Ασθενική κυριαρχία

Η πολιτική κυριαρχία είναι σύνθετο ζήτημα. Καθορίζεται κυρίως από τη δυνατότητα ενός ηγέτη να εκφράσει τις πραγματικές, ακόμη και τις φαντασιακές ανάγκες μιας περιόδου. Και πρωτίστως από την ικανότητά του να επιβάλει τις δικές του επιδιώξεις και στοχεύσεις. Έτσι εξηγούνται τα όσα συνέβησαν από τη Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα.

 

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ταυτίστηκε με την αναίμακτη μετάβαση στη δημοκρατία και με την ένταξη στην ΕΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ενσάρκωσε το αίτημα της αλλαγής, βάζοντας τέλος στη μονοκρατορία της δεξιάς παράταξης και στα μετεμφυλιακά σύνδρομα. Ο Κώστας Σημίτης ανέδειξε την αναγκαιότητα του εκσυγχρονισμού, προκειμένου η Ελλάδα να εναρμονιστεί με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Και οι τρεις, όχι μόνο έθεσαν πολιτικούς στόχους με θετικό προσδιορισμό, αλλά τους κατέστησαν και κυρίαρχους, διασφαλίζοντας την ανθεκτικότητα και την υπεροχή τους. Η μακρά κυβερνητική τους θητεία το επιβεβαιώνει.

Η μνημονική εποχή άλλαξε άρδην τους όρους και τις προϋποθέσεις της πολιτικής επικράτησης. Η επιτυχία του Αλέξη Τσίπρα είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά. Άλλωστε, ο ίδιος δεν υπήρξε φορέας κάποιας νέας αφήγησης για τα μεγάλα προβλήματα του τόπου και της οικονομίας. Το πλεονέκτημα αυτό δεν το διέθετε ούτε το διαθέτει. Αντιθέτως, εκμεταλλεύτηκε τον γενικευμένο ανορθολογισμό που επικράτησε στη χώρα εξαιτίας της κρίσης και της χρεοκοπίας. Επένδυσε στην απόλυτη ισοπέδωση, ενοχοποίηση και αποδόμηση της παλιάς πολιτικής τάξης. Με τον καταγγελτικό λόγο, τη στείρα άρνηση και την τυφλή αντιπαράθεση έχτισε την κυριαρχία του. Ωστόσο, ήταν φυσικό αυτή να εξασθενήσει σημαντικά όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με τη σκληρή πραγματικότητα της διακυβέρνησης και τα αδιέξοδα που προκάλεσαν οι χειρισμοί του. Σήμερα η υποχώρησή της συνιστά αναμφισβήτητο γεγονός.

 

Ο Αλέξης Τσίπρας απώλεσε την προγενέστερη απήχησή του. Η πρωθυπουργία του υποσκάπτεται από τις κυβερνητικές αμφισημίες, τις αντιφάσεις, την αναποτελεσματικότητα, καθώς και από τις αυταπάτες του. Η διαχειριστική του επάρκεια αμφισβητείται. Η ηγετικότητά του δεν έχει την απαιτούμενη στιβαρότητα και διαβρώνεται. Η δημόσια εικόνα του σιγά σιγά θαμπώνει. Τα αποθέματα των πολιτικών και εκλογικών του επιτυχιών αρχίζουν να εξαντλούνται. Εντούτοις παραμένει ισχυρός παίχτης. Η προσαρμογή που επιδεικνύει,  αν και άτολμη, ενισχύει τη θέση του. Η επιρροή του σ’ ένα ακροατήριο με συγκεκριμένα ταξικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά κάθε άλλο παρά αμελητέα θεωρείται. Η ρευστότητα στον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο τον ευνοεί.

 

Η αλήθεια είναι ότι έχει ρίξει άγκυρα στα βαθιά νερά της πολιτικής. Η φθορά του δεν αναιρεί την πραγματικότητα αυτή. Η επιχειρούμενη εκ μέρους του αλλαγή της πολιτικής ατζέντας με τον εκλογικό νόμο και τη συνταγματική αναθεώρηση δείχνει ότι σχεδιάζει να ανακτήσει το χαμένο έδαφος στο απώτερο μέλλον. Προφανώς αντιλαμβάνεται ότι η ασθενική του κυριαρχία  δεν μπορεί να αποκατασταθεί άμεσα. Εκλείπουν οι αντικειμενικές συνθήκες και οι υποκειμενικές δυνατότητες.