Η μακρόχρονη οικονομική κρίση που ξέσπασε στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την υγειονομική κρίση που τη διαδέχτηκε τα τελευταία χρόνια, οδήγησε σε έξαρση των φαινομένων ψυχικών διαταραχών, όπως είναι οι κρίσεις άγχους, οι φοβίες, η κατάθλιψη και οι αυτοκτονικές τάσεις. Την ώρα που η συζήτηση περί ψυχικής υγείας θεωρείται κρίσιμη και απαραίτητη, το «στίγμα» όσων θέλουν να αναζητήσουν βοήθεια παραμένει και, δυστυχώς, τα ζητήματα ψυχικής υγείας θεωρούνται ακόμη και σήμερα ταμπού για την πλειοψηφία των ανθρώπων.
Παρόλα αυτά, το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου, το οποίο βρίσκεται στην οδό Γ. Παπανικολάου 23 (στο κτίριο που στεγάζεται το ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ.) και υπάγεται διοικητικά στο Γενικό Νοσοκομείο Ρεθύμνου, δέχεται ετησίως σχεδόν 5.000 Ρεθεμνιώτες, οι οποίοι αντιμετωπίζουν ψυχικές διαταραχές και αναζητούν υποστήριξη και βοήθεια. Στόχος των παρεχόμενων υπηρεσιών του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου είναι η προαγωγή της ψυχικής υγείας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων του νομού μέσα από την παροχή υπηρεσιών ψυχιατρικής φροντίδας, θεραπείας, πρόληψης, ψυχοκοινωνικής μέριμνας, συμβουλευτικής παρέμβασης και ευαισθητοποίησης στον τομέα της ψυχικής υγείας.
«Ετησίως πραγματοποιούμε συνολικά σχεδόν 5.000 συνεδρίες στο ΚΨΥ Ρεθύμνου και αντικειμενικά έχει παρατηρηθεί αύξηση την περίοδο της υγειονομικής κρίσης. Αυξάνονται τόσο τα περιστατικά ψυχικών διαταραχών, με πρώτη την κατάθλιψη και στη συνέχεια τις κρίσεις άγχους και τις φοβίες, αλλά αυξάνονται και τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας με αποδέκτες κυρίως γυναίκες και παιδιά. Έχουμε φυσικά και πιο δύσκολα περιστατικά τα οποία αφορούν ψυχώσεις και εξαρτήσεις από τοξικές ουσίες κάθε φύσεως, όπως είναι το αλκοόλ, τα ναρκωτικά και το διαδίκτυο», σημείωσε ο συντονιστής – διευθυντής του ΚΨΥ Ρεθύμνου, ψυχίατρος Αντώνης Λιοδάκης.
Μιλώντας στα «Ρ.Ν.», αναφέρθηκε στο προφίλ των ασθενών τα τελευταία χρόνια, αλλά και στους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τη ψυχική υγεία των πολιτών. Παράλληλα, τόνισε την ανάγκη ανάπτυξης των δικτύων παροχής υποστήριξης σε θέματα ψυχικής υγείας στο Ρέθυμνο, δεδομένου ότι το ΚΨΥ υπολειτουργεί με αποτέλεσμα να μη μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς στις απαιτήσεις των ασθενών.
«Οι επιπτώσεις της οικονομικής και υγειονομικής κρίσης έχουν φέρει μεγάλη, αρνητική επιφόρτιση στα ζητήματα ψυχικής υγείας. Ως αποτέλεσμα, αυξάνονται οι ψυχαναγκασμοί και οι φοβίες, το οποίο συχνά οδηγεί σε ψυχοσωματικά ενοχλήματα. Αυτή η ερημία των κοινωνικών σχέσεων, η ανασφάλεια και επισφάλεια όσον αφορά την εργασία, και επίσης η κακή διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων, οδηγούν τους ανθρώπους στο να αναπτύσσουν ένα μηχανισμό απώθησης, με αποτέλεσμα να έρχονται πολλά ψυχοσωματικά ενοχλήματα», εξήγησε ο κ. Λιοδάκης.
Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Λιοδάκη, σημαντικό ρόλο στην έξαρση των ψυχικών διαταραχών διαδραματίζει και η εμμονικότητα με την οποία χρησιμοποιούνται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τη σημερινή εποχή. «Τα κοινωνικά δίκτυα ίσως είναι μια ανακάλυψη για μια νέα κοινωνική πραγματικότητα, μέσα από την οποία μπορούμε να επεξεργαστούμε συγκλονιστικούς κώδικες επικοινωνίας. Ίσως όμως, από την άλλη μεριά, να είναι και η τραγωδία της σημερινής εποχής. Το ζητούμενο είναι ποσό κάποιος είναι αυτοκαθοριζόμενος ή ετεροκαθοριζόμενος. Αν αποζητάς επιβεβαίωση από το διαδίκτυο υποδηλώνει ότι είσαι ένα άτομο που δε βιώνει αποδοχή, δημιουργικότητα και φαντασία σε προσωπικό επίπεδο. Αυτό που θα πρότεινα είναι να μη διαγράψουμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά να είμαστε σε ετοιμότητα και επαγρύπνηση όσον αφορά τη χρήση τους. Αυτή η εμμονικότητα, εγκυμονεί κινδύνους για τη ψυχική μας υγείας. Οι επιπτώσεις είναι μεγάλες και σε επίπεδο σεξουαλικής ωρίμανσης και σε επίπεδο ψυχολογικής ωρίμανσης. Οι σχέσεις που χτίζονται μέσα από αυτά, αλλά και ο ερωτισμός που καλλιεργείται είναι αρρωστημένος και πάσχων», διευκρίνισε ο ψυχίατρος του ΚΨΥ Ρεθύμνου.
«Η ψυχιατρική πρέπει να πάρει πιο ανθρώπινο πρόσωπο»
Όπως μας επεσήμανε ο κ. Λιοδάκης, η αναζήτηση βοήθειας είναι δύσκολη, όταν υπάρχει «φτωχό» δίκτυο παροχής υπηρεσιών, καθώς και όταν οι άνθρωποι στιγματίζονται από την κοινωνία. «Προτεραιότητα αυτή τη στιγμή είναι να δοθεί νόημα, υπόσταση και υποστήριξη σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ειδικά σε όσες έχουν να κάνουν με την κοινότητα. Πρέπει να διευρυνθούν, να αναπτυχθούν περισσότερο για να μπορέσουμε να πούμε ότι έχουμε ένα δίκτυο κοινωνικής και κοινοτικής ψυχιατρικής. Η ψυχιατρική πρέπει να πάρει πιο ανθρώπινο πρόσωπο και να γίνει ξεκάθαρο ότι αποτελεί ζήτημα για τον σύγχρονο άνθρωπο. Τα 2/3 των ανθρώπων εξάλλου αντιμετωπίζουν πλέον ζητήματα ψυχικής υγείας».
Αναφερόμενος ειδικά στο ΚΨΥ Ρεθύμνου τόνισε χαρακτηριστικά ότι εδώ και τρία χρόνια βρίσκεται σε μια «κατάσταση ομηρίας», καθώς δεν έχει βρεθεί ακόμη ο κατάλληλος χώρος ο οποίος θα μπορέσει να υποστηρίξει όλες τις υπηρεσίες και το πιο σημαντικό, δεν υπάρχει επάρκεια σε προσωπικό. Το αποτέλεσμα είναι οι ασθενείς να μη βρίσκουν ραντεβού σε τακτά χρονικά διαστήματα και να μην μπορούν να αναπτυχθούν εκ νέου υπηρεσίες όπως Κινητές Μονάδες και παρεμβάσεις σε σχολεία. Τα προβλήματα αυτά εντείνονται, αν συνυπολογιστούν με την αύξηση της ζήτησης για υποστήριξη σε θέματα ψυχικής υγείας τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της πανδημίας.
Η καλύτερη «συνταγή» για την αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών, είναι ο συνδυασμός της ψυχιατρικής με τη ψυχοθεραπευτική συζήτηση και όχι η στεγνή και απότομη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, μας επισημαίνει ο κ. Λιοδάκης: «Η αλήθεια είναι ότι η ψυχιατρική πολύ εύκολα «γλιστράει» στο φάρμακο. Δεν ενδείκνυται τόσο εύκολα να περνάμε σε φαρμακευτική αγωγή. Αντιθέτως, η καλύτερη συνταγή είναι να έχεις το εργαλείο της ενσυναίσθησης και να προτάξεις τη ψυχοθεραπευτική συζήτηση, που μπορεί από τις πρώτες κιόλας συνεδρίες να έχουμε καταπληκτικά αποτελέσματα και να μη χρειαστεί η επιστράτευση των φαρμάκων, τα οποία λειτουργούν συσσωρευτικά και πολλά από αυτά κάνουν εξάρτηση».
«Η ευτυχία στον σημερινό άνθρωπο», κατέληξε ο κ. Λιοδάκης, «μπορεί να αποδοθεί με δύο ορισμούς». «Να αγαπά, να αγαπιέται και να παίζει» όπως αναφέρει ο ψυχολογικός ορισμός, ενώ όπως περιγράφει ο οικολογικός ορισμός, «ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος που παράγει περισσότερα από αυτά που καταναλώνει και κατασκευάζει περισσότερα από αυτά που χρησιμοποιεί».
