Πρωτομινωϊκή Κρήτη 3.650 χρόνια π.Χ.
Η Κρήτη είναι η νησιωτική Ελληνική επικράτεια με τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους. Είναι οι αρχαιότεροι, αφού ο Μινωικός πολιτισμός, είναι ο πρώτος στον Ελλαδικό χώρο, μετρώντας ιστορία τουλάχιστον 5.650 χρόνων (από τη πρωτομινωική περίοδο περίπου 3.650 χρόνια π.Χ.), αλλά και από τους πρώτους και σπουδαιότερους της Μεσογείου. Έτσι το νησί μας ευτύχησε να αναδείξει χώρους αρχαίου πολιτισμού, όπως Μινωικά ανάκτορα, νεκροπόλεις, μεμονωμένους τάφους ή ταφικά συμπλέγματα, επαύλεις, λατρευτικούς χώρους, αγροτικούς οικισμούς, λιμενικές εγκαταστάσεις, σε όλη την Κρήτη, από το λιμάνι στην αρχαία Φαλάσαρνα στο δυτικό άκρο, έως και τα ανάκτορα της Ζάκρου και της Ιτάνου στο ανατολικό άκρο. Όμοια, με τις σπουδαίες αρχαιολογικές περιοχές, είναι και τα ανεκτίμητης αξίας αρχαιολογικά ευρήματα.
Τo κορυφαίο Μουσείο του Ηρακλείου
Τα πλέον σημαντικά από αυτά, συγκεντρώθηκαν από τις αρχές περίπου του 1900, στο αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου, ως το σπουδαιότερο και ασφαλέστερο χώρο διαφύλαξης των εκθεμάτων της Μινωικής Κρήτης και κύρια της Κνωσού και της Φαιστού. Το Αρχαιολογικό μουσείο Ηρακλείου, θεωρείται σήμερα το 3ο σπουδαιότερο μουσείο στον Ελλαδικό χώρο, μετά της Ακρόπολης και το Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών, και αυτό εκφράζεται και από τον αριθμό των επισκεπτών (457.000 του Ηρακλείου έναντι 463.500 του αρχαιολογικού Αθηνών και 1.497.600 του μουσείου της Ακρόπολης, για το 2018, στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ.). Στο μουσείο του Ηρακλείου, βρίσκονται εκθέματα από όλους τους αρχαιολογικούς χώρους του νομού Ηρακλείου αλλά και από τους περισσότερους του νομού Λασιθίου, όπως και αρκετά από τους νομούς Ρεθύμνου και Χανίων.
Τα ξεπερασμένα Μουσεία Ρεθύμνου και Χανίων
Ωστόσο εκατοντάδες ή και χιλιάδες ευρήματα και του Ρεθύμνου, όπως και των Χανίων, εκτίθενται στα τοπικά μουσεία των δύο νομών. Οι μουσειακοί χώροι όμως και του Ρεθύμνου όπως και των Χανίων, είναι ακατάλληλοι για να χρησιμοποιούνται σήμερα πια σαν σύγχρονοι χώροι έκθεσης, αφού τα κτίρια είναι και πολύ παλιά και αρκετά στενάχωρα. Τώρα και τρεις δεκαετίες τουλάχιστον και στους δύο νομούς, είχαν ξεκινήσει συζητήσεις για την ανέγερση νέων μουσείων. Έτσι έγιναν και στους δύο νομούς προσπάθειες για την εξεύρεση των κατάλληλων χώρων.
Η δρομολόγηση του νέου Μουσείου Χανίων
Στα Χανιά από τα μέσα της δεκαετίας του 2010, κατέληξαν στο ότι το νέο μουσείο θα ανεγείρονταν στο «στρατόπεδο Χατζηδάκη» στη συνοικία της Χαλέπας. Πράγματι εκπονήθηκαν οι απαραίτητες μελέτες, και το έργο εντάχθηκε στο Περιφερειακό πρόγραμμα χρηματοδότησης ΕΣΠΑ 2007-2013, με αρχικό προϋπολογισμό 17,9 εκατομ. ευρώ. Το έργο εκτελέστηκε έως ένα βαθμό, και για την ολοκλήρωσή του, επίσης, εντάχθηκε και στο επόμενο Περιφερειακό πρόγραμμα ΕΣΠΑ 2014-2020 με προϋπολογισμό 3,3 εκατομ. ευρώ. Στην πορεία το έργο χρηματοδοτήθηκε επίσης και από το υπουργείο Πολιτισμού επίσης με 1 εκατομ. ευρώ. Ήδη λοιπόν το μουσείο είναι ολοκληρωμένο και σύντομα θα είναι έτοιμο να λειτουργήσει με κτίρια που καλύπτουν 5.653 τετραγωνικά μέτρα, και περιβάλλοντα χώρο με 100 περίπου θέσεις στάθμευσης. Πρόσφατα μάλιστα η υπουργός Πολιτισμού κα Λ. Μενδώνη σε πρόσφατη επίσκεψή της στα Χανιά, στις 19 Φεβρουαρίου ανακοίνωσε ότι τα επίσημα εγκαίνια του μουσείου, θα γίνουν την άνοιξη του 2021.
Το έλλειμμα του Ρεθύμνου
Στην αντίπερα τώρα όχθη πορεύεται η υπόθεση για την ανέγερση του νέου μουσείου Ρεθύμνου. Μόλις πριν τρεις μήνες στα τέλη Νοεμβρίου στο αρχαιολογικό συνέδριο που διοργανώθηκε στο Ρέθυμνο με τίτλο «Ε’ Παγκρήτια συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Κρήτη» αναφέρθηκε ότι: «Το έργο για το μουσείο Ρεθύμνου επί σειρά ετών παραμένει στάσιμο, παρουσιάζοντας νέα εμπλοκή στην εξέλιξή του, αφού ζητήματα που προκύπτουν τώρα στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του χώρου, βάζουν ξανά στο «περίμενε» τη πορεία του!» πηγή (goodnet 22-11-2019 ).
Θεωρούμε λοιπόν ότι παραμένει μεγάλο έλλειμμα για το Ρέθυμνο να παραμένει χωρίς αρχαιολογικό μουσείο, ένας νομός που διαθέτει τόσους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, όπως την αρχαία Ελεύθερνα, το Μινωικό ανάκτορο στο Μοναστηράκι Αμαρίου, τη Νεκρόπολη των Αρμένων, το Ιδαίον Άντρον, την Ζώμινθο, τον αρχαιολογικό χώρο του Σταυρωμένου, την αρχαία Λάππα στην Αργυρούπολη, καθώς και τους Μινωικούς χώρους στους πέρα Γαλήνους των Σισσών και στον Γομαρά της Ορνέ, τον αρχαιολογικό χώρο της Ονιθέ και το ιερό κορυφής στο Βρύσινα αλλά και πολλούς άλλους. Αποτέλεσμα της έλλειψης του μουσείου είναι να παραμένουν σε αποθήκες αναξιοποίητα χιλιάδες σπουδαία εκθέματα. Ένας επιπλέον λόγος, εν είδη ειρωνείας της τύχης, για την ύπαρξη σύγχρονου μουσείου στο Ρέθυμνο, είναι το ότι στο Πανεπιστήμιο του Ρεθύμνου, εδώ και 37 ακριβώς χρόνια υπάρχει η Σχολή Αρχαιολογίας, όπου έχουν διδάξει οι κορυφαίοι Έλληνες καθηγητές αρχαιολογίας, και έχουν αποφοιτήσει πολλές εκατοντάδες αρχαιολόγοι!
Τα Χανιά ας αποτελέσουν το παράδειγμα και για το Ρέθυμνο
Ευελπιστούμε στην ευαισθητοποίηση και σαφώς στη συλλογική προσπάθεια των τοπικών παραγόντων και κύρια όλων εκείνων που διαχειρίζονται κρατική εξουσία, και σχετίζονται με τα κέντρα λήψης των αποφάσεων της κεντρικής κυβέρνησης. Τους καλούμε να παραδειγματιστούν από τον τρόπο που ενήργησαν οι παράγοντες των Χανίων, όπου οι προσπάθειές τους έφεραν το προσδοκώμενο αποτέλεσμα!
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι γεωλόγος
