Αύξηση των νέων περιπτώσεων καρκίνου αλλά και των θανάτων από καρκίνο και στα δυο φύλα κατά την περίοδο 1992-2013 κατέγραψε το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου Κρήτης, σε έρευνα η οποία παρουσιάστηκε χθες στο Περιφερειακό Συμβούλιο από τον καθηγητή του Τμήματος Ιατρικής του Π.Κ. Χρήστο Λιονή που είναι ένας εκ των τριών επιστημονικών υπεύθυνων της έρευνας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας οι Δήμοι με τις περισσότερες νέες περιπτώσεις ήταν ο Δήμος Ηρακλείου, Χερσονήσου, Ρεθύμνης και Χανίων για τους άνδρες ενώ στις γυναίκες προστίθενται και οι Δήμοι Βιάννου και Ανωγείων.
Στο σύνολο του πληθυσμού της Κρήτης, την πρώτη θέση νοσηρότητας και θνησιμότητας καλύπτει ο καρκίνος του πνεύμονα.
Ειδικότερα, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, το 1992 οι νέες περιπτώσεις καρκίνου για τους άνδρες ήταν 448,7 /100.000/έτος, ενώ το 2013 έφτασαν τις 574,2 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος. Αντίστοιχα, οι γυναίκες εμφάνιζαν 408,2 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και έφτασαν τις 514,1 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος. Παρόμοια εικόνα παρατηρείται και στη διακύμανση των θανάτων στον χρόνο. Το 1992 οι θάνατοι για τους άνδρες ήταν 189,2/100.000/έτος ενώ το 2013 έφτασαν τους 201,5 θανάτους/100.000/έτος. Αντίστοιχα, οι γυναίκες εμφάνιζαν 98 θανάτους/100.000/έτος και έφτασαν τους 124,6 θανάτους/100.000/έτος.
Στο σύνολο του πληθυσμού της Κρήτης, την πρώτη θέση νοσηρότητας και θνησιμότητας καλύπτει ο καρκίνος του πνεύμονα (40,2 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 36,5 θάνατους/100.000/έτος). Υψηλή θέση έχει και ο καρκίνος του παχέος εντέρου (25,1 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 14,7 θάνατους/100.000/έτος), ενώ ακολουθεί ο καρκίνος του μαστού (28,8 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 11,1 θάνατους/100.000/έτος). Ο καρκίνος του μαστού στις γυναίκες μετρά 56,8 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 22,7 θανάτος/100.000/έτος, ενώ στους άνδρες 0,8 και 0,1 αντίστοιχα.
Επιπρόσθετα, ο καρκίνος του προστάτη εμφανίζει 33,9 νέες περιπτώσεις στους άνδρες/100.000/έτος και σε 14,2 θανάτους/100.000/έτος. Στην κατάταξη με τις συχνότερες νεοπλασίες και για τα δύο φύλα στην Κρήτη προστίθεται και ο καρκίνος του ήπατος και των ενδοηπατικών χοληφόρων (15,3 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 8,6 θάνατους/100.000/έτος), ακολουθεί αυτός της ουροδόχου κύστης (14,5 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 8,6 θάνατους/100.000/έτος), έπεται ο καρκίνος των ωοθηκών για τις γυναίκες (11,5 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 4,1 θάνατους/100.000/έτος) και οι λευχαιμίες και για τα δύο φύλα (11,5 νέες περιπτώσεις/100.000/έτος και 6,1 θάνατους/100.000/έτος).
Στατιστικά σημαντική αύξηση τα τελευταία 22 χρόνια παρουσίασαν: ο καρκίνος του πνεύμονα (στις γυναίκες), ο καρκίνος του παχέος εντέρου (και στα δυο φύλα), ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, οι λευχαιμίες (στους άνδρες), ο καρκίνος του θυρεοειδούς (και στα δυο φύλα), το μελάνωμα και τα non-Hodgkin κακοήθη νεοπλάσματα (και στα δύο φύλα).
Σημειώνεται ότι επιστημονικά υπεύθυνοι της παραπάνω έρευνας είναι οι κ.κ. Β. Γεωργούλιας, Χ. Λιονής και Δ. Μαυρουδής
«Αξίζει να κρατήσουμε, παρά την οποιαδήποτε συζήτηση για τους παράγοντες που δυνητικά επηρεάζουν την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της ανάλυσης, τη μεταβολή της επίπτωσης και της θνησιμότητας από κακοήθεις νεοπλασίες στον πληθυσμό της Κρήτης και να συζητήσουμε τις στατιστικά σημαντικές αυξήσεις στον καρκίνο του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, των κακοήθων νεοπλασιών του αίματος/λεμφικού ιστού και του θυρεοειδούς. Περαιτέρω συζήτηση πρέπει να γίνει αναφορικά με τη σχέση των ευρημάτων αυτών και την αλλαγή στη συχνότητα του καπνίσματος στις γυναίκες, στη διατροφή και σε άλλους εξωγενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έρευνα.
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των αποτελεσμάτων στη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου ο Χρήστος Λιονής υποστήριξε ότι η Κρήτη, παρά την αύξηση των δεικτών καρκίνου, παραμένει και σήμερα χαμηλά στους δείκτες σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Υπογράμμισε ότι τα στοιχεία πρέπει να αναλυθούν προσεκτικά και ζήτησε να μην επικρατήσει πανικός.
Ο ίδιος επεσήμανε ότι πρέπει να αναλυθούν τα στοιχεία ποσοστιαία επισημαίνοντας ότι τα τελευταία χρόνια το γυναικείο φύλο προσβάλλεται περισσότερο.
Ο καθηγητής ανέδειξε τις τάσεις που υπάρχουν σε καρκίνους και εξέφρασε την έκπληξη της ομάδας για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Παράλληλα έδωσε στοιχεία για την αύξηση των καρκίνων του μελανώματος, του καρκίνου του δέρματος, σε ορισμένες περιοχές που φαίνεται ότι θα είναι και ο καρκίνος του μέλλοντος λόγω της διατροφής και της αλλαγής του τρόπου ζωής.
Ειδικά για τον καρκίνο του παχέος εντέρου ανέφερε ότι αναμένεται αύξηση στους δήμους του Λασιθίου, στο Ηράκλειο, το Ρέθυμνο και τα Χανιά.
Ο Περιφερειάρχης Κρήτης αλλά και οι Περιφερειακοί Σύμβουλοι συνεχάρησαν τον κ. Λιονή και την ομάδα του για την καταγραφή και ενέκριναν τη συνέχιση της προγραμματικής σύμβασης.
Μάλιστα ο κ. Αρναουτάκης σημείωσε ότι η Περιφέρεια θα συνεχίσει να στηρίζει την προσπάθεια αυτή ακόμα και αν δεν έχει αρμοδιότητα.
Προγραμματική σύμβαση του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου Κρήτης με την Περιφέρεια
Η έρευνα έχει ως στόχο να αποτυπώσει συνοπτικά την εξέλιξη των εργασιών που ανέλαβε και ολοκλήρωσε το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου Κρήτης (Κ.Κ.Κ.) στο πλαίσιο της πρώτης προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Πανεπιστημίου Κρήτης και της Περιφέρειας Κρήτης. Οι εργασίες αυτές αναφέρονται στο διάστημα από 2/1/2014 έως 2/1/2016. Στο διάστημα αυτό το Κ.Κ.Κ. ολοκλήρωσε όλες τις προβλεπόμενες από την προγραμματική σύμβαση εργασίες και κατέθεσε τρία παραδοτέα στην Περιφέρεια Κρήτης (για να πιστοποιήσει την ορθή εφαρμογή του χρονοδιαγράμματος και του επιστημονικού αντικειμένου που ανέλαβε το έργο.
Το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου Κρήτης
Το Κ.Κ.Κ. αποτελεί δραστηριότητα του Πανεπιστημίου Κρήτης και λειτουργεί με τη συνεργασία της Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής (Διευθυντής σήμερα ο Καθηγητής κ. Δ. Μαυρουδής) και της Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής (Διευθυντής ο Καθηγητής κ. Χ. Λιονής). Το Κέντρο αυτό που ιδρύθηκε το 1992 από τον αείμνηστο Ι. Βλαχονικολή (καθηγητή Πανεπιστημίου Κρήτης) με την υποστήριξη του Διευθυντή της Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής (ομότιμος σήμερα καθηγητής κ. Β. Γεωργούλιας) και στεγάζεται στον Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής, στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κύριος στόχος του Κ.Κ.Κ είναι η συστηματική συλλογή, η καταγραφή και η ανάλυση δεδομένων σχετικών με ασθενείς που πάσχουν ή που απεβίωσαν από κακοήθεις νεοπλασίες, σε ολόκληρη την Περιφέρεια Κρήτης. Παράλληλα έχει λάβει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας αρχείου με ευαίσθητα δεδομένα από το Τμήμα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού χαρακτήρα (αρ. πρωτ. ΓΝ/ΕΙΣ/516126-06-2008), ενώ έχει εξασφαλισθεί η άδεια από την 7η ΥΠΕ Κρήτης, τα ληξιαρχεία και τα νοσοκομεία της Περιφέρειας Κρήτης, δεσμεύοντας το Κ.Κ.Κ. στην ασφαλή διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και στη διασφάλιση της πλήρης ανωνυμίας, με βάση τις αρχές τήρησης προσωπικών δεδομένων.
Η υποδομή που δημιουργήθηκε και οι διαδικασίες/μέθοδος καταγραφής και ανάλυσης
Στο πλαίσιο της πρώτης προγραμματικής σύμβασης με την Περιφέρεια Κρήτης, δημιούργησε ένα νέο Ολοκληρωμένο Ψηφιακό Σύστημα Καταγραφής και Παρακολούθησης (Cancer Monitoring System/ CMS), το οποίο είναι κατάλληλο για τη φιλοξενία και διαχείριση μεγάλων βάσεων δεδομένων (big data) και διασυνδέεται με ποικίλα επιδημιολογικά και στατιστικά λογισμικά για την ανάλυση των δεδομένων. Βασικό στοιχείο της υποδομής και της λειτουργίας του είναι η χρήση των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ, Geographic Information Systems-GIS) και των τεχνικών κρυπτογράφησης της πληροφορίας. Επίσης, το νέο σύστημα έδωσε τη δυνατότητα διεξαγωγής άμεσων εκθέσεων (instant reports) και την εφαρμογή χωρο-χρονικών μοντέλων ανάλυσης των δεδομένων και πρόβλεψης των μελλοντικών τάσεων τους.
Η συλλογή των δεδομένων έγινε από τα έντυπα αρχεία όλων των ληξιαρχείων και των δημόσιων νοσοκομείων της Κρήτης. Η καταγραφή διενεργήθηκε εξ’ αποστάσεως με τη βοήθεια των καταγραφέων οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν ειδικά για την καταγραφή δεδομένων για κακοήθεις νεοπλασίες, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα των κέντρων καταγραφής καρκίνου. Συλλέχθηκαν πληροφορίες για το δημογραφικό και ιατρικό προφίλ των ασθενών ή αποθανόντων, καθώς και στοιχεία για το κάπνισμα και το αλκοόλ. Τα δεδομένα για τις κακοήθεις νεοπλασίες καταχωρούνταν απευθείας με τη χρήση της ταξινόμησης νοσημάτων ICD-10 Oncology (4th edition). Ακολουθήθηκαν τρεις κόμβοι ελέγχου της ποιότητας των δεδομένων, ως εξής: α) καταγραφείς πληροφορίας, β) διαχειριστής συστήματος καταγραφής, γ) ογκολόγος-ιατρός.
Διαδικασίες δημοσιότητας
Τέλος, για τη δημοσιότητα του έργου του Κ.Κ.Κ. ανατήχθηκε μια ιστοσελίδα η οποία είναι διαθέσιμη στον σύνδεσμο www.crc.uoc.gr, καθώς και οι ακόλουθες σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
LinkedIn:https://www.linkedin.com/in/crc-registry-88993a99?trk=nav_responsive_tab_profile_pic
Twitter: https://twitter.com/RegionalCRC