Αναζωογόνηση της υπαίθρου με εναλλακτικές μορφές τουρισμού

«Η αξιοποίηση του brand name UNESCO που έχουν κατακτήσει τρεις περιοχές της Κρήτης με στόχο τη δημιουργία μιας νέας εναλλακτικής πρότασης για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού με όρους βιώσιμης ανάπτυξης και επίκεντρο την ενδοχώρα της, που θα βασίζεται στον υπεύθυνο τουρισμό, την έξυπνη εξειδίκευση και τα χαρακτηριστικά του πολιτισμικού και φυσικού περιβάλλοντος του νησιού και θα ενδυναμώσει την τοπική οικονομία συμβάλλοντας στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, είναι ο στόχος που έχει τεθεί μέσα από την αξιοποίηση του προγράμματος Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων που χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ.

Η Κρήτη αποτελεί μια από τις λίγες περιφέρειες της Ελλάδας που για χρόνια υστερούσε στον αριθμό αναγνωρισμένων περιοχών από την UNESCO καθώς μέχρι πριν μερικά χρόνια μόνο μια περιοχή του νησιού, η περιοχή της Σαμαριάς ήταν αναγνωρισμένη από την UNESCO. Όμως με τη δημιουργία το 2015 του νέου προγράμματος της η Κρήτη βρέθηκε στην πλεονεκτική θέση να διαθέτει πλέον τρεις περιοχές, προσφέροντας τη μέγιστη αναγνώριση στο φυσικό της περιβάλλον.

Πλέον, το νησί με την ένταξη του στον κατάλογο της Unesco έχει μια μοναδική ευκαιρία να αξιοποιήσει τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα να τα αναδείξει σε παγκόσμια κλίμακα και να γίνει ένας ισχυρός πόλος έλξης επισκεπτών.

Η προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού και η αναζωογόνηση της μέχρι σήμερα παραμελημένης ενδοχώρας μέσα από ήπιες δράσεις που θα σέβονται το περιβάλλον και θα αναδεικνύουν τον πολιτισμό του νησιού αποτελούν τον άξονα στον οποίο βασίστηκε η στρατηγική που εκπόνησε ο ΑΚΟΜΜ Ψηλορείτης και η οποία θα υποβληθεί στην περιφέρεια Κρήτης την επόμενη Τετάρτη που είναι και η καταληκτική ημερομηνία διεκδικώντας την ένταξη της στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Η στρατηγική αυτή θα ρέπει να έχει την έγκριση και των δημοτικών συμβουλίων των δήμων που τις αφορά (το δημοτικό συμβούλιο συζητήσει το θέμα το μεσημέρι της Δευτέρας).

Ο κ. Χαράλαμπος Φασουλάς, υπεύθυνος στο τμήμα Γεωλογίας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Π.Κ και ο συντονιστής του Γεωπάρκου Ψηλορείτη και συντονιστής του ελληνικού φόρουμ για τα γεωπάρκα, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» αναφέρθηκε στις δυνατότητες του προγράμματος για την ανάπτυξη των περιοχών αυτών τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Έχει ήδη ληφθεί η απόφαση από την περιφέρεια Κρήτης για να κατανείμει ένα ποσό 30 εκ. ευρώ από το ΕΣΠΑ σε τρεις ΟΧΕ-την ΟΧΕ των περιοχών UNESCO -την ΟΧΕ Ρεθύμνου και την ΟΧΕ Λασιθίου, ωστόσο δεν έχει ακόμα αποφασιστεί η κατανομή του ποσού. Σε ότι αφορά τις περιοχές UNESCO, αναφερόμαστε στη περιοχή της Σαμαριάς, στην περιοχή του Ψηλορείτη και στην περιοχή της Σητείας. Ο στόχος είναι στις περιοχές αυτές που έχουν αναγνωριστεί ως περιοχές παγκόσμια αναγνωρισμένες, να αξιοποιήσουμε τα στοιχεία που έχουν σαν κίνητρα για να υποστηρίξουμε διάφορες μορφές βιώσιμης ανάπτυξης. Ουσιαστικά, αυτό που επιχειρούμε να δημιουργήσουμε είναι ένα νέο τουριστικό προϊόν που αφορά τον εναλλακτικό τουρισμό και θα είναι οι «οι περιοχές UNESCO Κρήτης». Θα εστιάζουν δηλαδή στην ενδοχώρα του νησιού -τυχαίνει να είναι τρεις ορεινοί όγκοι ο Ψηλορείτης, τα Λευκά Όρη και τα Σητειακά βουνά με όλες τις ιδιαιτερότητες που έχουν, περιοχές ΝΑΤΟΥΡΑ, ιδιαίτερα τοπία, ιδιαίτερο ανάγλυφο και ο πολιτισμός βέβαια που υπάρχει στις περιοχές αυτές. Τα στοιχεία δηλαδή το περιοχών αυτών, περιβάλλον-άνθρωπος-προϊόντα θέλουμε να γίνουν ένα τουριστικό προϊόν, το οποίο θα είναι στοχευμένο στον εναλλακτικό τουρισμό».

Η πρόταση για τις τρεις περιοχές είναι ενιαία, έχει προηγηθεί διαβούλευση και την έχει συντάξει ο ΑΚΟΜΜ Ψηλορείτης -που είναι ο φορέας διαχείρισης του Γεωπάρκου με τη βοήθεια και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.

Η αναγνώριση των περιοχών του νησιού από την UNESCO ανοίγουν νέες προοπτικές ανάπτυξης για την ενδοχώρα της Κρήτης και το πρόγραμμα των «Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων (ΟΧΕ)» αποτελεί το κλειδί για την αξιοποίηση την προβολή και την προώθηση τους, ανέφερε ο κ. Φασουλάς, ο οποίος τόνισε ότι τα οφέλη θα είναι πολλαπλά για τον τουρισμό, για την ανάπτυξη της ενδοχώρας και για τους κατοίκους των περιοχών αυτών και συνολικά για την οικονομία της Κρήτης.

Χαρακτηριστικά είπε: «Το μοντέλο που έχουμε αυτή τη στιγμή στον τουρισμό, είναι αυτό του μαζικού τουρισμού που εστιάζει στις παραλίες, έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που είναι γνωστά -all inclusive- που έχει πολύ μικρή διείσδυση στην ενδοχώρα. Κυρίως συγκεντρώνεται στην παραλία, στη διασκέδαση που προσφέρει η παραλία χωρίς να αφήνει παραπάνω έσοδο στην κοινωνία στις παραθαλάσσιες ζώνες, πολύ περισσότερο βέβαια στην ενδοχώρα. Γνωρίζουμε όμως από την άλλη μεριά ότι υπάρχει σε όλο τον κόσμο ένα τεράστιο ενδιαφέρον γι’ αυτές τις μορφές τουρισμού που ονομάζουμε περιηγητικός, περιπατητικός, φυσιολατρικός, γεωφυσικός που εστιάζει στο περιβάλλον. Είναι ένας τουρισμός που δεν έχει χρονική εστίαση, δεν εστιάζει σε συγκεκριμένη εποχή του χρόνου -μπορεί να λειτουργήσει όλους τους μήνες- γιατί όλες οι εποχές προσφέρουν μια ποικιλία όσον αφορά το περιβάλλον, τη φύση και τις δραστηριότητες που μπορείς να αναπτύξεις. Το καλοκαίρι για κολύμπι, περπάτημα βουνού, αναρρίχησης, τον χειμώνα για σκι, αναρρίχηση, ορειβασία πεζοπορίες. Άρα είναι ένας τουρισμός, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει σε αυτό που λέμε επιμήκυνση της τουριστικής σεζόν και, κυρίως, εστιάζει στην ενδοχώρα που είναι το σημείο στο οποίο υστερεί και έχει ελλείμματα ανάπτυξης το νησί μας. Η ανάπτυξη που έχουμε αφορά κυρίως τα βόρεια παράλια και στην ενδοχώρα δεν υπάρχουν εργαλεία για την ανάπτυξη της ενδοχώρας. Η ενδοχώρα έχει ποιότητα στο φυσικό και πολιτιστικό της περιβάλλον, συν το γεγονός ότι είναι οι χώροι που έχουμε τη βασική παραγωγή προϊόντων- δηλαδή το σύνολο της κρητικής διατροφής. Θέλουμε επομένως να προσφέρουμε στον επισκέπτη πέρα από την παραλία και την ενδοχώρα της Κρήτης και σε μεγαλύτερη διάρκεια από το καλοκαίρι. Το συνδυαστικό όφελος είναι ότι θα στηριχτεί η τοπική κοινωνία, διότι όλες αυτές οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού αφορούν έναν τουρισμό που αφήνει χρήματα στον τόπο, γιατί οι επισκέπτες μένουν σε μικρά ξενοδοχεία, νοικιάζουν αυτοκίνητα, μετακινούνται, περπατούν, αγοράζουν προϊόντα. Είναι αυτός ο βιώσιμος τουρισμός που έχει σαφώς μεγαλύτερη σημασία αφού τα χρήματα μένουν στις τοπικές κοινωνίες και τις στηρίζουν. Αυτά τα στοιχεία αν συνδυαστούν κάτω από την «ομπρέλα «της UNESCO -που έχει παγκόσμιο χαρακτήρα τα οφέλη είναι πολλαπλά. Όταν κάποιος ακούει ότι μιλάμε για περιοχές UNESCO αμέσως αντιλαμβάνεται ότι η περιοχή αυτή έχει κάποια ποιότητα, έχει αξία σε παγκόσμια κλίμακα και άρα ανοίγει μια πόρτα που είναι πολύ πιο εύκολο να διεισδύσει σε αγορές. Αυτό θέλει να συνδυάσει η περιφέρεια με τους τρεις φορείς. Να συνδυάσει την αξία και τις δυνατότητες που προσφέρει αυτή η αναγνώριση από την UNESCO δημιουργώντας αυτό το νέο τουριστικό προϊόν που θα εστιάζει στην ενδοχώρα και στα χαρακτηριστικά που έχει η Κρήτη σαν παράδοση σαν πολιτισμός σαν ιστορία. Παράλληλα εμείς σαν Μουσείο Φυσικής Ιστορίας έχουμε εκπονήσει ένα σχέδιο δράσης ευρύτερο, που ξεφεύγει δηλαδή από τα όρια της ΟΧΕ που αφορά και στην ενημέρωση και την κατάρτιση και την υποστήριξη επιχειρήσεων το οποίο ένα μεγάλο μέρος θα υλοποιηθεί μέσω του ΟΧΕ και το υπόλοιποι θα προσπαθήσουμε να το χρηματοδοτήσουμε μέσα από τα Leader ή άλλα προγράμματα».

Ειδικότερα οι άξονες στρατηγικής του προγράμματος ΟΧΕ όπως αυτή συντάχθηκαν έχουν ως εξής:

1: Δημιουργία και προβολή προϊόντος «περιοχές UNESCO Κρήτης».

2: Αναβάθμιση ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής

3: Ενίσχυση επιχειρηματικότητας.

4: Διακυβέρνηση

– Ηλεκτρονικές υπηρεσίες και εφαρμογές στους τομείς του πολιτισμού και τουρισμού με αναγνώριση, καταγραφή και ψηφιακή αποτύπωση στοιχείων φυσικού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος, δημιουργία μονάδων ψηφιακών και στατικών σημείων ενημέρωσης επισκεπτών που θα φιλοξενούνται στα σημεία υποδοχής επισκεπτών στις τρεις περιοχές (πχ. αεροδρόμια, λιμάνια, σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρος και μουσεία, αλλά και στα σημεία υποδοχής επισκεπτών στις τρεις περιοχές

2. Αύξηση επισκεψιμότητας των περιοχών UNESCO Κρήτης με παρεμβάσεις ανάδειξης – προστασίας στοιχείων του πολιτισμικού περιβάλλοντος. Ανάδειξη άυλης πολιτιστικής κληρονομίας (ήθη, έθιμα, τέχνες, γαστρονομία) ως βιωματικό τουριστικό προϊόν, με ανάδειξη τοπικών μνημείων και τοπόσημων (ξωκλήσια, μοναστήρια, ιστορικοί και αρχαιολογικοί χώροι) με δημιουργία βελτίωση πολιτιστικών υποδομών (π.χ. σπίτι του βοσκού) και βελτίωση υφιστάμενων μουσείων (π.χ. και οικομουσεία). Σχεδιασμός και ένταξη του προϊόντος στην τουριστική αγορά

3. Σχεδιασμός νέων προορισμών και εμπειριών γεω- και εναλλακτικού τουρισμού με έμφαση στην ανάδειξη του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου μέσα από τη δημιουργία στοχευμένων τουριστικών πακέτων (εσωτερικού και εξωτερικού τουρισμού) για την ανάδειξη του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου, την δικτύωση, και συνέργειες τοπικών μουσείων, κέντρων πληροφόρησης, χώρων υποδοχής επισκεπτών (κοινά εισιτήρια, τουριστικά πακέτα)

4. Προβολή – προώθηση του συνολικού προϊόντος μέσα από την παραγωγή υλικού προβολής και ανάδειξης δικτύων διαδρομών (σχεδιασμός μπάνερς προβολής για χρήση κατά τη διάρκεια πολιτιστικών, τουριστικών αλλά και επιστημονικών δραστηριοτήτων, φυλλάδια, DVD, εκδόσεις), τη συμμετοχή και προβολή της δράσης σε τοπικές και διεθνείς εκθέσεις και δράσεις σχετικές με τον τουρισμό (καταχωρήσεις σε διεθνή περιοδικά, όπως το World Heritage Magazine της UNESCO, το περιοδικό των ευρωπαϊκών γεωπάρκων κ.τ.λ.)

Παραγωγή λογότυπων brandnames και κοινών προδιαγραφών (καθορισμός προδιαγραφών σήμανσης σε πύλες εισόδου και στο εσωτερικό των γεωπάρκων, δημιουργία ενιαίων προδιαγραφών, χαρακτηριστικών και τρόπου προβολής δικτύων διαδρομών, σχεδιασμός έξυπνων υπαίθριων καθισμάτων, σχεδιασμών πράσινων σημείων ανακύκλωσης κ.λπ.)

Τον σχεδιασμό και υλοποίηση ενιαίας σήμανσης κατά μήκος οδικών αξόνων, πυλών εισόδου και στο εσωτερικό των τριών περιοχών και τη δημιουργία διατοπικών πολιτιστικών διαδρομών ανάμεσα στις περιοχές UNESCO Κρήτης με χρήση για αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις (αγώνες τρεξίματος, ποδηλασίας, συνέδρια, ημερίδες κ.τ.λ.)

5. Εκδηλώσεις ανάδειξης πολιτιστικών και φυσικών προϊόντων περιοχών UNESCO Κρήτης μέσα από τη δημιουργία διατοπικών πολιτιστικών διαδρομών ανάμεσα στις περιοχές UNESCO Κρήτης με χρήση για αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις (αγώνες τρεξίματος, ποδηλασίας, συνέδρια, ημερίδες κ.τ.λ.)

Σχεδιασμός και υλοποίηση κοινών πολιτισμικών και ενημερωτικών εκδηλώσεων για την τοπική κοινωνία αλλά και τους επισκέπτες (ενημερωτικές ημερίδες, περιοδικές εκθέσεις, εργαστήρια για την προώθηση του οικοτουρισμού και τοπικών προϊόντων κ

6. Δικτύωση με άλλες περιοχές UNESCO μέσα από συνεργασία και ανάπτυξη κοινών δράσεων με ελληνικές περιοχές UNESCO, εθνική επιτροπή UNESCO, και τα τοπικά της δίκτυα (πχ. σχολεία UNESCO), δίκτυα αναγνωρισμένων περιοχών UNESCO (MAB, Global Geoparks), συνεργασία με το γραφείο UNESCO Βενετίας (υπεύθυνο για τη ΝΑΑ Ευρώπη) αλλά και την κεντρική διοίκηση της UNESCO στο Παρίσι, δημιουργία και φιλοξενία εκθέσεων (φωτογραφικών, πολιτιστικών) για τις περιοχές UNESCO Κρήτης και προβολή τους στην Ελλάδα και το εξωτερικό

7. Αύξηση του βαθμού προστασίας στις περιοχές UNESCO Κρήτης

– Παρεμβάσεις ανάδειξης – προστασίας στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος: με δράσεις προστασίας και διατήρησης των σημαντικότερων οικοσυστημάτων και ειδών, δημιουργία θεματικών και πεζοπορικών διαδρομών, ποδηλατικών μονοπατιών ή άλλων διαδρομών μη μηχανοκίνητων μέσων, για την ανάδειξη οικοσυστημάτων, ανάπτυξη εναλλακτικών διαδρομών περιπέτειας, όπως πίστες αναρρίχησης, διαδρομές παρατήρησης βυθού (snorkeling), ή canyoning, εμπλουτισμός χώρων υποδοχής-ενημέρωσης επισκεπτών, ερμηνείας φυσικού περιβάλλοντος, προώθησης τοπικών προϊόντων και παραγωγής (κέντρα πληροφόρησης, καταφύγια κλπ)

– 1.3.2.1 Προβολή, παρουσίαση και παραγωγή πληροφοριακού, εκπαιδευτικού και διαδραστικού υλικού για το φυσικό περιβάλλον των περιοχών UNESCO που να απευθύνεται σε προσωπικό και στελέχη των τριών περιοχών αλλά και της ΤΑ

– Ενημέρωση, κατάρτιση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού, Ανάπτυξη διαδικτυακών και διαδραστικών εργαλείων ενημέρωσης και εκπαίδευσης

– Αναγνώριση, καταγραφή και διάχυση ορθών πρακτικών στις τρείς περιοχές UNESCO και σε όλη την Κρήτη.

– Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης σε δημόσιες υποδομές. Να γίνει καλύτερη διατύπωση των δράσεων

– Μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος κατοίκων και επισκεπτών με εξοικονόμηση ενέργειας, μείωση οικολογικού αποτυπώματος και χρήση ηλεκτρικών μέσων.

– Ενίσχυση, ανακαίνιση, βελτίωση ενεργειακής απόδοσης δημοσίων κτηρίων και υποδομών

– Συστήματα ενημέρωσης και διαχείρισης για την ασφάλεια επισκεπτών

– Εφαρμογές ΤΠΕ στην καταγραφή και διαχείριση της ασφάλειας υποδομών και επισκεπτών καθώς και του αναπτυξιακού δυναμικού (π.χ. τηλεπικοινωνιακά και υπολογιστικά συστήματα, συστήματα ασφαλείας και καταμέτρησης επισκεπτών)

– Εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης κρίσεων και φυσικών καταστροφών

– Θωράκιση από φυσικές καταστροφές (πχ αντιπλημμυρικά έργα, αντιπυρικά έργα, έργα στατικής ενίσχυσης)

– Έργα ενίσχυσης ασφάλεια και προστασίας επισκεπτών (προστασία από κατολισθήσεις, κάγκελα, γέφυρες ασφαλείας μονοπατιών κλπ)

4. Αύξηση στερεών αποβλήτων που ανακυκλώνονται ή επαναχρησιμοποιούνται. Βελτίωση της εικόνας του δημόσιου χώρου (6ε/13) Δράσεις ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης

Δράσεις ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης

– Διαχείριση αποβλήτων με έμφαση στην ανακύκλωση

– Εγκατάσταση πράσινων σημείων αποκομιδής και διαχείρισης απορριμμάτων

– Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για ανακύκλωση

– Αποκομιδή και ανακύκλωση απορριμμάτων εκτός αστικών περιοχών (κτηνοτροφικά και γεωργικά κατάλοιπα)

5. Βελτίωση της ποιότητας πόσιμου νερού με αναβάθμιση – συμπλήρωση συστημάτων ύδρευσης

6. Δημιουργία, διαχείριση και συντήρηση ολοκληρωμένων δικτύων διαδρομών με

– Ανάπτυξη, βελτίωση και οργάνωση Ολοκληρωμένων Δικτύων Διαδρομών

– δημιουργία πεζοπορικών, ποδηλατικών μονοπατιών ή άλλων διαδρομών μη μηχανοκίνητων μέσων σε αστικές περιοχές

– Βελτίωση πρόσβασης σε σημεία-χώρους σημαντικού περιβαλλοντικού- πολιτισμικού ενδιαφέροντος

– Δημιουργία πρόσβασης σε σημεία-χώρους σημαντικού περιβαλλοντικού- πολιτισμικού ενδιαφέροντος

– Δημιουργία cluster και τοπικών δικτύων συνεργαζόμενων επιχειρήσεων και παραγωγών (με σκοπό τη δημιουργία κοινών τουριστικών προϊόντων και εργαλείων προβολής, υποστήριξη δράσεων εξωστρέφειας και προώθηση ηλεκτρονικού εμπορίου).

– Ενίσχυση υφιστάμενων και πιθανά δημιουργία νέων σύμφωνων ποιότητας

– Χρήση ΤΠΕ για την ταυτοποίηση, πιστοποίηση και διάθεση των προϊόντων των ΜΜΕ

– Σχεδιασμός συγκρότηση και λειτουργία ενός ευέλικτου και αποτελεσματικού οργάνου διακυβέρνησης

Δράσεις υποστήριξης και εμψύχωσης νέων υποψήφιων περιοχών

– Δημιουργία προϋποθέσεων για ενσωμάτωση στο δίκτυο-διαδρομή UNESCO Κρήτης και των μελλοντικών εγγραφών στους καταλόγους της UNESCO από την Κρήτη, συνεισφορά στην προώθηση των φακέλων υποψηφιότητας κρητικών μνημείων στον κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.