Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να ακολουθήσουν ένα σύστημα αξιολόγησης του ίδιου του έργου που παράγουν μέσα στο σχολείο τους και να «κρίνουν εαυτόν» προσδιορίζοντας έτσι την ποιότητα της μονάδας και την αποτελεσματικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Η κυβερνητική απόφαση έχει προκαλέσει την σφοδρή αντίδραση των συνδικαλιστικών φορέων των εκπαιδευτικών αλλά και έριδες μεταξύ των ίδιων, καθώς δεν λείπουν οι φωνές που υποστηρίζουν ως θετικό το νέο σύστημα. Ειδικά σε τοπικό επίπεδο φέρνουν ως παράδειγμα, ότι μια αντίστοιχη μέθοδο αυτοαξιολόγησης ακολούθησε το Πειραματικό Λύκειο, προκειμένου να επιτύχει τον χαρακτηρισμό «Πειραματικό».
Ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου, καθώς και η Ε.Λ.Μ.Ε. Ρεθύμνου έχουν ήδη ταχθεί εναντίον της αυτοαξιολόγησης και καλούν τα σχολεία να αρνηθούν να προχωρήσουν σε αυτές, ενώ τα πρώτα τοπικά σχολεία που αρνήθηκαν να «αυτοαξιολογηθούν» είναι το Γυμνάσιο και το Λύκειο Ανωγείων με αποφάσεις των Συλλόγων Διδασκόντων, που αναρτήθηκαν σε εκπαιδευτική ιστοσελίδα.
Τι είναι η «αυτοαξιολόγηση»
Σύμφωνα με την σχετική απόφαση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας η σχολική μονάδα αποτελεί το βασικό φορέα προγραμματισμού και αξιολόγησης του εκπαιδευτικού της έργου.
Σκοπός είναι, σύμφωνα με το Υπουργείο, η βελτίωση και η ποιοτική αναβάθμιση όλων των διαστάσεων και των παραγόντων της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επιδιώκεται δε, η διαμόρφωση κουλτούρας αξιολόγησης στα σχολεία, η ενίσχυση της συνεργασίας και της συμμετοχής μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας, η ενίσχυση της αυτογνωσίας και της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, η απόκτηση εμπειριών από στελέχη και εκπαιδευτικούς στο πεδίο της αξιολόγησης, η ανάδειξη θετικών σημείων και αδυναμιών και η ανάπτυξη δράσεων με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου στο χώρο του σχολείου.
Στη σχετική απόφαση αναφέρεται ότι «Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου συμβάλλει στην αρτιότερη διοίκηση και λειτουργία των σχολικών μονάδων, στην αποτελεσματική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, στην ενίσχυση των σχέσεων και των συνεργασιών στο σχολείο, στην αναβάθμιση των διδακτικών και παιδαγωγικών πρακτικών, στην προώθηση της καινοτομίας, στην ανάπτυξη υποστηρικτικών και αντισταθμιστικών πρακτικών. Επίσης, συμβάλλει στην ανάδειξη των επιτευγμάτων των σχολείων, στην διάχυση των καλών πρακτικών, στην επισήμανση των αδυναμιών του εκπαιδευτικού συστήματος και στην ανατροφοδότηση για το σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής και τον καθορισμό επιμορφωτικών και άλλων παρεμβάσεων».
Αναφέρεται ακόμα ότι «Η αξιολόγηση αποτελεί μια διαδικασία κινητοποίησης όλων των παραγόντων της εκπαιδευτικής κοινότητας για την ανάπτυξη δράσεων με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας και της μάθησης, την ισόρροπη και ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών, την ενίσχυση της ισότητας και την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, την καταπολέμηση των διακρίσεων και του αποκλεισμού και το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία».
Οι προβλεπόμενες διαδικασίες
Σε γενικές γραμμές, η διαδικασία προβλέπει κάθε σχολική μονάδα μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου να θέτει τους εκπαιδευτικούς στόχους, να προγραμματίζει τις δραστηριότητες του σχολικού έτους και να καταρτίζει ειδικά προγράμματα δράσης με σκοπό την αντιμετώπιση προβλημάτων και αδυναμιών και τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού της έργου. Ακολούθως προβλέπονται οι διαδικασίες και τίθενται τα κριτήρια της αυτοαξιολόγησης, με ευθύνη εφαρμογής της διαδικασίας να έχουν ο διευθυντής και ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου.
Η διαδικασία της αξιολόγησης πραγματοποιείται σε ετήσια βάση και συνδέεται με τον γενικότερο εκπαιδευτικό σχεδιασμό του σχολείου και την ανάπτυξη ειδικών σχεδίων δράσης, με σκοπό τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου στους τομείς που επιλέγει κάθε σχολείο ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές του.
Περιλαμβάνει, την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου, τον προγραμματισμό δράσεων βελτίωσης, την υλοποίηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων και την αξιολόγηση και αξιοποίηση των αποτελεσμάτων των δράσεων.
Στο τέλος κάθε διδακτικού έτους η σχολική μονάδα καταρτίζει έκθεση αξιολόγησης με ευθύνη του διευθυντή της σχολικής μονάδας σε συνεργασία με τον Σύλλογο Διδασκόντων και τους σχολικούς συμβούλους, η οποία δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του σχολείου και υποβάλλεται στην οικεία Διεύθυνση Εκπαίδευσης και στην Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης μέσω του Δικτύου Πληροφόρησης της ΑΕΕ.
Η αναλυτική παρουσίαση της διαδικασίας αξιολόγησης γίνεται με εγκύκλιο του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. μετά από σχετική εισήγηση του ΙΕΠ.
Το παρατηρητήριο της ΑΕΕ
Για τη λειτουργία της αυτοαξιολόγησης, δημιουργήθηκε παρατηρητήριο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου σε εθνικό επίπεδο, το οποίο έχει ως σκοπό την υποστήριξη της βιωσιμότητας και της καλής λειτουργίας της διαδικασίας, τη συνεχή παρακολούθηση των εξελίξεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και την επεξεργασία σχετικών στοιχείων και μελετών.
Επίσης την επιστημονική υποστήριξη των σχολικών συμβούλων, των διευθυντών των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών στα σχετικά με τη διαδικασία θέματα, τις ανταλλαγές τεχνογνωσίας, εμπειρίας και τη διάχυση καλών πρακτικών σε εξειδικευμένα ζητήματα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου στις σχολικές μονάδες της χώρας. Το Παρατηρητήριο Αξιολόγησης εποπτεύεται λειτουργικά και διαχειριστικά από το Ι.Ε.Π.
Οι αντιδράσεις
Απέναντι στις προβλεπόμενες διαδικασίες αυτοαξιολόγησης έχουν τεθεί καθηγητές και δάσκαλοι μέσα από τους συνδικαλιστικούς τους φορείς.
Ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου έχει προβεί σε σειρά ενεργειών κατά της αυτοαξιολόγησης και έχει καλέσει τους συλλόγους διδασκόντων ανά σχολική μονάδα να βγάλουν αρνητικά για το θέμα ψηφίσματα. Επιπλέον έχουν μπει στη διαδικασία να μπλοκάρουν τα σεμινάρια για την αξιολόγηση, που ανατέθηκε ως ευθύνη στους σχολικούς συμβούλους.
Σύμφωνα με ανακοινώσεις του Δ.Σ. του Συλλόγου «Η αξιολόγηση που θέσπισε η κυβέρνηση επενδύει στον αυταρχισμό, στον συγκεντρωτισμό, στην πειθάρχηση των εκπαιδευτικών στο σχολείο που ονειρεύονται οι θιασώτες του σχολείου της αγοράς και φυσικά στη δημιουργία «αποδιοπομπαίων τράγων» για όλα τα δεινά του δημόσιου σχολείου, για τις αστοχίες της εφαρμοζόμενης εκπαιδευτικής πολιτικής. Κι αυτό θα γίνει με τη δημιουργία ενός νέου τύπου κοινωνικού αυτοματισμού, όπου ο πραγματικός αυτουργός θα κρύβεται πίσω από το θύμα του».
Αντίστοιχες ενέργειες ακολουθούνται και από τους καθηγητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με πρωτοβουλίες που σε τοπικό επίπεδο αναλαμβάνει η Ε.Λ.Μ.Ε.Ρ.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έχουν δει το φως της δημοσιότητας στοχεύουν στην αποτροπή κάθε διαδικασίας εφαρμογής του μέτρου με σκοπό την απόσυρση και μη εφαρμογή του.
Το ζήτημα αυτό πάντως εξελίσσεται σε μείζον ζήτημα για την εκπαιδευτική κοινότητα σε ολόκληρη τη χώρα και προβλέπονται σκληρές και ποικίλες αντιδράσεις.