Είναι γνωστό πώς ήλθε στο φως το παγκοσμίως γνωστό σπήλαιο. Είναι επίσης γνωστό πως ο υπογραφόμενος έκαμε την πρώτη δημοσίευση του σπηλαίου και πληροφορεί τον αναγνώστη ότι 1.000 ανάτυπα της δημοσίευσης αυτής κυκλοφόρησαν στο ενδιαφερόμενο, ελληνικό και ξένο κοινό. Ότι επίσης ο υπογραφόμενος έκαμε ό,τι μπορούσε για να το προφυλάξει από καταστροφές, στο εσωτερικό του βέβαια. Το αισθάνεται, λοιπόν και το ζει σαν δικό του πράγμα και είναι αντίθετος με κάθε βεβήλωσή του, που μπορεί να γίνουν τώρα που θα γίνουν οι εργασίες αυτές της αποκατάστασής του. Σημειώνει, λοιπόν, ο υπογραφόμενος 2 (δύο) σημεία που πρέπει να τύχουν μεγίστης προσοχής στις επικείμενες εργασίες.
1) Το σπήλαιον απεκαλύφθη, όταν από τη Β.Δ. πλευρά του ανοιγόταν ο δρόμος από τα μηχανήματα και που τον χάρασσαν. Έκτοτε το άνοιγμα που δημιουργήθηκε εκεί χρησιμοποιούτανε ως είσοδος (και έξοδος φυσικά) για το σπήλαιο αυτό. Κακώς. Κανείς δεν πρόσεξε την πραγματική φυσική είσοδό του ως τότε αόρατου και κρυμμένου σπηλαίου. Την αρχική και πραγματική του είσοδο στην επόμενη (2) παράγραφο. Εδώ σημειώνω μόνο ότι στο εκεί επίπεδο του σπηλαίου βρέθηκε ολόκληρος σωρός από κόκκαλα ελαφιών. Πρέπει λοιπόν να γίνει στο σημείο αυτό αναφυσικοποίηση (κατά το αναπαλαίωση) του σπηλαίου και ταυτόχρονα να αποκατασταθεί η παλιά αρχική φυσική θέση για την είσοδο στο χώρο του. Την αναφυσικοποίηση που γράφω εδώ μπορούμε να κάμομε με ανάλογους ογκόλιθους και στα ενδιάμεσά τους να βάλουμε μικρότερες πέτρες μέχρι και χαλίκια και ύστερα να γεμίσομε με χώμα τα μικροκενά, που μοιραία θα προκύψουν στα ενδιάμεσα. Στο χώμα της εξωτερικής επιφάνειας θα φυτρώσει σύντομα, σε ένα με δύο χρόνια, θαμνώδης βλάστηση κι έτσι, τουλάχιστον εξωτερικά, θα ‘χομε την φυσική κατάσταση του σπηλαίου.
2) Η φυσική είσοδος του σπηλαίου. Με το τεχνητό (ή μάλλον βάρβαρο) άνοιγμα του σπηλαίου ήταν φανερή η αναπηρία του και συνάμα αντίθετη με τη φύση και την αισθητική της φύσης. Αυτό το άνοιγμα ενοχλούσε όλους όσους το ‘βλεπαν. Έλαβα τότε ένα σχετικό γράμμα από την κα. Πετροχείλου -καλή της ώρα- που μου ζητούσε να ψάξω καλά για να βρω την αρχική του είσοδο. Το σκέφτηκα, έκανα ένα σχέδιο αναζητήσεώς της, ενημέρωσα τους δραστήριους και πολύτιμους για το Ρέθεμνος (και όχι βέβαια Ρέθυμνο -βλ. και σχετική γλωσσολογική μου εργασία στο περιοδικό ΟΝΟΜΑΤΑ) κκ. Χάρη Στρατιδάκη και Βασίλη Σιμιτζή και πήγαμε στον επίδικο χώρο. Οι δυο που μπήκαμε μέσα και προς την κατεύθυνση που είχα υπολογίσει και ο ένας μας που ήταν απ’ έξω έχοντας υπ’ όψιν για να παρακολουθεί τα πιθανά σημεία με βάση τα κτυπήματα με πέτρα των δύο που ήμασταν μέσα, ακούσαμε τον απ’ έξω να μας μιλάει. Ε! Αυτό ήταν! Βρισκόμαστε στο σημείο της αρχικής φυσικής εισόδου του, που έβγαινε στο χαρασσόμενο και υπάρχοντα σήμερα αμαξωτό δρόμο. Έστειλα τα σχετικά στοιχεία στην Πετροχείλου και εκείνη έκαμε το σχετικό δημοσίευμα στο δελτίο της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας. Την ευχαριστούμε. Και μένει για μας το κλείσιμο του τραύματος του σπηλαίου, όπως γράψαμε παραπάνω, και η αποκατάσταση της αρχικής εισόδου. Είχαμε βάλει μάλιστα και ένα σιδερολοστό στο σημείο της πραγματικής αυτής εισόδου, που με τη συνέχεια των εργασιών στον διερχόμενο δρόμο εξαφανίστηκε μαζί με τους μικρούς ογκόλιθους, που κάποιος σεισμός ασφαλώς έριξε από ψηλότερα και έτσι η είσοδος αυτή κλείστηκε.
Γράφονται αυτές οι γραμμές με την ελπίδα να μην προκύψει στο τέλος της ανάδειξης του σπηλαίου καμιά πολιτισμική απογοήτευση για το Ρέθεμνος.
