Του ΝΙΚΟΥ ΚΑΤΣΑΡΟΥ*
Φυτοφάρμακα, λιπάσματα, πλαστικά, βερνίκια, χρώματα, διαλύτες, οικιακά και αστικά λύματα κάθε είδους, επικίνδυνα τοξικά βιομηχανικά απόβλητα, παράγωγα κάθε είδους πετρελαιοειδών, διοξίνες, υδράργυρος, μόλυβδος, χρώμιο και άλλα βαρέα μέταλλα, είναι μόνο μερικά από τα είδη αποβλήτων που τελικά φθάνουν στην Μεσόγειο κάθε χρόνο από Αίγυπτο, Λίβανο, Λιβύη και Τυνησία που ρίχνουν ανεξέλεγκτα εκατομμύρια τόνους λύματα και σκουπίδια στη θάλασσα που μοιραζόμαστε μαζί τους. Ιδιαίτερα τοξικά και επικίνδυνα είναι τα βιομηχανικά απόβλητα από βιοτεχνίες όπως βυρσοδεψεία, ραδιενεργά κατάλοιπα από μονάδες επεξεργασίας φωσφάτων, βαφεία, φινιριστήρια, αργυροχρυσοχοεία, αλλά και μεγαλυτέρων μονάδων όπως διυλιστήρια, ναυπηγοεπισκευαστικές βάσεις, διαλυτήρια πλοίων, μεταλλουργίες χάλυβα και άλλων μετάλλων, κλπ.
Νόμοι για την προστασία του περιβάλλοντος και περιβαλλοντικοί όροι για την λειτουργία βιοτεχνιών και βιομηχανιών ασφαλώς υπάρχουν, αλλά δυστυχώς δεν τηρούνται, οι δε επιθεωρητές περιβάλλοντος σπανίζουν και έχουν πλημμελή καθήκοντα.
Δύο χώρες της Μέσης Ανατολής και δύο της Βόρειας Αφρικής απειλούν τη Μεσόγειο Θάλασσα, καθώς όχι απλώς δεν έχουν καμία οικολογική πολιτική συλλογικά και συνείδηση ατομικά, αλλά ρίχνουν τα σκουπίδια τους στη θάλασσα σαν να είναι η χωματερή τους. Για την μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που κυοφορείται το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης φέρουν, ο Λίβανος, η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Λιβύη. Η κρίση των απορριμμάτων στον Λίβανο έχει πάψει εδώ και καιρό να είναι ένα τοπικό πρόβλημα. Τα σκουπίδια της χώρας, αλλά και πολλών άλλων, απειλούν ολόκληρη τη Μεσόγειο με οικολογική καταστροφή. Οι λέξεις «συγκοινωνούντα δοχεία» περιγράφουν ακριβώς αυτό που συμβαίνει στη λεκάνη της Μεσογείου. Ο,τι πετάξει στο νερό κάποιος από την Αίγυπτο, θα έρθει κάποια στιγμή να μολύνει και τα νερά της Κρήτης.
Ο κίνδυνος μας χτυπάει την πόρτα και μπορεί να προσπαθούμε να αποκτήσουμε συλλογικά οικολογική συνείδηση, να μην πετάμε πλαστικά και άλλα απορρίμματα σε θάλασσες και σε ακτές, όμως τελικά ο κίνδυνος της εκτεταμένης ρύπανσης κάνει «πλευρική» προσέγγιση από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Οι περιοχές αυτές παράγουν το 6% των παγκόσμιων αποβλήτων, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας. Τα σκουπίδια αυτά θα καταλήξουν κατά πάσα πιθανότητα στη Μεσόγειο Θάλασσα και θα ρυπαίνουν ανεξέλεγκτα θάλασσες και ακτές. Οι περισσότερες από τις αραβικές χώρες έχουν επιλέξει πολιτικές για τη διαχείριση των αποβλήτων, που προβλέπουν ταφή σε προσωρινές χωματερές, οι οποίες μετά από 20 χρόνια γίνονται μόνιμες. Η έλλειψη χώρων υγειονομικής ταφής και η συγκέντρωση όλων των ειδών απορριμμάτων όπως χημικών, οργανικών, πλαστικών κ.ά. σε ανοικτές περιοχές καταλήγουν να ρυπαίνουν τα νερά. Δεν χρειάζεται δηλαδή να πέσει απευθείας το σκουπίδι στη θάλασσα, περνάει και μέσα από το έδαφος και μολύνει το νερό.
Οι περισσότερες τουριστικές χώρες της Μεσογείου δεν έχουν καμία αίσθηση της οικολογικής καταστροφής που συντελούν. Στην Αίγυπτο, με 98 εκατομμύρια κατοίκους, η διαχείριση των αποβλήτων απέχει πολύ από τις προτεραιότητες που έχει θέσει η κυβέρνηση της χώρας και τα περισσότερα απόβλητα καταλήγουν στον Νείλο. Φυτοφάρμακα, βιομηχανικά απόβλητα, λιπάσματα, παράγωγα πετρελαίου, πλαστικά, λύματα κάθε είδους πετιούνται στον ποταμό απευθείας και δίχως απολύτως καμία επεξεργασία. Μάλιστα, όπως αναφέρει η Daily News Egypt, περισσότερο από το 80% των αστικών στερεών αποβλήτων καταλήγουν σε ποτάμια ή λίμνες. Απόβλητα εργοστασίου καταλήγουν κατευθείαν στον Νείλο Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ο Νείλος εκτός του ότι είναι μολυσμένος, είναι και ρυπογόνος. Καθώς ξεβράζει τα νερά του στη Μεσόγειο Θάλασσα, όλα αυτά καταλήγουν να τη ρυπαίνουν. Και πρόκειται για έναν κλειστό υδάτινο χώρο, που δεν είναι απλό να «αυτοκαθαριστεί», όπως συμβαίνει με τους ανοιχτούς ωκεανούς.
Η Ελλάδα, η χώρα με τα 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, που ο μεγάλος της πλούτος είναι η θάλασσα, πέρα από την τήρηση των όρων προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος εντός των δικών της συνόρων, βρίσκεται κι αυτή αντιμέτωπη με το μεγάλο πρόβλημα της θαλάσσιας ρύπανσης από την άλλη πλευρά της Μεσογείου και γι’ αυτό πρέπει να λάβει άμεσα μέτρα:
1. Η ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλία στην Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε αυτή να προωθήσει σχέδιο περιορισμού της ρύπανσης της Μεσογείου από τις τέσσερις χώρες σε συνεργασία με αυτές.
2. Η ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλία προς τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών για την Προστασία της Μεσογείου και άλλους Διεθνείς Οργανισμούς για την απειλή του θαλασσίου περιβάλλοντος από τις τέσσερις χώρες.
3. Η ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλία και να οργανώσει στην Κρήτη Διάσκεψη της Ε.Ε. των Χωρών της Μεσογείου για το συγκεκριμένο θέμα.
4. Να κινητοποιηθούν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις για την προστασία της Μεσογείου για να δημοσιοποιήσουν την συγκεκριμένη απειλή και να πραγματοποιήσουν στην Κρήτη Συνέδριο των περιβαλλοντικών οργανώσεων.
* Ο Νίκος Κατσαρός είναι π. πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Χημικών
