Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα έρευνας του 2ου ΓΕΛ Ρεθύμνου σχετικά με την τηλεκπαίδευση. Τίτλος της έρευνας είναι: Αποτίμηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στο 2ο ΓΕΛ Ρεθύμνου σε σχέση με τη δια ζώσης σε συνθήκες πανδημίας. Ένας χρόνος πλήρους λειτουργίας με μεικτές μεθοδολογίες σε νέα περιβάλλοντα εκπαίδευσης και εργασίας, με υπεύθυνο τον διευθυντή 2ου Γενικού Λυκείου Ρεθύμνου, καθηγητή Οικονομίας και διδάκτορα της Σχολής Επιστημών της Διοίκησης, με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στον Εκπαιδευτικό Σχεδιασμό και τα Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της Πληροφορίας, Μανούσο Μαραγκάκη, ο οποίος και την παρουσιάζει.
Στην έρευνα έλαβαν μέρος αποκλειστικά οι μαθητές και μαθήτριες του 2ου Γενικού Λυκείου την Τρίτη 9 Μαρτίου 2021 ακριβώς ένα χρόνο μετά από το πρώτη μέρα αναστολής της λειτουργίας των σχολικών μονάδων.
Ο ερευνητικός σχεδιασμός η υλοποίηση και ανάλυση των δεδομένων αποτέλεσε μια διαδικασία απαιτητική σε χρόνο και κόπο για τη διεύθυνση του σχολείου προκειμένου να προσεγγίσει ερευνητικά τη ματιά του μαθητή και της μαθήτριας προς το σχολείο του/της εν καιρώ πανδημίας και της εκ περιτροπής λειτουργίας σε ένα κόσμο με πολλαπλά περιβάλλοντα και μεταβάσεις. Η ματιά των οργανώσεων από την οπτική των από κάτω κερδίζει το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών και επιστημόνων διεθνώς και ιδιαίτερα της οργανωσιακής θεωρίας και συμπεριφοράς.
Η ανώνυμη ματιά των μαθητών εκφράζει έμμεσα και την ματιά των 338 περίπου οικογενειών τους και αποτελεί μια πολύτιμη πληροφόρηση για τη διεύθυνση του σχολείου τον διδάσκοντα αλλά και κάθε φορέα λήψης αποφάσεων για την οργάνωση και λειτουργία της δημόσιας εκπαίδευσης σε επαπειλούμενα περιβάλλοντα. Επίσης πέρα από το ενδεδειγμένο του χρονικού διαστήματος το 2ο Λύκειο Ρεθύμνου, μπορεί να αποτελέσει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα σε επίπεδο Δήμου καθώς φοιτούν μαθητές τόσο από το κεντρικό τμήμα της πόλης (Κέντρο – Καλλιθέα, Περιβόλια μέχρι και τον Τσεσμέ αλλά και των παρακείμενων οικισμών). Ωστόσο μια γενίκευση τουλάχιστον σε επίπεδο αστικών και ημιαστικών περιοχών σε επίπεδο επικράτειας με μεγάλα διαστήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης δεν θα ήταν παρακινδυνευμένη σε συμπεράσματα.
Το σχολείο υποστήριξε τα εξ αποστάσεως μαθήματα στο περιβάλλον της εταιρείας WEBEX πριν ακόμα το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων την ορίσει ως επιλογή για όλες τις σχολικές δομές. Επίσης για ασύγχρονο περιβάλλον επιλέχθηκε το ελεύθερο λογισμικό διαχείρισης μαθημάτων της moodle. Επικουρικά αξιοποίησε κάθε άλλο πρόσφορο μέσο τηλεπικοινωνίας φιλικό προς τους νέους ώστε να επικοινωνεί άμεσα και απρόσκοπτα μαζί τους μετατρέποντας τις σχολικές κοινότητες των μαθητών σε 15 κέντρα διαχείρισης της ενημέρωσης και συντονισμού πέρα των επίσημων και τυπικών διαύλων επικοινωνίας του σχολείου.
Παρουσίαση έρευνας, ανάλυση, σχολιασμός, προτάσεις.
Για την οικονομία του χώρου και της επικοινωνίας παρουσιάζονται ταυτόχρονα και ενιαία όλες οι παραπάνω θεματικές.
Οι μαθητές της Γ΄ τάξης έδειξαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για συμμετοχή στην έρευνα. Παρά το γεγονός ότι η πανδημία τους ανέτρεψε όπως αναφέρουν πολλά από τα αναμενόμενα ως ευχάριστα της τελευταίας τάξης.
Τα κορίτσια έδειξαν στη συνέχεια και αυτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον για συμμετοχή σχεδόν με 10 μονάδες αν και είναι κατά 5% περισσότερα σε σύνολο εγγεγραμμένων μαθητών. Το δείγμα των 308 μαθητών αντιπροσωπεύει το 91,4% του συνόλου των μαθητών που φοιτούν στο σχολείο. Η μελέτη αποτυπώνει το σύνολο σχεδόν των 337 μαθητών που παρακολουθούν κανονικά τα μαθήματα.
Όπως προαναφέραμε το 2ο Γενικό Λύκειο Ρεθύμνου μπορεί να αποτελέσει ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα σε επίπεδο Δήμου αλλά και γενικότερα περιοχών που περιλαμβάνουν αστικά και ημιαστικά χαρακτηριστικά. Ο παραπάνω πίνακας αποτυπώνει ότι εκτός του καθαρά αστικού τμήματος σε ποσοστό 72% έχουμε ένα ποσοστό 14% μαθητών που μένουν μόνιμα σε οικισμούς και ένα αντίστοιχο σε περίχωρα.
Το 44% των μαθητών αποτυπώνει με μια μέση τιμή στην αξιολόγηση των εξ αποστάσεων διαλέξεων ωστόσο η τάση είναι προς το να μην είναι αποδεκτές καθώς παρουσιάζονται συγκριτικά με τις δια ζώσης διαλέξεις. Το 65 % θέλει συγκριτικά τις δια ζώσης. Ποσοστό 19 % των ερωτώμενων τις αξιολογεί ως καλές ακόμα και άριστες και μάλιστα ένα ποσοστό 20,2 % δεν έχει πρόβλημα σε σύγκριση με τις δια ζώσης. Θα λέγαμε ότι 2 στα 10 παιδιά βλέπουν θετικά την εξ αποστάσεως και την προτάσσουν. Μένει να εξεταστεί εδώ η σύγκριση ανά τάξη για να δούμε ιδιαίτερα τις επιλογές της Γ΄ τάξης.
Προφανώς ένα σημαντικό μέρος των διδασκόντων κατέβαλε υπερπροσπάθεια αλλά και ένα άλλο βρίσκεται στην εκ διαμέτρου αντίθετη θέση. Εδώ επιβεβαιώνεται ότι δεν απαιτείται μόνο η κατοχή του γνωστικού αντικειμένου αλλά και οι εξειδικευμένες δεξιότητες στη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας, προκειμένου να κρατηθεί συνεχές το ενδιαφέρον των μαθητών στα νέα αυτά περιβάλλοντα. Εδώ σε ένα βαθμό αποτυπώνεται με έμφαση η έλλειψη της αναμενόμενης επιμόρφωσης κυρίως στους εκπαιδευτικούς. Το αποτέλεσμα ωστόσο επιβεβαιώνει τη λειτουργικότητα του εσωτερικού δικτύου αλληλο-επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών του σχολείου ΄΄ on demand΄΄ αλλά και των μαθητών μεταξύ τους. Δημιουργήθηκαν σιωπηλά δύο άτυπες ενδοσχολικές κοινότητες μάθησης και κάλυψαν μεγάλο μέρος από το επιμορφωτικό κενό. Ωστόσο εάν η αναμενόμενη επιμόρφωση δεν φτάσει στην ώρα της μέρος των καθηγητών ενδέχεται κάτω από την ψυχολογική πίεση να απορρίψει παντελώς τη χρήση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας στη σχολική τάξη.
Οι εξ αποστάσεως εξετάσεις δείχνουν να μην είναι εξετάσεις εμπιστοσύνης για τα παιδιά και αν συνδυαστεί αυτή η ερώτηση με τα σχόλια στην ποιοτική προσέγγιση αποτυπώνει τη συχνή δολίευση. ΄΄θα περάσουν και οι πέτρες΄΄. Ωστόσο αν ο διδάσκων είναι υποψιασμένος και αυξήσει το δείκτη δυσκολίας σε σχέση με τον διατιθέμενο χρόνο τότε το άγχος των μαθητών αυξάνεται και μειώνει την απόδοσή τους. Ενώ η πλειονότητα των μαθητών τις απορρίπτει κατά 55,4% υπάρχει ένα 16 % που τις θεωρεί καλές και άριστες και σε ποσοστό 20,1% τις προτιμά.
Η αντιγραφή αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα δολίευσης των εξετάσεων και παράλληλα ένα αθέμιτο πλαίσιο μεταξύ των μαθητών που μελετούν ΄΄Η πλειοψηφία τον μαθητών θα αντιγράψει (ο μαθητής δεν θα έχει προετοιμαστεί ανάλογα ) Μπορεί να υπάρξουν προβλημα σύνδεσης κατά την διάρκεια της εξετάσης΄΄. .. ΄΄αντιγραφη, πολυ περιορισμενος χρονος για να τα γραψουμε
Από τα σχόλια των μαθητών δεν απουσιάζουν οι θετικές προσεγγίσεις όπως: Εξοικείωση με τον υπολογιστή (word κτλ), έχουμε περισσότερη ησυχία για συγκέντρωση, εντάσσονται εναλλακτικές μορφές εξέτασης μέσω του moodle, ΄΄. Συνοπτικές διαδικασίες, άμεση βαθμολογία΄΄. ΄΄Δεν αποσπάται η προσοχή από τα άλλα παιδιά στην ταξη΄΄.
Υπό την πίεση της πανδημίας οι μισοί μαθητές επιθυμούν να γίνουν εξετάσεις από απόσταση και μόνο το 32,5% να γίνουν από κοντά. Μοιράζονται γενικότερα οι απόψεις τους καθώς υπάρχει το 17% που δεν έχει ιδιαίτερη προτίμηση. Ενδεικτικά ένα σχόλιο από μαθητή που επιβεβαιώνει την ανησυχία μετάδοσης του ιού στην τάξη μια ανησυχία μεγαλύτερη για τους μαθητές της Γ΄, από απρόσεκτους συμμαθητές. ΄΄ Ότι αρνητικό και να αναφέρουμε, το εξ αποστάσεως μάθημα δεν παύει να είναι η καλύτερη λύση, διότι μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι στα μαθήματα από κοντά η χρήση της μάσκας μπαίνει σε 2ο ρόλο και δεν τηρούνται τα σωστά μέτρα μεταξύ των μαθητών΄΄.
Βέβαια η διαφοροποίηση ανά τάξη είναι αναμενόμενη καθώς οι μαθητές της Γ΄ προτιμούν την από απόσταση για λόγους πανδημίας ή και αφοσίωσης μόνο στα πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα. Βέβαια για τους μαθητές της φετινής Β΄ υπάρχει το ενδεχόμενο αν δεν πραγματοποιηθούν προαγωγικές εξετάσεις φέτος να φτάσουν στις πανελλαδικές την επόμενη χρονιά χωρίς να έχουν εξεταστεί ποτέ σε προαγωγικές. Τότε μάλλον θα είναι αργά αν αυτή η παράμετρος δεν ληφθεί υπόψη σήμερα ως ένα κατεπείγον και σοβαρό αξιολογικό αλλά και παιδαγωγικό πρόβλημα.
Για το επόμενο έτος ακόμα και με πανδημία το 47,7% θα ήθελε μαθήματα από κοντά και μόνο το 36% εξ αποστάσεως. Τα ποσοστά επιβεβαιώνουν από τη μια την κόπωση των μαθητών στην εξ αποστάσεως και από την άλλη μια εξοικείωση στη δια ζώσης λειτουργία του σχολείου εν καιρώ πανδημίας, αν και καταλογίζουν στους συμμαθητές τους ότι δεν φορούν την μάσκα.
Παραμένει σταθερό το ήμισυ των μαθητών, 51,6%, να επιθυμεί σε κάθε περίπτωση πανδημίας τα μαθήματα να γίνονται από κοντά. Πρόκειται για ένα ποσοστό σταθερό που επιβεβαιώνει εκτός των άλλων την αξιοπιστία της μελέτης και τη σοβαρότητα με την οποία τα παιδιά προσέγγισαν όλη αυτή την ερευνητική διαδικασία. Πολύ συχνά το σχολείο από τη ματιά του μαθητή και της μαθήτριας είναι το αληθινό σχολείο ακόμα και αν εκ περιτροπής γίνεται άλλοτε άυλο από συμβατικό. Από τα ποσοστά προκύπτει ανάγκη αλλαγής μείγματος της σύγχρονης με την ασύγχρονη μεθοδολογία. Η παράμετρος αυτή πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα το ΙΕΠ και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου αν θέλει μεταβάσεις εκ περιτροπής σε νέα εκπαιδευτικά και εργασιακά περιβάλλοντα με αποτελεσματικότητα. Αν δεν μπορούν να υποστηρίζουν απρόσκοπτα στη βάση του το σχολείο να επιτραπεί στη σχολική μονάδα να διαμορφώνει αυτόνομα το δικό της μείγμα ανά διδακτική ώρα με υλικό που θα διαθέτει το ΙΕΠ και τα ΠΕΚΕΣ ανά διδακτική ενότητα βάσει της ύλης σχεδιασμένα και στα χέρια του εκπαιδευτικού πριν την έναρξη των μαθημάτων. Πολύ συχνά ο εκπαιδευτικός είτε δημιούργησε ΄΄χειροποίητα΄΄ είτε αναζήτησε και εξόρυξε από το διαδίκτυο καλές πρακτικές και υλικό το οποίο ενσωμάτωσε στη διδακτική του πρακτική αλλά αυτό δεν είναι μια ορθή και ενιαία προσέγγιση, ενώ συχνά ισορροπεί στα όρια πνευματικών δικαιωμάτων.
Το γραμμικό, συγκεντρωτικό, φορντικού τύπου μοντέλο οργάνωσης του σχολείου με δασκαλοκεντρική εποπτεία δείχνει να εισχωρεί και στην εξ αποστάσεως οργάνωση και διοίκηση όχι μόνο του σχολείου ως δομής αλλά και της υλοποίησης μιας ώρας μαθήματος εξ΄ αποστάσεως. Αυτή είναι η πλέον ανησυχητική παράμετρος εισδοχής και επιβίωσης πεπαλαιωμένων πρακτικών της βιομηχανικής περιόδου και των αρχετύπων της σε νέα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα της μεταβιομηχανικής εποχής. Η διοίκηση σχολικής ηλεκτρονικής τάξης απαιτεί άλλες παιδαγωγικές και οργανοδιοικητικές δεξιότητες εποπτείας και συντονισμού. Ο καθηγητής στην εξ αποστάσεως δεν είναι ίδιος σε ρόλο με την από κοντά, ωστόσο λόγω έλλειψης επιμόρφωσης αναγκαστικά μεταφέρει τις πρακτικές του δια ζώσης μαθήματος με μετωπικές διδασκαλίες στο από απόσταση με αποτέλεσμα να αυξάνει την κόπωσή του, να μειώνει την αποτελεσματικότητα του και να προβληματίζεται για το ρόλο που έχει μπροστά σε ένα νέο και πρωτόγνωρο πεδίο επικοινωνίας. Οι μαθητές εντόπισαν και κατέγραψαν ότι οι διδάσκοντες πρόσθεσαν τεχνολογίες στη διδακτική τους ώρα σε σύγκριση με τις από κοντά. Στην τάξη δεν χρησιμοποιούν εύκολα προβολέα. Στα θετικά σχόλια για την από απόσταση καταθέτουν αντίστοιχες απόψεις όπως : ΄΄ οι καθηγητες Έχουν τη δυνατότητα να μας δείξουν περισσότερα πράγματα στον υπολογιστή΄΄. ΄΄Ουσιαστικά μας βοήθησε, όχι μόνο εμάς τους μαθητές αλλά και τους καθηγητές, να δούμε τον τομέα της τεχνολογίας και από τη θετική μερια. Ήταν πολύ δυσκολο να προσαρμοστούμε όλοι μας, ομως αφότου έγινε αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία πολύ περισσότερο και συνειδητοποιήσαμε ότι μας διευκολύνει σε μεγάλο βαθμο΄΄.
Αν και από τα σχόλια των μαθητών προκύπτει μια γενικότερη επιφύλαξη για την εξ αποστάσεως ένα απρόσμενα σημαντικό ποσοστό θέλει να την κεφαλαιοποιήσει στην εκπαιδευτική καθημερινότητα και στο μέλλον του 2ου Λυκείου. Αντιλαμβάνονται από τώρα τη ραγδαία αλλαγή που φέρνουν οι νέες τεχνολογίες και βλέπουν ότι καθώς εξοικειώνονται με την σχολική ψηφιακή ζωή θα προσαρμοστούν αποτελεσματικότερα τόσο στην πανεπιστημιακή καθημερινότητα όσο και στην αγορά εργασίας που θα δίνει όλο και περισσότερο ευκαιρίες επαγγελματικής ζωής από απόσταση. Ένας στους τρεις μαθητές θα ήθελε στο μέλλον το σχολείο να παρέχει μια ημέρα την εβδομάδα μαθήματα εξ αποστάσεως και σε συνδυασμό με την προηγούμενη ερώτηση με ένα άλλο μείγμα σύγχρονης με ασύγχρονη μεθοδολογία. Σε αυτή τη μεθοδολογία οι Κεντρικές Υπηρεσίες σε επιτελικό επίπεδο και ιδιαίτερα το ΙΕΠ θα πρέπει να ενσκήψουν και να δώσουν ψηφιοποιημένο ΄΄περιεχόμενο – υλικό ΄΄ στον εκπαιδευτικό της τάξης προκειμένου να εμπλουτίσει τη διδακτική του ώρα από την αρχή του διδακτικού έτους. Η παροχή και μόνο του περιβάλλοντος WEBEX δεν σημαίνει ότι είναι όλα έτοιμα για τηλεκπαίδευση, απεναντίας είναι όλα άδεια και αναγκάζεται μόνος του ο εκπαιδευτικός όχι μόνο να τα εμπλουτίσει αλλά και να τα τρέχει καθώς η ύλη είναι πάντα α-τελείωτη.
Αν τώρα δούμε και το επιπλέον 14,7% των μαθητών που δεν έχει ιδιαίτερη προτίμηση τότε οι μισοί μαθητές θα έβλεπαν θετικά το ενδεχόμενο το σχολείο και μάλιστα το 2ο Λύκειο να παρέχει μια ημέρα την εβδομάδα μαθήματα από απόσταση. Η ηλικία των μαθητών στο Λύκειο επιτρέπει την αυτόνομη παραμονή στο σπίτι ωστόσο στα σχόλια τους αποτυπώνουν τα κενά αυτοπειθαρχίας που απαιτούνται για τη ορθή διαχείριση του πρωινού χρόνου αλλά και του αισθήματος σύγχυσης από τη μη διακριτή υπόσταση του μάχιμου με τον ελεύθερο χρόνο. Η αυτοδιαχείριση του χρόνου την ώρα του μαθήματος είναι μια νέα δεξιότητα και ένα νέο κενό εντός του οίκου καθώς απουσιάζει η καθολική εποπτεία του διδάσκοντος προς τον ανήλικο μαθητή. Οι πάντοτε παρούσες τριβές και α-ταξίες μεταφέρθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τη σχολική τάξη στην ΄΄τάξη΄΄ του οίκου με επόπτη το γονέα. Οι εξ αποστάσεως εκπαιδευτικές ή επιμορφωτικές επιλογές απευθύνονται κυρίως σε ενηλίκους. Επιτυγχάνουν περισσότερο τα άτομα, που διακρίνονται από την αυτοπειθαρχία τους σε θέματα διαχείρισης χρόνου και διατιθέμενων εκπαιδευτικών πόρων.
Εδώ αποτυπώνεται η αρνητική εικόνα που έχουν οι μαθητές για την τράπεζα θεμάτων, οκτώ στους δέκα δεν θέλουν να εφαρμοστεί ποτέ και οι υπόλοιποι να εφαρμοστεί υπό προϋποθέσεις χρονικές. Πριν την έρευνα και από συζητήσεις με μαθητές ακουγόταν η επιλογή να εφαρμοστεί από την επόμενη χρονιά ακόμα και με πανδημία αλλά όχι φέτος λόγω ανασφάλειας με την εκ περιτροπής λειτουργία. Η άποψη της προσωρινής αναβολής έλαβε μόλις 6,8% δηλαδή μόλις 21 μαθητές από τους 308.
Η κόπωση στα εξ αποστάσεως είναι για τα μισά και λίγο παραπάνω περισσότερη, με επίκεντρο την κόπωση στα μάτια αλλά και στη μέση. ΄΄ Τα μάτια μας τα μάτια μας 8- 10 ώρες ΄΄. Πέρα όμως από τη σωματική που περιγράφεται και στα αρνητικά σχόλια για την εξ αποστάσεως υπήρχαν και τα ψυχοσυναισθηματικής φύσεως προβλήματα που επηρέασαν και τη σωματική. Τα καθίσματα στο σχολείο παρά τη λιτότητα τους είναι στιβαρά και εργονομικά και διαμεσολαβούντος του διαλείμματος οι μαθητές δεν κουράζονται στον ίδιο βαθμό με τα εξ αποστάσεως. Τα κλιμακοστάσια του σχολείου λόγω επιπέδων μάλλον λειτουργούν τελικά ευεργετικά στην υγεία των μαθητών κατά την ώρα των διαλειμμάτων παράμετρο που δεν είχαμε σε εκτίμηση πριν. Στα εξ αποστάσεως οι μαθητές παρέμεναν στάσιμοι και έγκλειστοι με αποτέλεσμα να εξαντλούνται οι δυνάμεις τους νωρίτερα. Παρά ταύτα οι υπόλοιποι μαθητές είτε δεν νοιώθουν διαφορά είτε κουράζονται περισσότερο στα δια ζώσης. Προφανώς θα έκαναν εργονομικές επιλογές και θα πρόσεχαν τη στάση του σώματος στο τραπέζι διαβάσματος παρά στο κρεβάτι.
Βλέπουμε ότι ένα ποσοστό του 68,8 % αισθάνεται να αποδίδει περισσότερο στα μαθήματα από κοντά αλλά πάντα υπάρχει ένα ποσοστό γύρω στο 20% που όπως και να είναι τα πράγματα νοιώθει εξίσου αποτελεσματικό. Ενδεχόμενα στο μέλλον να είναι αυτοί που θα τηλε-εργάζονται από επιλογή.
Παραμένει για τους μισούς μαθητές η προτίμηση των δια ζώσης σχολικών εορτών όχι μόνο για το εόρτιο γεγονός αλλά και για τη ζεστασιά της παρέας με τις κοινωνικοψυχολογικές θετικές συνέπειες. Στα εξ αποστάσεως μαθήματα και εκδηλώσεις ένα ποσοστό μαθητών αποτυπώνει θετικά σχόλια σχετικά με το γεγονός ότι δίνουν απερίσπαστα την προσοχή τους στο παρουσιαζόμενο θέμα χωρίς τις συνήθεις παρεμβολές των συχνά ενοχλητικών συμμαθητών που ενίοτε δε σταματούν και κουράζουν. Αναφέρουν ότι ξεκινούν στην ώρα τους ενώ στα δια ζώσης θέλει διαπραγμάτευση για το πότε σταματά το διάλειμμα και η βαβούρα. Ωστόσο και εδώ ενίοτε είναι παρόντες οι αδιάφοροι ή οι ενοχλητικοί που προσπαθούν να εισχωρήσουν τεχνηέντως. Βέβαια χάνουν την ΄΄επίγευση΄΄ του περίγυρου και της στιγμιαίας αποδοχής, αν και ΄΄υπογείως΄΄ είναι ταυτόχρονα σε δική τους παράλληλη δικτύωση μέσα από άλλο ΄΄παράθυρο΄΄. Στο μάθημα ή στις εκδηλώσεις βέβαια καταγράφονται ως παρόντες την κατάλληλη στιγμή. ΄΄Οι περισσότεροι μαθητές απλά μπαίνουν και δεν παρακολουθουν το μάθημα΄΄. Η πρακτική αυτή φέρνει σε δύσκολη θέση τους συνεπείς μαθητές όταν έχουν πρόβλημα τεχνικής φύσεως αλλά και τον διδάσκοντα. ΄΄ Καταλαβαινω οτι δεν υπαρχει εμπιστοσυνη απο τους καθηγητες προς τους μαθητες, ομως οι πρωτοι δεν πρεπει να ειναι τοσο καχυποπτοι οταν τους αναφερουμε οτι εχουμε τεχνικα προβληματα. Λιγη κατανοηση δεν βλαπτει…΄΄
Μοιράζονται και εδώ οι επιλογές ακόμα και για τις συνήθεις εργασίες γραμματειακής φύσεως μόλις 1% είναι η διαφορά των δια ζώσης από τις από απόσταση, ενώ ένας στους τέσσερις μαθητές δεν έχει ιδιαίτερη προτίμηση. Στο μέλλον ένα μεγάλο μέρος των έγχαρτων υπηρεσιών του σχολείου θα παρέχεται από απόσταση καθώς οι γονείς αυθεντικοποιούνται δια του taxisnet στο πληροφοριακό σύστημα του σχολείου και υπογράφονται πλέον ψηφιακά από το διευθυντή όλα τα ζητούμενα από απόσταση έγγραφα.
Με τη σκέψη ότι ένα μέρος των μαθητών δεν θα διαθέτει μέσα για πρόσβαση στα μαθήματα λειτούργησε επιτροπή για το δανεισμό συσκευών από το αποθεματικό του σχολείου. Το 61, 6 % δείχνει να είναι επαρκώς πληροφορημένο για το πλαίσιο δανεισμού και τη διαδικασία ΄΄ζητάς και παραλαμβάνεις΄΄. Βέβαια παρά τις οχλήσεις, τις ανακοινώσεις και τις δημοσιεύσεις των προέδρων παραμένει στα αζήτητα σημαντικός αριθμός συσκευών αλλά παρά ταύτα για ένα 23% υπερισχύει η κοινωνική αναπαράσταση για την υποκειμενικότητα στη διαχείριση πόρων από δημόσιους φορείς.
Η προσπάθεια των συμμαθητών για βίαιη προσαρμογή στην πραγματικότητα των απαιτήσεων της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης βλέπουμε ότι αξιολογείται έως πάρα πολύ θετικά. Ένα μέρος των μαθητών προσαρμόστηκε σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό και προμηθεύτηκε τον απαραίτητο εξοπλισμό. Οι κοινότητες μάθησης μεταξύ των συμμαθητών ήταν η συνήθης επιλογή ενώ η δικτύωση αλληλο-ενημέρωσης διεύθυνσης, καθηγητή τμήματος, προέδρου τμήματος λειτούργησε αποτελεσματικά σε περιβάλλον εμπιστοσύνης. Οι πρόεδροι των μαθητικών κοινοτήτων διατηρούν ένα άτυπο και αυτόνομο δίκτυο της επίσημης και ανεπίσημης ενημέρωσης με ομαδική σελίδα σε μέσα κοινωνικής δικτύωση ανά τμήμα.
Το ίδιο ικανοποιητική και η αποτύπωση της βίαιης προσαρμογής της διεύθυνσης του σχολείου στον ψηφιακό κόσμο ουσιαστικά μετάβασης στην κοινωνία της πληροφορίας και των επικοινωνιών σε καθεστώς σοκ και δέους, προκειμένου να συνεχίσει και εν μέσω πανδημίας να παρέχει απρόσκοπτα τις υπηρεσίες προς όλους. Η κατάθεση ξεχωριστού υπηρεσιακού ζήλου των καθηγητών πληροφορικής αλλά και άλλων ειδικοτήτων κράτησε το δημόσιο σχολείο σε διαρκή ετοιμότητα γεγονός που αξιολόγησαν θετικά οι μαθητές.
Επειδή οι μαθητές είναι συχνά αυστηροί κριτές δείχνουν και εδώ την ίδια αποτύπωση, δηλαδή η πλειονότητα των καθηγητών προσαρμόστηκε σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό, προμηθεύτηκε τον απαραίτητο εξοπλισμό και με τα σχετικά εργαλεία και βοηθήματα προετοίμασε ΄΄ χειροποίητα΄΄ τις καθημερινές εισηγήσεις. Πρόκειται και εδώ για μια βίαιη μετάβαση στην κοινωνία της πληροφορίας σε κλίμα σοκ και δέους εν μέσω πανδημίας. Οι κοινότητες μάθησης μεταξύ των εκπαιδευτικών λειτούργησαν αποτελεσματικά και σε περιβάλλον εμπιστοσύνης και αλληλοϋποστήριξης παρά την απουσία εξειδικευμένης επιμόρφωσης και το σχετικό αίτημα των διδασκόντων. Σταδιακά υιοθετήθηκαν απλά εργαλεία και περιβάλλοντα επικοινωνίας των συσκευών των κινητών τηλεφώνων που κράτησαν την κοινότητα σε συνεχή επικοινωνία αλλά και τους διδάσκοντες με τους μαθητές,
Το μεγαλύτερο πρόβλημα από την ελλιπή παροχή υπηρεσιών διαδικτύου από τους παρόχους σε ποσοστό 55,2 % ενώ δεν έλειψαν και τα προβλήματα από το σχολείο καθώς στην αρχή η πλατφόρμα WEBEX δεν υποστήριζε το φόρτο των χρηστών αλλά και στην ασύγχρονη καθώς ο διατιθέμενος ψηφιακός χώρος υπερφορτώθηκε με δεδομένα.
Συνεχίζει για το 8.4% των μαθητών να αποτελεί πρόβλημα η ίδια η συσκευή που διαθέτουν ωστόσο με την έρευνα αποτυπώθηκε ότι ένας αριθμός 26 μαθητών από τους 308 θα πρέπει να εντοπιστεί και να δανειστεί συσκευές από το αποθεματικό του σχολείου.
Συμπερασματικά αν και η πλειονότητα των μαθητών επιβεβαίωσε ότι η από κοντά επικοινωνία σε όλες τις εκφάνσεις της σχολικής μαθητικής ζωής στην οποία κυριαρχούν οι ανθρώπινες σχέσεις είναι αναντικατάστατη ωστόσο ένα λιγότερο αλλά εξ ίσου σημαντικό ποσοστό αναγνώρισε τις ωφέλειες που μπορούν να προκύψουν αλλά και τα προβλήματα. Ωφέλειες τόσο σε μαθητές όσο και στους διδάσκοντες αλλά και στη διοίκηση από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και εργασία ιδιαίτερα σε συνθήκες όπως της πανδημίας μετά από ένα πλήρη ετήσιο κύκλο εναλλαγών μεικτής λειτουργίας. Η επιβεβαίωση από το ένα τρίτο των μαθητών ότι θα μπορούσε το σχολείο στο μέλλον να παρέχει ακόμα και μια ημέρα της εβδομάδας εκπαίδευση από απόσταση δείχνει το βαθμό ετοιμότητας του σχολείου και την εξοικείωση πλέον των νέων με τις νέες τεχνολογίες και την υπό όρους αποδοχή και χρήση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αλλά όχι τη γενίκευσή της στη σχολική ζωή. ΄΄ στην προκειμένη φάση η τηλεκπαιδευση ήταν αναγκαιότητα, αλλά για κανένα λόγο δεν πρέπει να μονιμοποιηθεί΄΄.
Υπεύθυνος έρευνας: Μανούσος Ν, Μαραγκάκης, Διδάκτωρ Σχολής Επιστημών της Διοίκησης, με μεταπτυχιακή εξειδίκευση στον Εκπαιδευτικό Σχεδιασμό και τα Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της Πληροφορίας, Καθηγητής Οικονομίας ΠΕ 80, Διευθυντής 2ου Γενικού Λυκείου Ρεθύμνου (Π. Πρεβαλάκης).
