η οποία στην συζήτηση για τον Β.Ο.Α.Κ. στο πρόσφατο Περιφερειακό Συμβούλιο, επισήμανε ότι το αρμόδιο Υπουργείο θα πρέπει να δει έναν παρακαμπτήριο δρόμο του Δήμου Ρεθύμνης.
«Είναι εκ των ων ουκ άνευ θέμα Πολιτικής Προστασίας, διότι μπαίνει ένα ζήτημα ακόμα και στη συντεταγμένη εκκένωση ενός τμήματος της πόλης! Δεν θα μπορεί να γίνει με έναν δρόμο διαφυγής!» τόνισε.
Εξίσου σοβαρό είναι και το ζήτημα της διαχείρισης των παιδιών μετά από ένα σεισμό, από τους εκπαιδευτικούς στα σχολεία.
Τέθηκε κι εκείνο, όπως ειπώθηκε και τονίστηκε κι η στάση των θεσμικών φορέων όσον αφορά τα δημόσια κτίρια, αλλά και των ιδιοκτητών σε ο,τι αφορά τα ιδιωτικά.
«Θα πρέπει ο καθένας μας να κάνει έλεγχο στο κτίριό του, έτσι ώστε κατά καιρούς και να το προστατεύει και να το θωρακίζει, όχι μόνο από σεισμούς» υπογράμμισε η κα Λιονή.
Ακόμη και στη νέα πόλη πέφτουν μπαλκόνια και σοβάδες χωρίς καν να παρέμβει… ο Εγκέλαδος! Παρεμβαίνει, ευτυχώς, ο Θεός και μας γλιτώνει από τα χείριστα, αλλά δεν είναι για να παίζει κανείς με τη φωτιά.
«Να μας γίνουν βίωμα όλα αυτά» αναφώνησε η κα Λιονή, τρομάζοντας και μόνο στη σκέψη όσα συνέβησαν στο Αρκαλοχώρι να τα είχαμε δει και στο Ρέθυμνο.
Οι άνθρωποι του πληγωμένου αυτού κομματιού της ενδοχώρας του Ηρακλείου έζησαν και ζουν με τις επιπτώσεις της σφοδρής σεισμικής δόνησης. Διημείφθη κι αυτό χθες, όπως και το ότι σταθήκαμε πάρα πολύ που όλα συνέβησαν μέρα μεσημέρι.
Οι περιοχές θύμιζαν βομβαρδισμένο τοπίο. «Δεν θέλω να σκέφτομαι ότι θα μπορούσαν να είχαν σκοτωθεί άνθρωποι και δη μικρά παιδιά» εξομολογήθηκε η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης, εμφανώς φορτισμένη.
Εγρήγορση και επιμόρφωση με σεμινάρια
Σε μία κατεύθυνση περαιτέρω εμπέδωσης των πρωτοκόλλων κινείται το διαδικτυακό σεμινάριο που θα πραγματοποιηθεί αύριο, με τη συμμετοχή και εκπροσώπων του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ).
«Εκεί θα μπουν διάφορα ζητήματα, έτσι ώστε να ακολουθούμε όλοι μία κοινή γραμμή για να ελαχιστοποιήσουμε κάποιες δυσλειτουργίες» διευκρίνισε η κα Λιονή, μεριμνώντας ιδιαίτερα για τα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Η Αντιπεριφέρεια Ρεθύμνης σχεδιάζει από κοινού με τον Διοικητή της Πυροσβεστικής τη διεξαγωγή ενός σεμιναρίου ή ημερίδας/διημερίδας για τους σεισμούς. Η πρώτη μέρα θα αναλωθεί καθαρά στο θεωρητικό υπόβαθρο, παρουσία του προέδρου του ΟΑΣΠ, Ευθύμη Λέκκα. Η δεύτερη μέρα θα περιλαμβάνει πρακτική άσκηση στην Παλιά Πόλη κι όπου αλλού κριθεί απαραίτητο.
Εντός του επόμενου δεκαημέρου ενδέχεται να υπάρξει η εκπόνηση ενός σχεδίου παρεμβάσεων (περί τις δέκα στον αριθμό) άμεσης ανάγκης, με την επικαιροποίηση υφιστάμενων κατευθυντήριων πλάνων, προκειμένου να επικοινωνηθεί που θα χρειαστεί να είμαστε όταν σημάνει συναγερμός.
«Καλό είναι που τα συζητάμε όλα αυτά, να μην μείνουν όμως στα χαρτιά» ευχήθηκε στην κατακλείδα της η κα Λιονή.
