Έχω τη συνήθεια, εδώ και χρόνια, πολλά από τα βιβλία μου να τα πηγαίνω για βιβλιοδεσία. Όσα θεωρώ ότι ο χρόνος στο πέρασμά του θα μπορούσε να τα καταστρέψει ανεπανόρθωτα και δε θα μπορούν πλέον να μεταδώσουν στους επιγόνους μου τη γνώση που σε μένα είχαν απλόχερα προσφέρει.
Έτσι, συμμαζεύοντας πρόσφατα τη βιβλιοθήκη που διατηρώ στο γονικό μου σπίτι, το μάτι μου έπεσε σε έναν τόμο του Αριστοτέλη, που «φιλοξενούσε» τα «Ηθικά Νικομάχεια», το πασίγνωστο έργο του Σταγειρίτη φιλοσόφου, με μεταφορά στα νεοελληνικά αντάμα με το πρωτότυπο αρχαιοελληνικό κείμενο… Τον εν λόγω τόμο τον είχα, αν θυμάμαι καλά, βρει σε πάγκο παλαιοπωλείου πριν χρόνια και τον είχα αμέσως πάει στο βιβλιοδέτη, γιατί ήταν ήδη, ως «μεταχειρισμένος», ελαφρά, από το χρόνο, μάλλον και κάποιο ανθρώπινο χέρι, «στραπατσαρισμένος»…
Διαβάζοντας εκείνο το μεσημέρι τυχαία κάποια αποσπάσματα του Αριστοτελικού έργου, διαπίστωσα, για πολλοστή φορά, πόσο «προχωρημένη» για την εποχή του (4ος αι. π.Χ.) ήταν η σκέψη του και πόσο χρήσιμη θα μπορούσε να φανεί και στη νέα γενιά του καιρού μας αλλά και των κατοπινών μας χρόνων για την επιτυχή αντιμετώπιση των καθημερινών πανανθρώπινων προβλημάτων. Αρκεί, βεβαίως, νομίζω, να συνεχίσουν να διδάσκονται στα σχολεία μας τα αρχαία ελληνικά κείμενα, αλλά, όμως, όχι ως στείρα αναγνώσματα – «θύματα» της παπαγαλίας και της βαθμοθηρίας που μαστίζει, -όπως όλοι βλέπουμε- το νυν εκπαιδευτικό μας σύστημα κατά τα χρόνια της άμεσης επαφής των μαθητών με την Αρχαία Γραμματεία, μα με την προσοχή και τη σοβαρότητα που αρμόζει σε κάθε λογοτεχνικό είδος (φιλοσοφία, ρητορική, θέατρο, ιστοριογραφία), ώστε να ξεπροβάλλουν η αλήθεια και η σοφία που κρύβουν αντάμα με τη διαχρονική τους αξία…
Από τα «Ηθικά Νικομάχεια», λοιπόν, στο παρόν σημείωμά μου, καθώς πλησιάζουμε και στην έναρξη του καινούργιου σχολικού έτους, θα ήθελα να σας παρουσιάσω δύο αποσπάσματα. Μελετώντας, φρονώ, τα σημεία αυτά εδώ του Αριστοτελικού κείμενου, οι νέοι μας, συν τοις γονεύσι και τοις διδασκάλοις αυτών, θα βρουν διέξοδο σε πολλά από τα σημερινά (τους) αδιέξοδα και έχοντας οι ίδιοι τα ηνία της ζωής τους θα μπορέσουν και οι ίδιοι στην ατομική τους ζωή να βγουν από το «τούνελ» της κοινωνικοπολιτικής παρακμής που λένε ότι τους κληροδότησε η γενιά μας, αλλά και στη δημόσια ζωή τους θα βοηθήσουν την κοινωνία, χωρίς παρωπίδες, ωτασπίδες, φράκτες, προστάτες, μεσσίες και αυθεντίες, να ορθοποδήσει ξανά…
Έτσι, αρχικά, σε μετάφραση Δ. Λυπουρλή και από τις εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ, ας ιδούμε πώς οι νομοθέτες θα μπορούσαν να κάνουν τους πολίτες της χώρας τους καλύτερους. Επουδενί θεσπίζοντας αυστηρότερους νόμους. Αλλά, «οι νομοθέτες κάνουν καλούς τους πολίτες τους ασκώντας τους να αποκτούν τις συγκεκριμένες συνήθειες – αυτή είναι η θέληση του κάθε νομοθέτη, και όσοι δεν τα καταφέρνουν σ’ αυτό, δεν πετυχαίνουν στο έργο τους. […] Δεν έχει λοιπόν μικρή σημασία να αποκτά κανείς όσο γίνεται πιο νέος αυτές ή εκείνες τις συνήθειες ίσα ίσα έχει πολύ μεγάλη σημασία, ή μάλλον σημαίνει το παν».
Τέλος, σε μετάφραση Β. Μοσκόβη από τις εκδόσεις «Νομική Βιβλιοθήκη», διαβάζουμε ποια, κατά τον Αριστοτέλη, είναι η πραγματικά τέλεια φιλία, επειδή αυτή ωφελεί και τα μεμονωμένα άτομα και τις οργανωμένες κοινωνίες αυτών: «Τέλεια είναι η φιλία των αγαθών και ως προς την αρετή όμοιων ανθρώπων, γιατί αυτοί επιθυμούν τα αγαθά οι μεν για τους δε, εφόσον είναι αγαθοί και αυτοί καθ’ εαυτούς τέτοιοι. Φίλοι στην κυριολεκτική σημασία της λέξεως είναι όσοι επιθυμούν το αγαθό για τους φίλους των (γιατί τους διαπνέει το συναίσθημα της φιλίας αυτό καθ’ εαυτό και όχι ανάλογα με τα γεγονότα). Γι’ αυτό διατηρείται ανάμεσά τους η φιλία, εφ’ όσον είναι αγαθοί και η αρετή τους είναι μόνιμη».
Αλήθεια, εσείς για όλα τα παραπάνω (και τα υπονοούμενα αυτών) τι γνώμη έχετε;
