Αναζητώντας ένα δημιουργικό, ανθρώπινο και σύγχρονο σχολείο

Οι μεταρρυθμίσεις στην παιδεία τα τελευταία χρόνια φαίνεται να μην έχουν καρποφορήσει, αφού αυτές πάνω κάτω κινήθηκαν στο ίδιο μοτίβο, χωρίς να μπουν στην ουσία του προβλήματος. Αλλαγές στο οργανόγραμμα των σχολείων, τα αναλυτικά προγράμματα, τα σχολικά βιβλία, και τις εξετάσεις, χωρίς όμως ποτέ να έχει ερωτηθεί η ίδια η μαθητική κοινότητα για τις παθογένειες του συστήματος, που έχουν ως αποτέλεσμα οι μαθητές να μην έχουν κίνητρα και να αντιμετωπίζουν το μάθημα και τις όποιες εργασίες περισσότερο ως αγγαρεία παρά με διάθεση εκμάθησης και δημιουργικότητας.

 

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η οικονομική κρίση τα τελευταία επτά χρόνια επιβάρυνε κατά πολύ την ήδη προβληματική κατάσταση, αφού η υποχρηματοδότηση της παιδείας και οι ελλείψεις εκπαιδευτικού προσωπικού ταλανίζουν τα περισσότερα σχολικά συγκροτήματα με τις επιπτώσεις της να είναι πλέον έντονες στην καθημερινότητα του σχολείου.

 

Απέναντι σε αυτή την κατάσταση οι εκπαιδευτικοί μπορούν να απαντήσουν ορθώνοντας το ανάστημα τους και στεκόμενοι δίπλα στα παιδιά επιδεικνύοντας την απαραίτητη και χαμένη σήμερα εμπιστοσύνη, εκτίμηση και συμπαράσταση δίδοντας έμφαση στην ενίσχυση των δυνατοτήτων και των δεξιοτήτων τους.

 

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η καλή συνεργασία των εκπαιδευτικών με τους μαθητές για ένα δημιουργικό, ανθρώπινο και πραγματικά σύγχρονο σχολείο.

 

Όμως το κράτος δεν μπορεί να είναι απών από αυτή τη διαδικασία. Είναι εκείνο που πρέπει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την υλοποίηση και εφαρμογή ενός σχεδίου για την παιδεία που θα βασίζεται στον άνθρωπο, βάζοντας τις ανάγκες των μαθητών σε προτεραιότητα, ενισχύοντας τα σχολεία με ικανό αριθμό προσωπικού, επιμορφώνοντας τους εκπαιδευτικούς προσφέροντας την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή και διαμορφώνοντας μια νέα αντίληψη για το σχολείο.

 

Μια αντίληψη που θα αφορά τον ενεργό μαθητή και εκπαιδευτικό, που θα απολαμβάνουν κάθε λεπτό του σχολικού προγράμματος στοχεύοντας στη διαμόρφωση προσωπικοτήτων με κριτική σκέψη, την υλοποίηση καινοτόμων δράσεων και δεν θα ποντάρουν στην απόκτηση στείρας γνώσης και την αποστήθιση με μοναδικό στόχο την επιτυχία των εξετάσεων.

 

Τα παραπάνω τόνισαν στο πλαίσιο τιμητικής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, την ΕΛΜΕΡ και τον Σύνδεσμο Συνταξιούχων Καθηγητών, στις ομιλίες τους τόσο ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Α. Ταξάκης όσο και ο γραμματέας της ΕΛΜΕΡ Ευθύμης Μαρκαντώνης, υποστηρίζοντας πως το ελληνικό σχολείο μπορεί να γίνει ανθρώπινο, δημοκρατικό, σύγχρονο και αποτελεσματικό αρκεί να υπάρχει διάθεση συνεργασίας.

 

 

 

 

 

Ένα ζωντανό, ανθρώπινο σχολείο με πρωταγωνιστές ενεργούς και δημιουργικούς μαθητές και εκπαιδευτικούς με όρεξη, αγάπη για το αντικείμενό τους, αλλά κυρίως μεράκι για τη διάχυση της γνώσης στις σχολικές αίθουσες, αποζητά η σχολική κοινότητα.

Αποζητά ανθρώπους ανοιχτούς, κοινωνικούς που να βρίσκονται κοντά στους μαθητές, όχι προσφέροντάς τους στείρα γνώση, αλλά ανθρώπους που θα τους δείχνουν τον δρόμο και θα τους βοηθούν να ανοίξουν νέους ορίζοντες, να μάθουν να σκέπτονται κριτικά, να δημιουργούν, να συμμετέχουν, να μοιράζονται μαζί τους προβληματισμούς και τις σκέψεις τους.

 

Ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα βασίζεται στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θα εκτιμά την ελευθερία και την ευθύνη, τη συμμετοχή και τη συνεργασία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Προϋπόθεση φυσικά για τα παραπάνω είναι αφενός να υπάρχει η απαιτούμενη χρηματοδότηση και αφετέρου ο ικανός αριθμός προσωπικού για να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μαθητικού πληθυσμού.

 

Τα παραπάνω επισημάνθηκαν μεταξύ πολλών άλλων από εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο τιμητικής εκδήλωσης, που διοργάνωσε η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, η ΕΛΜΕ και ο Σύνδεσμος Συνταξιούχων Καθηγητών για να τιμήσουν τους καθηγητές που συνταξιοδοτήθηκαν, τις σχολικές μονάδες που πραγματοποίησαν καινοτόμες δράσεις, αλλά και μαθητές που διακρίθηκαν σε διαγωνισμούς και αγώνες.

 

Τόσο ο προϊστάμενος της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανδρέας Ταξάκης όσο και ο οργανωτικός γραμματέας της ΕΛΜΕΡ Ευθύμης Μαρκαντώνης, αναφέρθηκαν στις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, που όπως είπαν, είναι εμφανείς και έντονες πλέον και στη σχολική κοινότητα. Εκτός του βιοποριστικού προβλήματος παρατηρείται αύξηση του άγχους, η αύξηση της βίας και μείωση των επιδόσεων στο σχολείο.

 

Όμως και σε αυτή την περίπτωση τόνισαν, το σχολείο μπορεί να αποτελέσει μια όαση για τα παιδιά -θύματα της κρίσης. Το σχολείο, τόνισαν, μπορεί και οφείλει να λειτουργήσει ως χώρος συμπαράστασης, ψυχολογικής υποστήριξης και παράλληλα με τον παιδαγωγικό-διδακτικό του ρόλο να προσφέρει ισορροπία, γαλήνη και αυτοπεποίθηση στους μαθητές.

 

Η απάντηση στην τρέχουσα κατάσταση, όπως υπογράμμισαν, απαιτεί την οικοδόμηση μιας άλλης σχέσης με τη γνώση και τον κόσμο, μέσα από ένα σχολείο σύγχρονο, που καλλιεργεί την επιθυμία για μάθηση και την απόλαυση της γνώσης, χωρίς διακρίσεις: ανοιχτό και ισότιμα προσβάσιμο σε όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από φύλο, καταγωγή, κοινωνική τάξη, εθνικότητα, θρήσκευμα, μητρική γλώσσα και φυσική κατάσταση.

 

Όμως για να μπορέσουν να επιτευχθούν τα παραπάνω, χρειάζονται αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, χρειάζεται η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας να εφαρμόσει ένα σχέδιο το οποίο θα είναι πραγματοποιήσιμο, θα κερδίσει την εμπιστοσύνη των εκπαιδευτικών και των πολιτών, να είναι ρεαλιστικό αλλά με πνοή αλλαγών που θα αφορούν τη μορφή, τις διαδικασίες και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης.

 

«Το ανθρώπινο, δημοκρατικό και αποτελεσματικό σχολείο»

 

 

Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου Ανδρέας Ταξακης μίλησε για τις προϋποθέσεις που απαιτούνται, για ένα ανθρώπινο, δημοκρατικό και αποτελεσματικό σχολείο, υποστηρίζοντας ότι στο σύνολό τους οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αποβλέπουν στην ικανοποίηση των αναγκών των μαθητών, διατηρώντας κλίμα παιδαγωγικής ηρεμίας, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες, όντας πάντα κοντά και δίπλα τόσο στους γονείς όσο και στους μαθητές, με τους οποίους θα συνεργάζονται καθημερινά και θα υλοποιούν σειρά καινοτόμων δράσεων.

 

Ειδικότερα, ο κ. Ταξάκης στην τοποθέτησή του μεταξύ άλλων ανέφερε: «Για να επιτευχτεί το ανθρώπινο, δημοκρατικό και αποτελεσματικό σχολείο σήμερα χρειάζονται αρχικά προϋποθέσεις στον εργασιακό χώρο, δηλαδή να επικρατεί αίσθημα ισότητας στο εργασιακό περιβάλλον, να μην αισθάνεται κανείς κατώτερος από τους υπόλοιπους, να μην τοποθετείται κανείς σε θέσεις που θα είναι υποχρεωμένος να λέει συνέχεια «ναι», να αισθάνεται ότι εργάζεται με ανθρώπους και όχι για ανθρώπους, να μην αισθάνεται ότι λειτουργεί σαν ρομπότ, να μη διατάσσεται, γιατί θα νιώθει σαν σκλάβος, να ζητείται η γνώμη του, να μην ακρωτηριάζεται η πρωτοβουλία του.

 

 

Θέλουμε Παιδεία με ανθρώπινο πρόσωπο. Καλύτερη λύση είναι εκείνη που εξυπηρετεί τη σωστή λειτουργία του Σχολείου και συγχρόνως είναι δίκαιη και αποδεκτή από την κοινή λογική. Μια λύση που στηρίζεται αυστηρά στους νόμους δεν είναι απαραίτητα και η καλύτερη λύση από ανθρωπιστική άποψη. Η διοικητική, εποπτική, διδακτική και προγραμματική εργασία του εκπαιδευτικού ηγέτη, πρέπει να αποβλέπει στην ικανοποίηση των αναγκών του κάθε μαθητή. Σε δεύτερη μοίρα πρέπει να τίθεται η ικανοποίηση των αναγκών του προσωπικού του Σχολείου, των γονέων και της κοινότητας. Οι πιο σημαντικοί άνθρωποι στο σχολείο είναι οι μαθητές. Γι’ αυτούς υπάρχει η διοίκηση. Τα σχολεία υπάρχουν για τους μαθητές και όχι για τους δασκάλους. Έχουμε δασκάλους γιατί υπάρχουν μαθητές. Δεν υπάρχουν οι μαθητές για να βρίσκουν οι δάσκαλοι μια τάξη να διδάσκουν. Σε όλο το εποπτικό έργο, ο καλός διευθυντής προτιμά τον θετικό από τον αρνητικό τρόπο. Η ανοχή και η συντήρηση του ανεπαρκούς εκπαιδευτικού στη σχολική τάξη δεν είναι ανθρωπιά, αλλά έγκλημα κατά της κοινωνίας. Η σχολική τάξη δεν υπάρχει για να βρίσκουν δουλειά οι εκπαιδευτικοί, αλλά για να μορφώνονται οι μαθητές. Οι δάσκαλοι, οι μαθητές και οι γονείς πρέπει να μπορούν να πλησιάζουν τον διευθυντή και να του εκθέτουν ελεύθερα τα προβλήματά τους. Απρόσιτος διευθυντής σημαίνει προβληματικός διευθυντής. Το γραφείο του πρέπει να είναι πάντα ανοιχτό και σε όλους».

 

 

 

Ο οργανωτικός γραμματέας της ΕΛΜΕ Ευθύμης Μαρκαντώνης στην εισήγησή του ανέπτυξε το θέμα «Το σύγχρονο σχολείο της κρίσης». Ο ίδιος αναφέρθηκε σε μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών που έγιναν τα τελευταία χρόνια για να αλλάξει το εκπαιδευτικό σύστημα, χωρίς ποτέ, όπως τόνισε, να ερωτηθούν οι ίδιοι οι μαθητές για τα στοιχεία εκείνα που δεν τους επιτρέπουν να ευχαριστιούνται τον χρόνο που περνούν στο σχολείο. Μιλώντας για το σύγχρονο σχολείο έκανε λόγο για ένα σχολείο ευχάριστο, δημιουργικό, μέσα σε ένα πλαίσιο που δεν θα αποσκοπεί στην στείρα γνώση.

 

Ο ίδιος αναπτύσσοντας τις σκέψεις του για ένα σύγχρονο δημιουργικό σχολείο, αναφέρθηκε στα βήματα που κατά την άποψή του χωρίς κόστος μπορούν να οδηγήσουν σε μια τέτοια κατεύθυνση και αφορά ουσιαστικά στην ανάληψη πρωτοβουλιών από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Μεταξύ άλλων είπε: «Ένα πρώτο βήμα, χωρίς οικονομικό κόστος, είναι η διαμόρφωση μίας άλλης στάσης των εκπαιδευτικών προς τους μαθητές. Η νέα στάση αφορά περισσότερο στην εμπιστοσύνη του εκπαιδευτικού προς τους μαθητές του, την εκτίμηση, τη συμπαράσταση, την παροχή συναισθηματικής βοήθειας, την έμφαση στην ενίσχυση και επαύξηση των δυνατοτήτων τους, παρά στην αναπλήρωση των ελλειμμάτων τους. Σκοπός είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει ελπίδα σωτηρίας για τους μαθητές μας και αυτή είναι και στα χέρια των εκπαιδευτικών, αρκεί να το πιστέψουν και να μη μένουν θεατές της κατάστασης. Σίγουρα αυτή είναι η επιθυμία όλων μας στον χώρο της εκπαίδευσης, αλλά η οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, δεν μπορεί να αφήσει το εκπαιδευτικό σύστημα ανέπαφο και άτρωτο.

 

Συνέπειες αυτής είναι λιγότερα έσοδα για τις λειτουργικές δαπάνες των σχολείων, μείωση του ρυθμού ανέγερσης σχολικών κτιρίων, συγχωνεύσεις τμημάτων – περισσότεροι μαθητές στα τμήματα, καταργήσεις και συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων, μείωση των προσλήψεων νέων εκπαιδευτικών, μεταβολή των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών -περισσότεροι καθηγητές σε δύο ή τρία σχολεία, μείωση των μισθών, καμία πρόσληψη κοινωνικών ψυχολόγων».

 

Ο κ. Μαρκαντώνης έκανε εκτενή αναφορά στις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και στα ίδια παιδιά που, όπως είπε, αντικατοπτρίζεται πλέον με διάφορες μορφές στην καθημερινότητα του σχολείου: «Η οικονομική κρίση χτυπάει τα Ελληνόπουλα σε πολλά μέτωπα, ενώ πληθαίνουν τα παιδιά που βιώνουν την κακοποίηση που γεννούν η φτώχεια, η ανέχεια και η ανεργία. Η οικονομική δυσπραγία των γονέων, η αύξηση της ανεργίας και η ευρύτερη κοινωνική αποδιοργάνωση αντικατοπτρίζονται φανερά πλέον στην καθημερινότητα του σχολείου. Οι μαθητές δεν έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν τα απαραίτητα για τη φοίτησή τους στο σχολείο, ενώ έντονη είναι και η αδιαφορία απέναντι στη σχολική τάξη και τις απαιτήσεις της. Οι γονείς, έχοντας πλέον πιο άμεσα προβλήματα επιβίωσης να αντιμετωπίσουν, παραμελούν τη σχολική επίβλεψη των παιδιών τους.

 

 

Είναι καιρός να γίνει πεποίθηση ότι η παιδεία μπορεί να δώσει χέρι βοήθειας στην κοινωνία μας να βγει από την κρίση. Αλλά και αυτή ακόμη η πεποίθηση πρέπει να μετουσιωθεί σε πράξη. Οι μαθητές σήμερα, που βιώνουν την κρίση στην καθημερινότητά τους πρέπει να βλέπουν το σχολείο σαν όαση, όπου εκπαιδευτικοί και μαθητές με αίσθημα συνεργασίας να δημιουργούν σιγά – σιγά μια νέα κοινωνία όπου ο καθένας είναι χρήσιμος να προσφέρει στο σύνολο και στον εαυτό του ένα καλύτερο μέλλον», ανέφερε.

 

Ο ίδιος τόνισε την ανάγκη για ένα εθνικό σχέδιο ανάταξης της Παιδείας, το οποίο θα είναι ρεαλιστικό, αλλά με πνοή αλλαγών που θα αφορούν τη μορφή, τις διαδικασίες και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης. «Το σχέδιο αυτό πρέπει να έχει βάση του τον άνθρωπο, να ανταποκρίνεται στη σημερινή δύσκολη οικονομική κατάσταση με δυναμικό τρόπο, χωρίς συμβιβασμούς στη δωρεάν Παιδεία για όλους, με εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς και με προτεραιότητα στους μαθητές και τις ανάγκες τους. Η βάση του διαλόγου προϋποθέτει να λυθούν πρώτα βασικά προβλήματα που υπάρχουν μέχρι σήμερα όπως είναι η υποχρηματοδότηση στην Παιδεία, οι μηδενικοί διορισμοί, τα κενά των εκπαιδευτικών που ταλανίζουν τα σχολεία μέχρι και το τέλος της σχολικής χρονιάς, τα απαρχαιωμένα αναλυτικά προγράμματα και ο όγκος της διδακτέας ύλης, το ασφυκτικό πλαίσιο των εξετάσεων Πανελλαδικών και ενδοσχολικών, η ελλιπής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής αλλά και βοηθητικού προσωπικού από τα σχολεία κ.λπ.», τόνισε μεταξύ άλλων και πρόσθεσε: «Τα παλαιότερα πρότυπα σύμφωνα με τα οποία κάποιος έπρεπε απλώς να συγκεντρώσει υψηλή βαθμολογία σε σταθμισμένα τεστ βασικών δεξιοτήτων, δεν μπορούν πλέον να αποτελούν τα μόνα μέσα για την αξιολόγηση της επιτυχίας ή της αποτυχίας των μαθητών και μαθητριών μας που φοιτούν στη γενική ή στην τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό να απομακρυνθούμε από τον εμπορικό, συντεχνιακό και καταναλωτικό προσανατολισμό της εκπαίδευσης, και αντίθετα να κινηθούμε προς τον στόχο της ενθάρρυνσης των μαθητών να επιτυγχάνουν, με τον τρόπο που μπορεί ο κάθε μαθητής και μαθήτρια να αναλαμβάνει δράση και να συνεργάζεται με άλλους, ώστε να παράγονται γνώσεις, ιδέες ή αντικείμενα τα οποία είναι πολύτιμα, τόσο για το άτομο όσο και για το κοινωνικό περιβάλλον του.

 

 

 

Με οδηγό το όραμα δημοκρατικής παιδείας που αρθρώνεται εδώ, οι εκπαιδευτικοί ενθαρρύνονται να διευκολύνουν τη δημιουργική εμπλοκή των μαθητών στη συμμετοχική μάθηση. Αυτοί οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να προχωρήσουν πέρα από τις συμβατικές πρακτικές, για να οικοδομήσουν περισσότερο ζωτικές και ενδιαφέρουσες εμπειρίες που να συνδέονται με την καθημερινή ζωή των νέων ανθρώπων. Μπορούμε να μετατρέψουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα σε ένα σύστημα που βασίζεται στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκτιμά την ελευθερία και την ευθύνη, τη συμμετοχή και τη συνεργασία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Είναι υποχρέωσή μας να διεκδικήσουμε με κάθε τρόπο, ένα πραγματικά σύγχρονο σχολείο το οποίο θα δημιουργήσουμε όλοι μαζί στην εποχή της κρίσης, αυτό όμως είναι σίγουρο ότι θα μεγαλώσει μία νέα γενιά, η οποία θα μας οδηγήσει έξω από την κρίση, σε ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας».

 

 

 

Εν τω μεταξύ τους έξι εκπαιδευτικούς που συνταξιοδοτήθηκαν βράβευσαν οι συνάδελφοί τους ως ένδειξη αναγνώρισης του έργου και της προσφοράς τους στον χώρο της εκπαίδευσης.

 

Με ένα συγκινητικό καλωσόρισμα η πρόεδρος του Συνδέσμου Συνταξιούχων Καθηγητών Ρεθύμνου Παγώνα Δασκαλάκη-Ασκοξυλάκη, κάλεσε τους συναδέλφους τους να γίνουν μέλη του συνδέσμου υπενθυμίζοντάς τους ότι και μετά τη σύνταξη μπορούν να συνεχίσουν να προσφέρουν. Ειδικότερα, στον χαιρετισμό της τόνισε: «Μέχρι τώρα είσαστε οι ικανοί, οι άξιοι και υπομονετικοί εκπαιδευτικοί που βάζατε στην άκρη τα προβλήματά σας και μπροστά τους μαθητές σας, για να δημιουργήσετε ένα ανθρώπινο σχολείο παρ’ όλες τις δυσκολίες που έχει η ελληνική εκπαίδευση.