Αρχαία Ελλάς: Οι επιμέρους επιστήμες

Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΞΥΠΟΛΥΤΑ*

Ο Ρωμαίος Κικέρων γράφει για την Ελληνική φιλοσοφία στα πολλά και πολύτιμα βιβλία του το 45 π.Χρ, 65 ετών και με αφετηρία την αναζήτηση διεξόδου από τις τότε τραγικές πολιτικές (οι συναρτώμενες προσωπικές του ήταν οδυνηρότερες) περιστάσεις. Άπαντα τα έργα του -σε πλήρη αντίθεση με τα Ελληνικά- διασώθηκαν και παραδόθηκαν αυτούσια στην πανανθρώπινη πνευματική κληρονομιά. Απ’ όσους και όσα καταγράφει για τους Έλληνες, -όλοι με χιλιαπλάσιο έργο από το δικό του-, αλλά και για τους επίσης πάρα πολλούς που δεν αξιολογεί, ενίοτε καν δεν αναφέρει, έχουν διασωθεί ελάχιστα, για μέγα μέρος εξ’ αυτών μήτε οι τίτλοι των έργων τους. Κι όμως πάρα πολλοί ήταν σύγχρονοί του! Τι να υποθέσουμε σήμερα με βάση αυτό το γεγονός; Σίγουρα και να ήθελε ο Κικέρων, δεν θα μπορούσε να τα εξαφανίσει ο ίδιος καίτοι τέτοια πρόθεση, συχνά ανά τους αιώνες του καταλόγισαν!!! Ωστόσο αυτών των συγχρόνων του και αρκετών κατά πολύ παλαιοτέρων (Πλάτων, Αριστοτέλης κλπ.), όπως δηλώνει ο ίδιος, κατέχει υλικό γενικώς και τα βιβλία τους!!!

Πώς συνέβη αυτό; Προς τιμήν του ακόμη, ο Κικέρων πατήρ της φράσης «Totum Grecorum est» (Όλα είναι Ελληνικά).

Αλλά και πώς συνέβη σε αμέτρητους Έλληνες μετά βίας να διασωθούν τα ονόματα και στον Κικέρωνα σύμπαντα τα γραπτά; Οπωσδήποτε δεν ευθύνεται, αδύνατον άλλωστε να κατείχε τα μοναδικά αντίγραφα των Ελληνικών, ούτε αυτά θα βρίσκονταν ανυπερθέτως, όλα στη Ρώμη ή στις υπό την κατοχήν της χώρες.

Πώς να χάθηκαν όλα τα Ελληνικά και μετά βεβαιότητας να υπολογίζεται ότι από τούτη την συγκεκριμένη πλατύτατη κατηγορία, κατέληξε σε μας περί το 1%;! 1% και σε φιλοσοφία, επιστήμες, στις πραγματείες και στην τέχνη (τραγωδίες – κωμωδίες – λογοτεχνία και λοιπά). Υπερβολικό και αστήρικτο άραγε το ερώτημα πώς ο Κικέρων και ολίγοι ακόμα συμπατριώτές του τόσο τυχεροί και όλοι οι Έλληνες δημιουργοί τόσο άτυχοι;

Μέσω του Κικέρωνα πράγματι, με των Ελλήνων Στωικών της τότε Ελλάδας (η κυρίως και εκ νήσων – Μ. Ασία – Κάτω Ιταλία – μετέπειτα η Αλεξάνδρεια) τις έννοιες – ιδέες – διατυπώσεις – αποφάνσεις περί φυσικών νόμων και δικαιοσύνης, θα θεμελιωθεί το περίφημο Ρωμαϊκό Δίκαιο, επάνω στο οποίο θα οικοδομηθεί βαθμηδών στερεότατα ο κρίσιμος πυλώνας του Δυτικού πνεύματος και εν συνόλω του λεγόμενου Δυτικού πολιτισμού. Όχι κάποια δεκάδα, ΕΝΑΝ και μόνον ΕΝΑΝ, διαθέτει οποιοσδήποτε λαός από τους Πυγμαίους στην Αφρική μέχρι τους Εσκιμώους στους πάγους, από την κίτρινη φυλή στη Ν. Α. Ασία, μέχρι τις ζούγκλες τις Νοτίου Αμερικής και τα βουνά τις Βόρειας; Οποιονδήποτε πέραν των γιγάντων του παγκοσμίου πνεύματος που άπαντες αγνοούν όπως ο Ποσειδώνιος, ο Χρύσιππος, ο Πύρρων, ο Παναίτιος, ο Καρνεάδης; Μετά βίας 5 Ρωμαίοι με υπό μάλης (με τη γίδα στην πλάτη δηλαδή) Ελληνικά έργα.

Λοιπόν; Μια Ακαδημία, ένα Λύκειο, μια Στοά, μια Σχολή, ένα έργο, σε όποιον τομέα, ένα πρόσωπο; Όποιας φυλής, τόπου και εποχής, έως πρώτους μετά Χριστόν αιώνες, ένας Αναξαγόρας, Αριστοτέλης, Διογένης Απολλωνιάτης, Παρμενίδης, Πρωταγόρας, Επίκουρος, Ζήνων ο Ελεάτης και ο Κιτιεύς (Κίτιον Κύπρου), Ερατοσθένης, Σωκράτης, Σπεύσιππος, Στράβων, Πυθαγόρας, Πλούταρχος, Θεόφραστος, Ξενοκράτης, Ηράκλειτος, ΕΝΑΣ; Έστω κατά τι ή και πολύ κατώτερος αλλά υπαρκτός, με πόλη καταγωγής, έργο, χρονολογία. ΕΝΑΣ; Ένας ποιητής σαν τον Πίνδαρο, της Λέσβου τον Αλκαίο και τη Σαπφώ, τον Τυρταίο και τον Αλκμάνα της Σπάρτης, τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Ανακρέοντα του 6^ου π.Χρ. αι.; Έναν νομοθέτη σαν τον Σόλωνα, τον Λυκούργο, τον Δράκοντα; Κάτι παρεμφερές των νόμων της Γόρτυνας πέραν των αστειοτήτων της στήλης του Χαμουραμπί «βγάλε το μάτι και το δόντι του εχθρού σου»!;

Πάντως ένας Ρωμαίος φανατικός Στωικός με έργο πάνω στην Ελληνική φιλοσοφία και ισοβίως προσηλωμένος με θερμή πίστη σ’ αυτήν, τον 2^ο μετά Χρ. αι, 6 αιώνες μετά τους Στωικούς του Ζήνωνα στην Αθήνα, έγινε Αυτοκράτορας. Από τους πλέον πετυχημένους ολόκληρης της μακραίωνης Αυτοκρατορίας. Ο Μάρκος Αυρήλιος. Τρεις αιώνες νωρίτερα, 1^ος π.Χρ. ο Αύγουστος, ως Αυτοκράτορας, διδάσκονταν εντατικά από τον Στωικό Άρειο Δίδυμο.