Στο υπόμνημά του ο ΣΕΔΗΚ και ο ΣΠΑΚΕ τονίζουν την κατάσταση που επικρατεί το τελευταίο διάστημα σε πολλές περιοχές του νησιού, όπου ελαιόδεντρα πολλών ετών παραδίδονται στην πυρά και γίνονται καυσόξυλα ελεώ κρίσης.
Στο υπόμνημα κατατίθενται συγκεκριμένες προτάσεις και προτείνεται η ανασύσταση των παραδοσιακών ελαιώνων οικονομικής σημασίας με κατάλληλες τεχνικές παρεμβάσεις, μετά ενημέρωση των παραγωγών και εξεύρεση των αναγκαίων πόρων για την παροχή οικονομικών ενισχύσεων, η διατήρηση των ελαιώνων ιδιαίτερης αισθητικής και περιβαλλοντικής αξίας μετά από σχετική μελέτη, επιλογή και μετατροπή των καταλληλότερων από αυτούς σε ειδικά αγροτουριστικά πάρκα, αφού προηγηθεί ειδική νομοθετική ρύθμιση, χαρακτηριστούν ως διατηρητέοι παραδοσιακοί και επιδοτηθούν, όπως ήδη γίνεται με τους παραδοσιακούς ελαιώνες της Άμφισσας και η επιλογή και ανάδειξη των μνημειακών ελαιοδέντρων που παρουσιάζουν ιδιαίτερη ηλικιακή, ιστορική, παραδοσιακή και αισθητική άξια και έχουν ήδη επισημανθεί και καταγραφεί και ανακηρυχθεί ως μνημειακά από τον ΣΕΔΗΚ, με κατάλληλη ανάπλαση και διευθέτηση του περιβάλλοντος χώρου τους.
Το πλήρες κείμενο του Υπομνήματος που απευθύνεται στον υπουργό ΥΠΑΑΤ, την Περιφέρεια και τους βουλευτές Κρήτης, έχει ως εξής:
«Στην Κρήτη υπάρχουν παραδοσιακοί ελαιώνες των ποικιλιών Τσουνάτη, Θρουμπολιά και Χονδρολιά, οι όποιοι αποτελούνται από γερασμένα, πολύ υψηλόκορμα ελαιόδεντρα, τα οποία ενώ είναι χρήσιμα από οικονομικής, περιβαλλοντικής και ιστορικής άποψης, για μια σειρά από λόγους έχουν καταστεί ελάχιστα παραγωγικά και παράγουν ελαιόλαδο υποβαθμισμένης ποιότητας σε σχέση με τους άλλους ελαιώνες ποικιλίας Κορώνης που κυριαρχούν στην Κρήτη.
Τελευταία, οι ελαιώνες αυτοί, αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα, αφού λόγω των συνθηκών της κρίσιμης οικονομικής συγκυρίας που διέρχεται η χώρα έχουν καταστεί αντικείμενα ξύλευσης για παραγωγή καυσόξυλων που διατίθενται σε μεγάλες πόλεις της χώρας.
Τα θέματα αυτά έχουν αναφερθεί στο υπουργείο σας και παλαιοτέρα με το αρ. πρ. 146/ 30-6-08 υπόμνημα του ΣΕΔΗΚ αλλά και με αναφορές άλλων φορέων, χωρίς όμως να υπάρξει κάποια ανταπόκριση για την επίλυσή τους.
Τα ίδια θέματα, με αφορμή την εξέλιξη του πρόσφατου φαινόμενου της ανορθόδοξης ξύλευσης των ελαιοδέντρων, εξέτασαν και πάλι διεξοδικά στην τελευταία κοινή συνεδρίασή τους τα Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ), στον όποιο μετέχουν 21 Δήμοι, δηλαδή το σύνολο σχεδόν των Δήμων της Κρήτης και του Συνδέσμου Προστασίας και Ανάδειξης Κρητικού Ελαιολάδου (ΣΠΑΚΕ), στον οποίο μετέχουν οι κυριότερες Συνεταιρικές Οργανώσεις της Κρήτης και κατέληξαν στις προτάσεις που ακολουθούν, τις οποίες σας υποβάλουμε αναμένοντας ότι θα τις εξετάσετε με την δέουσα προσοχή και θα δώσετε τις δυνατόν καλύτερες λύσεις.
Α. Διαπιστώσεις και επισημάνσεις
Οι παραδοσιακοί ελαιώνες των ποικιλιών της Μαστοειδούς (που φέρεται με τα ονόματα Τσουνάτη στα Χανιά και Ρέθυμνο και Μουρατολιά στο Λασίθι) και της Θρουμπολιάς (που φέρεται με τα ονόματα Χονδρολιά η Θρουπολιά στο Ρέθυμνο και Χονδρολιά στο Ηράκλειο) καταλαμβάνουν ποσοστό περίπου 10% των ελαιώνων του νησιού, παρουσιάζουν ιδιαίτερη ιστορική, περιβαλλοντική αλλά και οικονομική αξία.
Οι ελαιώνες αυτοί αποτελούνται από γηρασμενα, ευμεγέθη και υψηλόκορμα δέντρα που έχουν απολέσει την παραγωγικότητά τους και συγκομίζονται όταν καρποφορούν, με φυσική πτώση του καρπού πάνω σε πλαστικά δίκτυα.
Έτσι, παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα αλλά και σημαντικά πλεονεκτήματα.
(α) Προβλήματα παραγωγικότητας, ποιότητας και περιβάλλοντος.
– Παράγουν ελαιόλαδο υποβαθμισμένης ποιότητας που στην πλειονότητά του κατατάσσεται στην κατηγορία Lampante (οξύτητα πάνω από 2%) και διατίθεται σε τιμές 30-50% χαμηλότερες του εξαιρετικού Παρθένου, με συνέπεια απώλεια ανάλογου ποσοστού εισοδήματος για τους ελαιοπαραγωγούς.
– Αποτελούν, σχεδόν κάθε χρόνο, μόνιμα θύματα σοβαρών ζημιών από πυρκαγιές, χιονοπτώσεις και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, με συνέπεια σημαντικές επιβλαβείς επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον.
– Έχουν καταστεί τελευταία, λόγω της οικονομικής κρίσης, αντικείμενα ξύλευσης με ανορθόδοξη κοπή η και εκρίζωση για παράγωγη καυσόξυλων με πολλαπλές περιβαλλοντικές και οικονομικές συνέπειες.
(β) Πλεονεκτήματα περιβαλλοντικά, οικονομικά και τουριστικά.
– Παρουσιάζουν σημαντικό περιβαλλοντικό ενδιαφέρον, αφού καλύπτουν περιοχές συνήθως επικλινείς τις οποίες προφυλάσσουν από τη διάβρωση, ενώ φιλοξενούν σημαντικό πλούτο σπάνιας χλωρίδας και πανίδας συντηρώντας την βιοδιαφορετικότητα.
– Διαθέτουν σημαντικές οικονομικές προοπτικές, εάν ανασυσταθούν ορθά και συγκομιστούν με κατάλληλους τρόπους παράγοντας ελαιόκαρπο που μπορεί να δώσει ελαιόλαδο υψηλής ποιότητας αλλά και βρώσιμες ελιές σημαντικής άξιας. Ειδικά οι ελαιώνες ποικιλίας Θρουμπολιάς, που παράγουν τον γνωστό τύπο της βρώσιμης ελιάς «Θρούμπα» που παρουσιάζει την μοναδικότητα να ωριμάζει στο δέντρο, έχουν σημαντικές προοπτικές.
– Περιλαμβάνουν συμπαγείς αιωνόβιους ελαιώνες με αναβαθμίδες και πέτρινες περιφράξεις που αξίζει να εξωραϊστούν και να διατηρηθούν τουριστικά ως Μνημειακοί Ελαιώνες.
– Περιέχουν αρκετά χιλιόχρονα μνημειακά ελαιόδεντρα, που έχουν ήδη επισημανθεί από τον ΣΕΔΗΚ, με ιδιαίτερη ιστορική, αισθητική και περιβαλλοντική άξια που μπορούν να αναδειχθούν κατάλληλα και να εμπλουτίσουν ως αξιοθέατα την ενδοχώρα, προβάλλοντας το ελαιόλαδο και ενισχύοντας τον εσωτερικό τουρισμό.
Β. Προτάσεις
Με μέριμνα του ΥΠΑΑΤ σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης, τους Δήμους και τους Συνεταιρισμούς πρέπει να προχωρήσουν οι ακόλουθες δράσεις.
1. Ανασύσταση των παραδοσιακών ελαιώνων οικονομικής σημασίας.
Οι ελαιώνες με υψηλόκορμα δέντρα των ποικιλιών Μαστοειδούς (Τσουνάτης), Θρουμπολιάς και Χοντρολιάς της Κρήτης που επιδέχονται ανασύσταση, πρέπει με κατάλληλες τεχνικές παρεμβάσεις (κλαδεύματα κλπ.) να ανανεωθούν, ώστε να καταστούν παραγωγικοί και να επιτρέπουν την συγκομιδή τους με ραβδισμό και την προστασία τους από δακοπροσβολές με δολωματικούς ψεκασμούς.
Η υλοποίηση των παρεμβάσεων αυτών απαιτεί:
(α) Σχεδιασμό και εκτέλεση προγράμματος ενημέρωσης των παραγωγών στις ζώνες με παραδοσιακούς ελαιώνες με στόχο να παρακινηθούν ατομικές πρωτοβουλίες.
(β) Αναζήτηση των αναγκαίων πόρων για την παροχή οικονομικών ενισχύσεων στους κατόχους των υπό ανασύσταση ελαιώνων από Εθνικά ή Κοινοτικά προγράμματα, τη νέα ΚΑΠ ή το ΕΣΠΑ, μετά από λεπτομερή μελέτη της έκτασης και δαπάνης που απαιτείται.
2. Διατήρηση των ελαιώνων ιδιαίτερης αισθητικής και περιβαλλοντικής αξίας.
Οι συμπαγείς ελαιώνες με ιδιαίτερη περιβαλλοντική και ιστορική άξια που υπάρχουν σε διάφορες περιοχές της Κρήτης, πρέπει να εξεταστούν και μελετηθούν προκειμένου να επιλεγούν οι προσφορότεροι από αυτούς για διατήρηση, εξωραϊσμό και μετατροπή τους σε ειδικά αγροτουριστικά πάρκα.
Οι ελαιώνες αυτοί πρέπει με ειδική νομοθετική ρύθμιση να χαρακτηριστούν ως διατηρητέοι παραδοσιακοί και να επιδοτηθούν, όπως ήδη γίνεται με τους παραδοσιακούς ελαιώνες της Άμφισσας.
3. Επιλογή και ανάδειξη των κυριότερων μνημειακών ελαιοδέντρων.
Τα ελαιόδεντρα με ιδιαίτερη ηλικιακή, ιστορική, παραδοσιακή ή αισθητική άξια που έχουν ήδη επισημανθεί και καταγραφεί και ανακηρυχθεί ως μνημειακά από τον ΣΕΔΗΚ μετά έρευνα και αξιολόγηση από ειδική διεπιστημονική Επιτροπή πρέπει με μέριμνα της Περιφέρειας του ΣΕΔΗΚ και των οικείων Δήμων να αναδειχτούν και διατηρηθούν.
Η όλη εργασία απαιτεί ανάπλαση και διευθέτηση του περιβάλλοντος χώρου και διάφορες δράσεις ανάδειξης που πρέπει να γίνουν από ειδική μελέτη και χρηματοδότηση από διάφορα προγράμματα».
Ο βουλευτής Ηρακλείου Νότης Μαριάς κατέθεσε αναφορά στη Βουλή το παραπάνω υπόμνημα του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ).
«Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, αλλά και τις θετικές συνέπειες της ανασύστασης αυτών των ελαιώνων στην παραγωγή μεγαλύτερης ποσότητας και καλύτερης ποιότητας ελαιολάδου, ο Νότης Μαριάς ζητάει απάντηση, ενέργειες και σχετική ενημέρωση, για το πώς θα αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή» αναφέρεται σε ανακοίνωση που εξέδωσε το γραφείο του βουλευτή.
