Ο σημαντικός ρόλος της οικογένειας, του σχολείου αλλά και γενικότερα των θεσμικών και μαζικών φορέων στην πρόληψη κατά της χρήσης αλκοόλ, αναδείχθηκε κατά την προχθεσινή εσπερίδα που διοργανώθηκε στην αίθουσα του «Ξενία» Ρεθύμνου από το Αλκοολογικό Ιατρείο του ΠΑΓΝΗ σε συνεργασία με το Σύλλογο «Επιστροφή», υπό την αιγίδα της 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας Κρήτης και την υποστήριξη της Europe Direct.
Η εκδήλωση είχε τη μορφή «στρογγυλής τράπεζας», μιας συζήτησης, που στηρίχθηκε στα στοιχεία παλαιότερης έρευνας, η οποία παρουσιάζει το Ρέθυμνο να κατέχει θλιβερή πρωτιά στην κατανάλωση αλκοόλ από τους εφήβους.
Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος, που το Ρέθυμνο συμπεριελήφθη στο πλαίσιο της «Εβδομάδας Πρόληψης Αλκοόλ», η οποία από το 2005 διοργανώνεται στο Ηράκλειο και φέτος, που είναι αφιερωμένη στους εφήβους, επικέντρωσε στο πρόβλημα που αναδεικνύεται έντονα σε τοπικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια.
Χαρακτηριστικά η κ. Άννα Τριχοπούλου, υποδιοικήτρια της 7ης ΔΥΠΕ Κρήτης αναφερόμενη στους στόχους της εκδήλωσης επισήμανε ότι «Ο λόγος που αρχίσαμε την προσπάθειά μας να φτάσουμε σε όλη την Κρήτη από το Ρέθυμνο έχει να κάνει με τα υψηλά ποσοστά κατανάλωσης αλκοόλ. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία ο νομός Ρεθύμνης είναι δυστυχώς ο νομός με τα υψηλότερα ποσοστά υπερβολικής κατανάλωσης και σχεδόν από τους πρώτους νομούς σε ποσοστά μέθης, ενώ οι συμπεριφορές των εφήβων σε σχέση με τις άλλες εξαρτήσεις, δηλαδή κάπνισμα, ναρκωτικά είναι περίπου στο μέσο όρο της χώρας.
Σύμφωνα επίσης με άλλες έρευνες του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού δείχνουν υψηλά στοιχεία επιθετικότητα και παραβατικότητας».
Η ίδια συμπλήρωσε λέγοντας ότι «Συμπερασματικά βλέποντας αυτή την κατάσταση ως Υγειονομική Περιφέρεια μέσα από το νοσοκομείο, το δίκτυο του Κέντρου Ψυχικής Υγείας σε συνεργασία με την Περιφέρεια και τους φορείς θέλουμε να αναπτύσσουμε όλα τα θέματα που αφορούν τη νεολαία. Οι νέοι για να μπορέσουν να κάνουν επιλογές πρέπει να υποστηριχθούν από την οικογένεια, τους εκπαιδευτικούς, το σύστημα υγείας με προληπτικά προγράμματα για να μην οδηγούνται σε καταστάσεις που τους αφαιρούν και τους μειώνουν την κρίση και τη δημιουργικότητα.
Ο θεσμός εκείνος που παίζει καθαριστικό ρόλο, αρνητικό, ουδέτερο, θετικό, είναι η οικογένεια και μετά το σχολείο. Όχι ότι η οικογένεια οδηγεί τα παιδιά στο αλκοόλ, αλλά ειδικά στο Ρέθυμνο, καθώς διαφέρουν τα στοιχεία από τα Χανιά και το Ηράκλειο, ειδικοί κοινωνικοί, πολιτισμικοί παράγοντες, ειδικά πρότυπα που προωθούνται στη συγκεκριμένη περιοχή για τους νέους και ιδιαίτερα τους άνδρες, γιατί εκεί είναι το κυρίως πρόβλημα, σαφώς επηρεάζουν. Δεν είναι «ξενέρωτο» το παιδί 13-14 χρόνων που θα πάει σε ένα γάμο ή κάποια άλλη εκδήλωση και δεν θα πιει. Μπορεί να διασκεδάσει με οποιοδήποτε άλλο τρόπο».
Γιατί πίνουν οι έφηβοι
Το θέμα της στρογγυλής τράπεζας ήταν «Έφηβοι και Αλκοόλ: Εσύ επιλέγεις» και ξεκίνησε με την τοποθέτηση δύο μαθητών από το Πειραματικό Λύκειο του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο, που μίλησαν για το πως βιώνουν ως έφηβοι τη χρήση αλκοόλ. Ακολούθησαν επιστημονικές εισηγήσεις και μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, η οποία και ανέδειξε το σημαντικό ρόλο της πρόληψης στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Τα βιώματα που μετέφεραν οι δύο μαθητές από τη χρήση αλκοόλ μέσα στις παρέες τους, ήταν χαρακτηριστικά του προβλήματος.
Ο Στέλιος Γ. αναφέρθηκε εκτενώς σε περιστατικό που έζησε στα γενέθλια φίλου του. Αφού περιέγραψε τη μεγάλη χρήση αλκοόλ και τη δηλητηρίαση του ίδιου, προφανώς όπως είπε από το ξενύχτι και το ποτό, τόνισε μεταξύ άλλων ότι «Επικρατεί η άποψη ότι το αλκοόλ ενώνει τους ανθρώπους. Παρατηρώ ότι σε πολλές αν όχι σε όλες τις παρέες συνομηλίκων μου το αλκοόλ έχει πολύ σημαντική θέση. Και πολλές φορές επιλέγουμε μέρος διασκέδασης με βάση αυτό. Βέβαια θεωρώ, ότι ο έλεγχος στα μαγαζιά νυχτερινής διασκέδασης στο Ρέθυμνο, μετά κι από το περιστατικό του κοριτσιού που πέθανε λόγω υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, έχει γίνει πιο συνειδητοποιημένος. Δεν σερβίρεται αλκοόλ τόσο εύκολα σε νέους αν δεν εξακριβωθεί ότι ο νεαρός είναι άνω των 18 ετών. Γνωρίζουμε μάλιστα ότι τα πρόστιμα είναι αρκετά βαριά τόσο για το μαγαζί όσο και για τον κηδεμόνα του ανήλικου. Παρ’ όλα αυτά πάντα βρίσκουμε τρόπους πρόσβασης σε αλκοόλ. Περίπτερα, κάβες, ακόμα και στο σπίτι των περισσότερων υπάρχει σίγουρα κάποια καράφα με ρακί ή μπουκάλια που υπάρχουν από γιορτές και τα έχουν φέρει σαν δώρο οι καλεσμένοι. Έτσι διαπιστώνουμε ότι το αλκοόλ βρίσκεται ήδη στην καθημερινότητα των νέων και μάλιστα είναι βαθιά ριζωμένο στη νοοτροπία τους. Τα έθιμα του τόπου μας είναι κι αυτά συνδεδεμένα με το αλκοόλ και συχνά η πρώτη επαφή του παιδιού γίνεται μέσω του πατέρα ή κάποιου συγγενή και θεωρείται δήθεν δείγμα ανδρισμού. Όσον αφορά το πρότζεκτ που κάναμε, θεωρώ πως έγινε μια καλή πρώτη επαφή, ώστε να γνωρίσουμε κινδύνους που κρύβει το αλκοόλ και που μπορούν να οδηγήσουν μακρόχρονα ακόμα και στο θάνατο. Το γεγονός αυτό δεν αλλάζει τη νοοτροπία της παρέας που αποδείχτηκε πολύ ισχυρή. Όλοι πρέπει να έχουμε το σθένος να λέμε όχι, όταν δεν θέλουμε να φορτίζουμε μια συμπεριφορά. Η εμπειρία που είχα μέχρι τώρα με έκανε να καταλάβω έστω και λίγο πόσο κακό κάνει το αλκοόλ στο σώμα και το μυαλό του ανθρώπου. Μάλιστα δεν είναι λίγα τα ατυχήματα που έχουν γίνει σε φίλους και γνωστούς εξαιτίας του. Οι περισσότεροι στην παρέα έχουν μηχανάκια. Και ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Ίσως τελικά να πρέπει να κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση μεταξύ μας και να συμφωνήσουμε σε κάποια πράγματα».
Από την πλευρά της η Εμμανουέλα Κ. μαθήτρια επίσης του Πειραματικού Λυκείου ανέλυσε πως όλοι οι έφηβοι έχουν δεδομένο, ότι θα βγουν με τις παρέες τους κάθε Σάββατο σε διάφορα μαγαζιά που σερβίρουν αλκοόλ και μάλιστα, ότι θα πιουν με άνεση και σε άφθονες ποσότητες. «Πίνουμε γιατί πιστεύουμε ότι έτσι εντασσόμαστε καλύτερα στο κλίμα της παρέας και καταλήγουμε να διασκεδάζουμε περισσότερο» είπε και υποστήριξε ότι «Αυτό είναι το μεγαλύτερο λάθος που κάνουμε ως έφηβοι, διότι πίνουμε ασυνείδητα και χωρίς μέτρο, ακόμα και όταν δεν το έχουμε ανάγκη, ξεχνώντας μάλιστα στο τέλος της βραδιάς τις όμορφες στιγμές που προηγήθηκαν».
Η ίδια ως «κερασάκι στην τούρτα» χαρακτήρισε τις πολυήμερες μαθητικές εκδρομές, κατά τις οποίες υποστήριξε ότι γίνεται αυξημένη χρήση αλκοόλ με δυσμενείς παρενέργειες.
Η μαθήτρια παρουσίασε γλαφυρά την κακή κατάσταση που επικρατεί με τη χρήση αλκοόλ από τους συμμαθητές της και γενικότερα εμφανίστηκε να αντιλαμβάνεται το μεγάλο λάθος από αυτή τη συνήθεια για να καταλήξει ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού και να αλλάξει η νοοτροπία των παιδιών απέναντι στο αλκοόλ.
Να εστιάσουμε στην πρόληψη
Σύμφωνα με τον ψυχίατρο του προγράμματος πολλαπλής παρέμβασης του Ο.ΚΑ.ΝΑ. στο Ρέθυμνο κ. Δήμο Φωτόπουλο τα στοιχεία επιστημονικών ερευνών καταδεικνύουν ότι σε ό,τι αφορά την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ από τους εφήβους, δηλαδή συνεχή χρήση πάνω από πέντε φορές το μήνα, είναι 45% πανελλαδικό, ενώ στο Ρέθυμνο είναι 59%. Ο λόγος για τις 13 ως 18 ετών.
Ήταν άλλωστε και το θέμα που κυριάρχησε στην προχθεσινή συζήτηση, καθώς ο Νομός Ρεθύμνου είναι πρώτος στη χώρα στους μαθητές ηλικίας από 15 ως 19 ετών που κάνουν υπερβολική χρήση αλκοόλ, με βάση τα στοιχεία της πανελλήνιας έρευνας στο σχολικό πληθυσμό για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, την έρευνα ESPAD 2011, που πραγματοποιήθηκε από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής.
«Το πρόβλημα εστιάζεται στην οικογένεια. Οι γονείς πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά τους, να τα παρακολουθούν και οι θεσμικοί παράγοντες όμως, όπως η Αστυνομία, να ελέγχουν τα μαγαζιά που συχνάζουν οι ανήλικοι για να μην σερβίρουν αλκοόλ» είπε μεταξύ άλλων ο διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου κ. Ανδρέας Ταξάκης, εστιάζοντας στη χρήση αλκοόλ στις πενθήμερες μαθητικές εκδρομές και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συνοδοί εκπαιδευτικοί.
Από την πλευρά της η γαστρεντερολόγος, γιατρός του Αλκοολογικού Ιατρείου του ΠΑΓΝΗ και πρόεδρος του Συλλόγου «Επιστροφή» κ. Μαίρη Κουλεντάκη τόνισε, ότι «Στόχος μας είναι η ευαισθητοποίηση των πολιτών σε σχέση με τα προβλήματα που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ. Η 10η εβδομάδα πρόληψης αφορά τους εφήβους για αυτό και το κεντρικό της σύνθημα είναι «Ο εαυτός σου και η επιλογή σου είναι τα κλειδιά για τη ζωή σου».
Η ψυχολόγος και εθελόντρια στην Κοινότητα Αλληλοβοήθειας ΚΟΠΑ κ. Καίτη Ζαχείλα, τόνισε για τη δράση του συγκεκριμένου φορέα στο Ρέθυμνο ότι «Έρχονται τα άτομα που έχουν πρόβλημα με το αλκοόλ ή οι οικογένειες τους γιατί η προσέγγιση είναι οικογενειακή και βοηθιούνται μέσα από την εμπειρία των άλλων ατόμων που έχουν βρεθεί στην ίδια κατάσταση. Ο αριθμός των ατόμων που έρχονται στην ομάδα δεν είναι αντιπροσωπευτικός του προβλήματος. Αναγνωρίζουν δύσκολα το πρόβλημά τους και αυτό είναι ένα θεμελιακό πρόβλημα, δηλαδή, ότι κανείς δε λέει ότι έχω πρόβλημα με το αλκοόλ. Συνήθως ο-η σύντροφος διαπιστώνουν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα, το ίδιο το άτομο που κάνει κατάχρηση δεν το διαπιστώνει εύκολα».
Σε σειρά από παραμέτρους του προβλήματος αναφέρθηκαν επίσης η κ. Νεκταρία Λιοδάκη, κοινωνική λειτουργός του Αλκοολογικού Ιατρείου του ΠΑΓΝΗ, η οποία αναφέρθηκε στο ρόλο που πρέπει να έχουν οι γονείς, ενώ η ψυχολόγος κ. Βασιλική Τσουρά μετέφερε την εμπειρία της από την Μονάδα Εφήβων Ο.ΚΑ.ΝΑ.
Η συζήτηση που αναπτύχθηκε εστίασε στην κοινή προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για να αλλάξει η νοοτροπία των εφήβων και η κατανόηση ότι το αλκοόλ είναι μια επικίνδυνη και βλαβερή συνήθεια.
Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν και συμμετείχαν στη συζήτηση εκπρόσωποι των θεσμικών και εκπαιδευτικών φορέων, των δομών ψυχικής υγείας, καθηγητές, εκπαιδευτικοί, ψυχολόγοι, γονείς και μαθητές.
