Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ*
Η πρόοδος ενός τόπου, πάντα στους ανθρώπους του αναφέρεται
Ένας τόπος προοδεύει, όταν προοδεύουν οι άνθρωποί του. Γίνεται μεγάλο οικονομικό κέντρο ή σπουδαίο μορφωτικό και κέντρο πολιτισμού, όταν οι κάτοικοί του ή και όσοι δραστηριοποιούνται σ’ αυτό, εξελίσσουν και βελτιώνουν συνεχώς τα πεδία ενδιαφέροντός τους. Σε μια πόλη και μια περιοχή, η συγκέντρωση μεγάλου πληθυσμού καλλιεργημένης σκέψης, θα οδηγήσει στο να αναδειχτεί φωτεινή η πόλη τους και η περιοχή τους. Για να υπάρξει όμως αυτή η περίσσια πνευματικότητας στους κατοίκους, θα πρέπει να υπάρχουν, αλλά και να αναδειχτούν εκείνα τα σημαντικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η πόλη και η περιοχή και τα οποία θα λειτουργήσουν σαν κίνητρα. Τα πλεονεκτήματα αυτά θα μπορούσαν να είναι η γεωγραφική θέση της πόλης, η φυσική της ομορφιά, το ταπεραμέντο των κατοίκων της, ή και η αίσθηση φιλικότητας και ζεστής συμπεριφοράς των κατοίκων της, που θα λειτουργούσαν σαν μαγνήτης έλξης σημαντικών ανθρώπων. Είμαστε σίγουροι πως το Ρέθυμνο συγκεντρώνει όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά αλλά και ακόμη περισσότερα και μάλιστα σε περίσσια!
Δυο πόλεις παραδείγματα
H Bενετία
Στο Μεσογειακό χώρο στη πιο πρόσφατη Ευρωπαϊκή ιστορία, για παράδειγμα, βλέπομε δύο πόλεις της Βόρειας Ιταλίας, τη Βενετία και τη Τεργέστη που πέρασαν μεγάλη περίοδο ακμής και φήμης. Η μεν Βενετία μια πόλη, που χωρίς να διαθέτει σημαντικούς φυσικούς πόρους κατάφερε από τις αρχές της 2ης χιλιετίας, να αναδειχτεί σε παντοδύναμη πόλη – κράτος, τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία όπως την αποκαλούσαν, και περνώντας από πολλές φάσεις κυριαρχίας, να διατηρείται ακόμη και σήμερα ως ένα πολύ σημαντικό οικονομικό αλλά και πολιτιστικό κέντρο.
Η Τεργέστη
Λίγο βορειότερα της Βενετίας βρίσκεται η Τεργέστη που και εκείνη υπήρξε πολύ σπουδαίο οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο κατά τους δύο τελευταίους αιώνες τουλάχιστον, και που σε εμάς είναι γνωστή λόγω της δράσης αλλά και της σύλληψης σ’ αυτήν του Ρήγα Φεραίου. Ωστόσο, από τα μέσα του 1900, η πόλη πέρασε στην παρακμή, και σήμερα πια, τίποτε δεν θυμίζει την παλαιά Τεργέστη με την ιδιαίτερη αίγλη της. Σίγουρα υπάρχουν πειστικές εξηγήσεις τόσο για τη διατήρηση της ακμής της Βενετίας, όσο και της παρακμής της Τεργέστης. Αυτοί οι ισχυροί λόγοι που ευνοούν ακόμη και σήμερα, χίλια τόσα χρόνια μετά, τη συγκέντρωση δημιουργικού πληθυσμού στη Βενετία αντίθετα δεν συντρέχουν πια για τη Τεργέστη. Εκτιμούμε όμως ότι ο κυριότερος από τους λόγους της επιτυχίας τους, ήταν τόσο η πραγματική βούληση και η επιμονή των κατοίκων τους όσο και η πίστη τους για την αξία της πόλης τους, καθώς και αυτών των ίδιων. Οι μεν Ενετοί διατήρησαν την ισχυρή τους αυτή αυτοπεποίθηση, ενώ αντίθετα οι κάτοικοι της Τεργέστης την απώλεσαν! Ωστόσο είμαστε σίγουροι πως η μια κατάσταση ή η άλλη πήρε αυτή τη τροπή, γιατί αντικειμενικές συνθήκες το επέτρεψαν!
Η ισχυρή αυτοπεποίθηση των Ενετών
Με όλα λοιπόν τα παραπάνω οδηγούμαστε στην εκδοχή ότι η επιτυχία της Βενετίας και προπαντός η διατήρησή της, ήταν και είναι θέμα της ισχυρής αυτοπεποίθησης των πολιτών της για την αξία της πόλης τους αλλά και των πολιτών της. Η αυτοπεποίθησή τους αυτή ήταν και η κινητήρια δύναμη για την ύπαρξη του δημιουργικού κλίματος που κυριάρχησε και διατηρείται ακόμη και σήμερα. Με άλλα λόγια, οι Ενετοί πίστεψαν πως η πόλη τους ήταν ξεχωριστή και με μεγάλη αξία και πως οι ίδιοι ήταν πολύ ικανοί, έξυπνοι και αποτελεσματικοί και επομένως τους άξιζε κάτι πολύ δυνατό! Και πραγματικά το δυνατό αυτό ήρθε και συντηρείται ακόμη και σήμερα δέκα τόσους αιώνες μετά!
Η μοναδικότητα του Ρεθύμνου
Ερχόμενοι τώρα στην δική μας υπόθεση και σε ό,τι αφορά εμάς τους Ρεθεμνιώτες και την πόλη μας, όπως και εμείς διαπιστώνουμε αλλά και οι επισκέπτες μάς διαμηνύουν πως το Ρέθυμνο είναι μια ξεχωριστή πόλη, από τις ωραιότερες και ιστορικά σημαντικότερες της χώρας μας. Πέραν βέβαια της θαυμαστής του θέσης με το μικρό κόλπο του Κουμπέ στα δυτικά, και συνεχόμενα το μικρό ακρωτήρι της Φορτέτζας, και την απαράμιλλη αμμώδη παραλία των 15 περίπου χιλιομέτρων στα ανατολικά, είναι πραγματικά μια πόλη, όπως και οι άλλες της Κρήτης, που ενσαρκώνει πολιτισμικά στοιχεία από τους σημαντικούς πολιτισμούς που ήκμασαν στο νησί μας. Θεωρούμε ότι ο λαός του Ρεθύμνου και όλης της Κρήτης, είναι το σμίξιμο των γηγενών Κρητών που είναι οι μακρινοί πρόγονοι των Μινωιτών, με τους μετέπειτα Ενετούς, τους Βυζαντινούς, τους Oθωμανούς, αλλά και τους ξεριζωμένους Έλληνες που ήρθαν από τη Μικρά Ασία αρχές του 1900. Αν επεκτείνουμε την υπόθεση της Δαρβινικής θεώρησης της εξέλιξης, για την επικράτηση των λειτουργικών και ωφέλιμων χαρακτηριστικών των ειδών με τη πάροδο των αιώνων, θεωρούμε πως δύνανται να επικρατούν και τα κοινωνικά και χαρακτηριολογικά θετικά χαρακτηριστικά στο έλλογο ανθρώπινο είδος. Έτσι λοιπόν, ισχυριζόμαστε ότι οι σημερινοί Κρήτες και οι Ρεθύμνιοι φυσικά, έχουν επηρεαστεί από τα θετικά αυτά χαρακτηριστικά όλων των παραπάνω λαών που για μεγάλα χρονικά διαστήματα έζησαν και εδημιούργησαν στην Κρήτη και στο Ρέθυμνο. Και αυτό φυσικά αν καταφέρουμε τελικά να δεχτούμε πως, από όλες αυτές τις κατακτήσεις έχει μείνει και κάτι θετικό για το νησί μας και το λαό του! Ισχυριζόμαστε λοιπόν πως η αξία του Ρεθύμνου τόσο λόγω της τοπιογραφίας του όσο και του ιδιαίτερου κοινωνικού του χώρου με τους εύχαρις κατοίκους του, είναι πολύ σημαντική και επομένως η πόλη αξίζει να σηματοδοτηθεί σαν ένας ξεχωριστός χώρος! Η ανάδειξή της αυτή σίγουρα θα οδηγήσει το Ρέθυμνο και τους κατοίκους του σε περίοδο ακμής, με πολιτιστική άνθηση και μελλοντική οικονομική ευημερία.
Η Μεθοδολογία
Ανακαλύπτουμε δηλαδή πως υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε το Ρέθυμνο να αναγνωριστεί σαν ξεχωριστή πόλη και περιοχή. Όμως αυτό για να γίνει κατορθωτό και στη πράξη, θα πρέπει πάνω απ’ όλα, να το αναγνωρίσουμε και να το πιστέψουμε βαθιά, καταρχήν όλοι εμείς οι πολίτες του! Θα πρέπει δηλαδή, όπως και οι Ενετοί και οι κάτοικοι της Τεργέστης, να αποκτήσουμε σαν πολίτες του Ρεθύμνου εκείνη την αυτοπεποίθηση που θα μας ωθεί σε έμπνευση και υψηλή δημιουργικότητα. Όντες βέβαια μέσα στην πραγματικότητα αναγνωρίζουμε πως οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι της περιοχής μας είναι περιορισμένοι, εξαιτίας κυρίως του ορεινού μας τοπίου, που καλύπτει τουλάχιστον το 70% της έκτασης του νομού μας. Έτσι πέραν της μικρής μας γεωργικής παραγωγής ο τομέας που δύναται να αποδώσει είναι της παροχής υπηρεσιών, είτε αυτές σχετίζονται με τον τουρισμό και τον πολιτιστικό χώρο είτε με τον τομέα της μόρφωσης και της ανώτατης παιδείας με βάση φυσικά το Πανεπιστήμιό μας. Η μεθοδολογία για την απόκτηση αυτής μας λοιπόν της αναγκαίας αυτοπεποίθησης, είναι το να κατακτήσουμε σαν κοινωνικός χώρος ένα ικανοποιητικό έως υψηλό επίπεδο μόρφωσης και πνευματικής καλλιέργειας. Για εμάς βέβαια τους παλαιούς πλέον κατοίκους, αναγνωρίζουμε πως τα περιθώρια βελτίωσης του μορφωτικού μας επιπέδου είναι πια περιορισμένα. Ωστόσο συγχρόνως πιστεύουμε πως μπορούμε να καθοδηγήσουμε και να συνδράμουμε τα παιδιά μας, που θα είναι οι αυριανοί πολίτες του Ρεθύμνου, να επιτύχουν ένα υψηλό επίπεδο σπουδών και μόρφωσης.
Η αναδόμηση της αξιακής μας κλίμακας
Το πρώτο βήμα για αυτό το εγχείρημα είναι να καταλήξουμε και να κατακτήσουμε μια νέα αξιακή κλίμακα. Τα γενικά της χαρακτηριστικά θα πρέπει να οριοθετούνται από τη θέληση για μόρφωση και γενική παιδεία, την ευγένεια στη συμπεριφορά, την ισχυρή πίστη στους Δημοκρατικούς θεσμούς, τον απόλυτο σεβασμό προς τους συμπολίτες μας, καθώς και την αποφυγή ακροτήτων. Αντίθετα θα πρέπει να υπερνικηθεί το πάθος για μεγάλα κέρδη και επίδειξη ισχύος καθώς και η παραβίαση των θεμελιωδών κανόνων ορθής και έλλογης κοινωνικής συμπεριφοράς. Σαν καθολική στάση του κοινωνικού συνόλου θα πρέπει να κατακτηθεί η επιβράβευση του υψηλού μορφωτικού επιπέδου των νέων και η αναγωγή τους σε παράδειγμα και συγχρόνως η αποστροφή και η καταδίκη της προσπάθειας πλουτισμού με κάθε τρόπο. Αυτό θα μας οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές που σε άλλους κοινωνικούς χώρους του νησιού μας έχουν ήδη κατακτηθεί!
Ο στόχος
Στόχος μας θα είναι να αναπτυχθεί μια άμιλλα στους κοινωνικούς και οικογενειακούς μας χώρους, όπου οι επιδόσεις των νέων στις σπουδές να είναι από τις πλέον ποθητές μας κατακτήσεις. Ευκταίο θα είναι, σε κάποια χρόνια βέβαια, να μην υπάρχει καμιά Ρεθεμνιώτικη οικογένεια, χωρίς πτυχιούχο! Που και βέβαια αυτό θα διευρύνεται όπως προχωρούν οι γενιές!
Η κατάκτηση της συλλογικής μας αυτοπεποίθησης
Η απόκτηση λοιπόν ισχυρής αυτοπεποίθησης από όλους εμάς τους Ρεθεμνιώτες πολίτες, θα οδηγήσει και στη δόμηση μιας ισχυρής συλλογικής αυτοπεποίθησης που θα εκφράζεται και θα ενδυναμώνεται στους συλλογικούς θεσμούς της πόλης μας και της περιοχής μας. Αυτή θα είναι και «η βασιλική οδός» για την πρόοδο του τόπου μας, ώστε να φτάσουμε σε σημείο να νοιώθουμε ισάξιοι ή και υπερέχοντες των γειτόνων μας, στο ξεχωριστό νησί μας, που έτσι κι αλλιώς δικαιούται να είναι διαμάντι στη Μεσόγειο!
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι γεωλόγος
