Του ΜΑΡΙΝΟΥ ΣΠΥΡ. ΓΑΛΑΝΑΚΗ
«Θα κόμιζα γλαύκα εν Αθήναις», αν θα σας ανέπτυσσα τα της «Μάχης της Κρήτης» και της μετέπειτα κατοχής του Νησιού μας από τους ΝΑΖΙ.
Να μου επιτρέψετε, λοιπόν, να σας υπενθυμίσω μόνο πως:
Κατά τη Μάχη αυτή των μαχών, ο τομέας Ρεθύμνης διακρινόταν σε δυο υποτομείς, ο ένας από τους οποίους ήταν ο Ανατολικός με κύριο στόχο το καταραμένο αεροδρόμιο Πηγής.
Δεν θα περιγράψω τα της Μάχης σ’ αυτό τον τομέα. Θα πω μόνο πως αυτό το καταραμένο αεροδρόμιο, γίνηκε αιτία να καταστεί η Πηγή έδρα της φρουράς και των μονάδων, που εξυπηρετούσαν το αεροδρόμιο αυτό και τις υπηρεσίες, που αυτό επιτελούσε όσο για την …προστασία του κατεχόμενου «Νησιού των Γενναίων» από τους ΝΑΖΙ, τόσο και με καθημερινές πτήσεις ανεφοδιασμού των Δυνάμεων Ρόμελ στη Β. Αφρική. Εξαιτίας της ύπαρξης και της δραστηριότητας αυτής του συγκεκριμένου αεροδρομίου στην Πηγή εφαρμόστηκαν αυστηρότερα μέτρα ασφάλειας στον οικισμό. Οι κάτοικοι υπέφεραν περισσότερο. Αποθήκες ποικίλες (Ιματισμού, τροφοδοσίας, όπλων και πυρομαχικών) ήταν διάσπαρτες στο χωριό. Οι Ναοί του Σωτήρα Χριστού και της Υπεραγίας Θεοτόκου, καθώς και το Διδακτήριο του διθέσιου Δημοτικού Σχολείου Πηγής είχαν μετατραπεί σε αποθήκες. Και, ανάμεσα Πηγής και Αεροδρομίου αναγέρθηκε αποθήκη όπλων και πυρομαχικών (μπούγκα) μέσα στα λιόφυτα και κοντά στον αμαξιτό δρόμο Πηγής – Κάμπου Πηγής στη θέση Θρύμπα, με περιεχόμενο όλων των ειδών τα όπλα και πυρομαχικά γερμανικής κατασκευής και προέλευσης. Επιτάχτηκαν από τον καταχτητή σπίτια του χωριού, για την εγκατάσταση υπηρεσιών κι αξιωματικών. Και για τους οπλίτες και τους υπαξιωματικούς ανεγέρθηκαν στρατώνες στη Β. παρυφή του Οικισμού, δυτικά των προσφυγικών κατοικιών του 1924-1829, που στέγασαν Έλληνες Μικρασιάτες Πρόσφυγες του 1922-1924…
Γι’ αυτούς τους Στρατώνες, των οποίων η ανέγερση πραγματοποιήθηκε με αγγαρείες μέσα στο καλοκαίρι του 1941, σε ιδιοκτησία κληρονόμων Γεωργίου Ορφανουδάκη – Χατζάκη, θέλω να κάμω την ακόλουθη πρόταση στις Δημοτικές Αρχές του Δήμου Ρεθύμνης, στον οποίο υπάγεται και η Πηγή.
Ήμουν παιδί, αλλά θυμούμαι την ανέγερση των στρατώνων αυτών στο νότιο άκρο της ιδιοχτησίας του ως άνω, που περιήλθε στη συνέχεια στον από τους γιους του Εμμανουήλ Γ. Χατζάκη (Χατζομανόλη) κι από αυτόν στον ανιψιό του Εμμανουήλ-Παρασκευά Ευαγ. Χατζάκη. Και βέβαια θυμούμαι τη χρήση των κτηριακών εγκαταστάσεων αυτών κατά και μετά τη Γερμανοκατοχή.
Οι «γερμανοί στρατώνες», διασώθηκαν ως είχαν και καταλήφτηκαν, αμέσως μετά την εκκένωσή τους και την αποχώρηση του ηττημένου εχθρού από την Πηγή τον Οχτώβρη του 1945, από άστεγους Πηγιανούς. Μετέπεσαν υστερότερα στη χρήση του Γεωργικού Συνεταιρισμού Πηγής, ως αποθήκες λιπασμάτων. Επανήλθαν βέβαια στον ιδιοχτήτη γης, που και βέβαια δεν είχε αποζημιωθεί από τους ΝΑΖΙ. Εξακολουθούν να παραμένουν ακόμη αβλαβείς, με μικρές εξωτερικές επεμβάσεις ανθρώπων και φθορές του χρόνου, που γρήγορα, εύκολα και με μικρή δαπάνη επανέρχονται στην αρχική τους δομική αποκατάσταση. Η σκεπή τους εξακολουθεί να είναι από τις ίδιες λαμαρίνες, που όμως χρειάζονται επείγουσ’ αντικατάσταση…
Άλλο μνημείο κατάλοιπο των ΝΑΖΙ θαρρώ πως δεν έχει να επιδείξει ο Δήμος σε οικισμό της περιφέρειας που τον συγκροτεί, ούτε και στην πόλη. Σε λίγο συμπληρώνονται 77 χρόνι’ από τη «Μάχη της Κρήτης» κι από την ανέγερση του σημαντικού αυτού ιστορικού μνημείου της επάρατης εκείνης ιστορικής περιόδου, που έληξε στις 13.10.1944 με την ήττα κι αποχώρηση του απεχθή στρατού των εγκληματιών ΝΑΖΙ.
Σε αρκετά βέβαια χωριά υπάρχουν τα μνημεία πεσόντων κατά τις ομαδικές εχτελέσεις αμάχων, που διέπραξε ο άθλιος καταχτητής αντεκδικούμενος την καταστροφή, που υπέστη κατά τη Μάχη του υποτομέα του Αεροδρομίου Πηγής και όχι μόνον αυτού, αλλά και των λοιπών τομέων δράσης κατά τη διάρκεια της μοναδικής στο είδος της αυτής Μάχης. Όπως υπάρχουν και μνημεία Μαχητών, που προσέφεραν τη ζωή τους για τη λευτεριά του τόπου, της κοιτίδας του Ελληνισμού, του πολιτισμού και της Ορθοδοξίας, τόσο κατά τη Μάχη της Κρήτης, όσο και κατά την Αντίσταση του Λαού της που ακολούθησε ως παρεπόμενο της μεγάλης Μάχης σε όλη τη διάρκεια της κατοχής. Αυτά όμως αποτελούν άλλου είδους ιστορικά στοιχεία, που ομολογούν τη γενναιότητα, την ανδρεία, την πολεμική αρετή, την αγάπη, την αφοσίωση προς την Πατρίδα και τον Θεό, αλλά και τον έρωτα προς τη Λευτεριά που κατέχει τους εκπρόσωπους της Ελληνικής Φυλής, το Έθνος το Ελληνικό διά μέσου των αιώνων…
Προτείνω, λοιπόν, στο Δήμο την απαλλοτρίωση, αναπαλαίωση, αξιοποίηση, και παράδοση του Μνημείου αυτού στην ιστορική Μνήμη του Τόπου. Και μάλιστα το ταχύτερο δυνατόν, ώστε να προληφθεί κάθε καταστροφή από το χρόνο, που θα επέλθει με ρυθμούς ταχύτερους, ή από την όποια διαφορετική χρήση του Μνημείου αυτού.
Κάλλιστα μπορεί ν’ αποτελέσει χώρο προστασίας και ανάδειξης ιστορικού υλικού της ίδιας περιόδου, όπως αυτό που ενυπάρχει στη συλλογή του Μάρκου Πολιουδάκη, που κι αυτός Πηγιανός ήταν από τη Μάνα του Διαμάντα το γένος Τζεδάκη. Και χωρίς αυτό, ο Μάρκος, τ’ αδέρφια του κ η Διαμάντα, έζησαν στην Πηγή καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής.
Ο Μάρκος εξάλλου δούλεψε στις αγγαρείες στο Αεροδρόμιο και γνώριζε αρκετά γύρω από τις δραστηριότητες και του ρόλου που διαδραμάτισε αυτό το αεροδρόμιο κατά τη διάρκεια της χρήσης του από τους ΝΑΖΙ. Ήταν οργανωμένος στην ΕΠΟΝ – ΕΑΜ κ έπαιξε κάποιο ρόλο, μεταδίδοντας σχετικές πληροφορίες στην Οργάνωση. Είχαμε μιλήσει γι’ αυτά, ακόμη και τρεις από τις τελευταίες μέρες της ζωής του…
Παρακαλώ σας, λοιπόν, να σπεύσετε προς αυτή την κατεύθυνση και θα έχετε να επιδείξετε σημαντική προσφορά όχι μόνο στην Πηγή και το Δήμο, αλλά και στην Ιστορία της Κρήτης, της Ελλάδας και την Παγκόσμια.
Ακόμη κι αν το δείτε από πλευρά οικονομική, σημαντικό θα είναι όφελος από την επισκεψιμότητα του Μουσείου από αλλοδαπούς πελάτες των ξενοδοχείων της ευρύτερης περιοχής και της πόλης…
Είμαι στη διάθεσή σας, αν χρειαστείτε περισσότερη πληροφόρηση κι επί τόπου υπόδειξη στοιχείων.
Θα χαρώ αν μ’ ενημερώσετε σχετικά με τις αποφάσεις σας, κι αν θελήσετε να παραστώ στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου κατά τη συζήτηση του θέματος, για πληρέστερη ενημέρωσή σας.
Σε λίγες μέρες εξάλλου θα εορτάσομε την 77η επέτειο της Μάχης της Κρήτης. Καλό και ωφέλιμο θα είναι να έχετε να εξαγγείλετε ένα τόσο σπουδαίο σωστικό έργο αξιοποίησης της σύγχρονης Ιστορίας του Τόπου.
(Η παραπάνω πρόταση υποβλήθηκε στο Δήμο Ρεθύμνου και πήρε αριθμό Πρωτοκόλλου 11349/30.4.2018).
