Όταν αναφερόμαστε στους αγώνες Αρκαδίων, ένας κοινός νους ανατρέχει στο ολοκαύτωμα, στην εθελοθυσία μα κυρίως σε ιστορικά γεγονότα σε ασπρόμαυρο φόντο. Σαν ένα φιλμάκι όπου συμπαθείς ή μη, ιστορικές μορφές μοιάζουν να κινούνται γρήγορα λες και πατάς το «φόργουορντ» στο βίντεο και το τάμπλετ αντίστοιχα. Ανώτατοι άρχοντες και προσωπικότητες της χώρας από τον πρίγκιπα Γεώργιο, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Ιωάννη Μεταξά το 1930, τον Σοφοκλή Βενιζέλο και τον Ν. Πλαστήρα (1951) τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο το 1967 και τον βασιλιά Κωνσταντίνο με την Άννα-Μαρία έως τον Κωστή Στεφανόπουλο τα τελευταία χρόνια, πέρασαν από τον νομό μας αποτείνοντας φόρο τιμής.
Οι ιστορικές καταγραφές που ανασύραμε μέσα από το αρχείο του δασκάλου-δημοσιογράφου Λευτέρη Κρυοβρυσανάκη, μας βοηθούν να αντιληφθούμε την σπουδαιότητα των πιο παλαιών αγώνων στίβου στην χώρα μας. Πώς όμως φτάσαμε στο σήμερα και ποια αλήθεια είναι η πρώτη επίσημη ημέρα των αγώνων; Γιατί, Αρκάδιοι αγώνες τελέστηκαν και πριν από το 1936…
Μια πρώτη προσπάθεια για αγώνες στίβου έγινε το 1908 με την τέλεση των Α’ Ρεθύμνια, τα οποία πραγματοποιήθηκαν στην σχολή χωροφυλακής με πρωτοβουλία του Γυμνασιάρχη Εμμανουήλ Γενεράλι. Έπεται είχαμε τους αγώνες του 1928 με διοργανωτή Σ.Π. με διοικητή τον Στ. Στεφανουδάκη στη Σοχώρα και το 1929 από μαθητές στο γυμναστήριο της σχολής χωροφυλακής.
Οι πρώτοι αγώνες με την επωνυμία «Αρκάδια» όμως τελέστηκαν στις 25 Απριλίου του 1930 με διοργανωτή τον ΑΟ Ατρομήτου όπου συμμετείχαν, μαθητές, πρόσκοποι και στρατιώτες του 44ου Σώματος Πεζικού.
Αγώνες με την επωνυμία «Πανρεθύμνια» ωστόσο είχαμε και στις 8 Νοεμβρίου, όπου διοργανώθηκαν ξανά από τον ίδιο σύλλογο στη μνήμη των πεσόντων του ολοκαυτώματος. (Επειδή το 1930 τελούνταν σ’ όλη τη χώρα εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό, συνέπεσε να τελείωναν τον Νοέμβριο και έτσι οι αγώνες μετονομάστηκαν ανεπίσημα ως «Α’ Αρκάδια»). Σ’ εκείνα τα Αρκάδια την παρουσία του είχε κάνει ερχόμενος με το καταδρομικό «Έλλη» και ο μεγάλος πολιτικός Ελευθέριος Βενιζέλος. Τα αγωνίσματα που διεξήχθησαν τότε ήταν μήκος, σφαιροβολία, ύψος, 100μ., τριπλούν, δισκοβολία, επί κοντώ, 1.500μ., λιθοβολία, 5.000μ. και 110μ. με εμπόδια.
Τα β’ Αρκάδια έγιναν ανεπισήμως
Το 1933 είχαμε την διεξαγωγή των β’ Αρκαδίων αγώνων με πρωτοβουλία του τότε προέδρου του Ατρομήτου Ψύρρη τους οποίους καθιέρωσε ο ΣΕΓΑΣ. Οι συμμετοχές είχαν φτάσει τις 120 αθλητές απ’ όλη την Κρήτη με 7 σωματεία από το Ρέθυμνο (Ατρόμητος, ΑΟΡ, Εθνικός, Αχιλλέας, Άρης, Άφοβος, Αραράτ) στην πλατεία Αβέρωφ (Νομαρχίας) και στους οποίους παρέστησαν Ν. Πλαστήρας, Ασκούτσης, Τ. Πετυχάκης και άλλοι.
Η επιτυχία των αγώνων αυτών ανάγκασε τον πρόεδρο του ΣΕΓΑΣ Νικολαΐδη να τους καθιερώσει ως πανελληνίους, ενώ ονομάστηκαν ανεπίσημα και ως «Β’ Αρκάδια 1933».
Τα «Α’ Αρκάδια» 1936
Οι πρώτοι όμως επίσημοι αγώνες με την επωνυμία «Αρκάδια» έγιναν στις 8 Νοεμβρίου 1936 από τον Αθλητικό Όμιλο Ρεθύμνης – ΑΟΡ.
Στους παγκρήτιους αγώνες πήραν μέρος, ο Σύλλογος Αγίας Παρασκευής «Κεραυνός», Τάλως Χανίων, Φωκιανός και ΑΟΡ και έλαβαν χώρα στην πλατεία Αβέρωφ (σημερινό μέγαρο Περιφέρειας).
Ο αθλητής Ανδρέας Πισκοπάκης ήταν αυτός που διάβασε τον όρκο, ενώ ο πρόεδρος του ΑΟΡ Μανούσος Χατζηγρηγόρης χαιρέτησε τους αθλητές των Α’ Αρκαδίων, εξ ονόματος του ΑΟΡ που οργάνωσε τους αγώνες.
Στη συνέχεια με εντολή του νομάρχη Κρεβατά, που βρισκόταν στο Αρκάδι κήρυξε την έναρξη των Α’ Αρκαδίων αγώνων. Στις γιορταστικές εκδηλώσεις του Ρεθύμνου για την 70η επέτειο του Ολοκαυτώματος παρέστη ο πρωθυπουργός Ι. Μεταξάς που πήγε στην Μονή Αρκαδίου για την καθιερωμένη δοξολογία, από τον θεοφιλέστατο Επίσκοπο κ. Αθανάσιο. Όπως καταγράφεται στο αρχείο του κ. Κρυοβρυσανάκη, ο τότε πρωθυπουργός βάφτισε το 10ο παιδί του Μ. Αναστασάκη από το Γαβαλοχώρι δίνοντάς του το όνομα Κωνσταντίνος-Αρκάδιος. Μετά το γεύμα επισκέφτηκε το Μουσείο της Μονής και μ’ άλογο επέστρεψε στην Αμνάτο αναχωρώντας για το Ηράκλειο.
Οι πρώτοι νικητές 1ων Αρκάδιων αγώνων 1936
Δρόμος 100 μ.: Αθ. Γερασιμόπουλος, Ευάγγ. Φραγκιαδάκης, Γεώργ. Κυδωνάκης.
Σφαιροβολία: Αλφ. Πρέβε, Γεώργ. Σηφάκης, Στυλ. Ηλιακάκης.
Άλμα εις ύψος: Ιωάν. Βότζης, Ελευθ. Χατζηαποστόλου, Αθαν. Σιμιτζής.
Ακοντισμός: Γεώργ. Λιαπάκης, Ευάγ. Κισανδράκης, Παντ. Καλαϊτζάκης.
Δρόμος 800 μ.: Ευστρ. Ζαπόντας, Αντ. Βασιλάκης, Ανδρ. Νενεδάκης.
Λιθοβολία: Γεώργ. Αποστολάκης, Ιωάν. Ανδρουλιδάκης, Εμμ. Βιζιργιαννάκης.
Δισκοβολία: Αλφ. Πρέβε, Ιωάν. Ανδρουλιδάκης, Αντ. Βασιλάκης.
Μήκος: Ι. Βότζης, Αθ. Γερασιμόπουλος, Εμμ. Ζακάκης.
Αρκάδιος 24 χλμ.: 1) Δ. Μαυράκης 1 ώρα 31’30” από τις Σίσες. 2) Χ. Παπουτσάκης 1 ώρα 42′, 3) Λ. Κολυβάς 1 ώρα 45′.
Οι Χανιώτες κατέκτησαν πέντε χρυσά και οι Ρεθεμνιώτες τρία χρυσά, εννέα αργυρά και οκτώ χάλκινα.
Ο συνωστισμός που προκάλεσε την τραγωδία
Στα 27α Αρκάδια του 1967 ωστόσο είχαμε και ατυχή περιστατικά που κατέληξαν σε τραγωδία. Ο κόσμος που συγκεντρώθηκε στις τότε «εγκαταστάσεις» του γηπέδου της Σοχώρας στριμώχθηκε τόσο όπου είχαμε τον θάνατο της Αργυρώς Θωμαδάκη και τον τραυματισμό 10 ατόμων από τον όλο συνωστισμό.
Αυτοί που ξεχώρισαν
Οι Ρεθεμνιώτες αθλητές στο πέρασμα των χρόνων που ξεχώρισαν δεν ήταν λίγοι, ωστόσο αξιοσημείωτη ήταν η πρώτη μεγάλη συμμετοχή μέσα από τα 25α Αρκάδια (1965), όπου πέρασε ο ολυμπιονίκης Χρ. Παπανικολάου του άλματος επί κοντώ με 4,60 μ., κ.α.
Έκτοτε, ως τα 30α Αρκάδια (1936-1970) οι Ρεθεμνιώτες αθλητές που ξεχώρισαν ήταν δεκάδες, ανάμεσα σ’ αυτούς ήταν οι Αρκαδιοδρόμοι: Μαυράκης Δημήτρης, (5 φορές νικητής 1936-1939 και 1947), Τριαντάφυλλος Βαγγέλης (1946, 48, 51 και 2ος το 1947), Συριανόγλου Γιώργος (1952 και 3 φορές 2ος), Μονιάκης Γιάννης (2 πρωτιές και αρκετές 2ος), Κλαψινός Χαρίλαος (1950, 53-55), Παυλάκης Βαγγέλης, Κονσολάκης Γ., Τζέλησις Ιωάννης (δρόμος, βόλι), Σιμιτζής Θ. (ύψος), Κυδωνάκης Γ. (100 μ., μήκος), Κορωνάκης Λ. Σιμιτζής Τ. (επί κοντώ) κ.α.
Τέλος, στα νεότερα χρόνια, ξεχώρισε η φιγούρα του Μιχάλη Μαράκη, ο οποίος ήταν από τους κορυφαίους δισκοβόλους της χώρας, με δεκάδες πρωτιές, αλλά και σπουδαίος προπονητής.
Το πρόγραμμα των 79ων Αρκαδίων αγώνων
Σάββατο 2 Νοεμβρίου (15:00 – 18:00)
Δημοτικό Στάδιο Γάλλου
Κ14: 60μ. – 150μ. – 1.000μ. – Μήκος: Αγοριών – Κοριτσιών: Γεννημένοι τα έτη 2006 – 2007
Κ16: 80μ. – 150μ. – 1.000μ. – Μήκος: Αγοριών – Κοριτσιών: Γεννημένοι τα έτη 2004 – 2005
Ανδρών – Γυναικών: 100 – 800: Γεννημένοι το 2003 και μεγαλύτεροι – μεγαλύτερες
Κυριακή 3 Νοεμβρίου
08:15 Δυναμικό βάδισμα (22,4χλμ.)
09:00 Ημιμαραθώνιος με πατίνια 21χλμ.
11:10 Εκκίνηση Αρκαδίου Δρόμου 22,4χλμ.
11:30 Τελετή έναρξης 79ων Αρκαδίων Αγώνων.
Δημοτικό Στάδιο Ρεθύμνου (Σοχώρα)
11:40 Άφιξη φλόγας από την Ι.Μ. Αρκαδίου από το Δημοτικό Σχολείο Άδελε.
11:45 Μουσικό πρόγραμμα από την Φιλαρμονική Ρεθύμνης.
12:00 Αγώνας Δρόμου 1.000μ. αθλητών ΑΜΕΑ με εκκίνηση από το λιμάνι.
12:00 Kids Athletics.
12:05 Αγώνας Δρόμου 1.000μ. μαθητών-τριών Δημοτικών Σχολείων με εκκίνηση από το λιμάνι.
12:15 Κρητικό βόλι: α) ανδρών, β) βετεράνων, γ) μαθητών Δημοτικών Σχολείων.
12:20 Σφαιροβολία ΑΜΕΑ.
12:25 Τερματισμός αθλητών-τριών Αρκαδίου δρόμου.
12:30 Απονομές.
13:00 Εκκίνηση Δρόμου 6.000 μ. Ανδρών – Γυναικών από τη γέφυρα Πλατανιά (διασταύρωση για Αρκάδι).
13:15 Κρητικοί παραδοσιακοί χοροί από συλλόγους της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνης.
14:00 Τέλος αγώνων.