Μιχάλης Τζανάκης: Ρέθυμνο- «Ιθάκη»
Της ΑΡΕΤΗΣ ΒΟΥΡΑΚΗ*
Στο τελευταίο βιβλίο του «Ρέθυμνο – «Ιθάκη», συγκεράζονται αριστοτεχνικά οι πολιτικές, ανθρωπιστικές και ιστορικές ανησυχίες του συγγραφέα σ’ ένα κείμενο που καταφέρνει να λειτουργήσει με μεγάλη επιτυχία σε πολλαπλά επίπεδα.
Όλα ξεκινούν στο Ρέθυμνο.
Ο Μιχάλης μας ταξιδεύει σε γνώριμες γωνιές της Κρήτης, στα λιθόστρωτα καλντερίμια, στις βενετσιάνικες κρήνες και στα βαριά κι επιβλητικά της κάστρα. Οι εικόνες νοσταλγικές, κιτρινισμένες από το χρόνο και τις θύμησες σα παλιά ταχυδρομικά δελτάρια αλλοτινών καιρών. Μας ταξιδεύει μακριά στην υποσαχάρια Αφρική, στα άγνωστα ονειρικά τοπία της εξωτικής Μαύρης Ηπείρου, με τα τεράστια μπαομπάμπ, τα μάνγκο και τις λιμνοθάλασσες της Ανατολικής Ακτής. Στα αυτιά μας οι φωνές των μικρών παιδιών, τα χαμόγελά τους, η φασαρία του φορτηγού στο χωματόδρομο. Η ματιά τους διαπεραστική και καθαρή και στον αέρα μυρωδιά από κανιόκα και γλυκοπατάτα. Από τις χώρες του Έμπολα και του ΑIDS, των εμφύλιων σπαραγμών και της μετανάστευσης το ταξίδι μας συνεχίζεται στη Συρία των αιματηρών πολέμων και των διωγμών.
Μας ταξιδεύει όμως και στο παρελθόν ξαναζωντανεύοντας με τόλμη και γλαφυρότητα τις μαύρες σελίδες της προδοσίας μιας μερίδας πρόθυμων συνεργατών των κατακτητών, χωρίς βέβαια να παραλείπει και αναφορά στις θηριωδίες των Ναζί στην Κρήτη, με την παράθεση της μαρτυρίας του ολοκαυτώματος της Κρύας Βρύσης. Πόσο επίκαιρο άλλωστε…
Έτσι το ταξίδι των ηρώων για την Ιθάκη μετουσιώνεται σιγά-σιγά σ’ ένα ταξίδι του συγγραφέα για τη δική του Ιθάκη, ταξίδι στην αλήθεια, στη μη λήθη. Ένα ταξίδι το οποίο θα προφυλάξει από τη λησμονιά και το έρεβος της άγνοιας και τη αδιαφορίας, του βολέματος και της ασφάλειας. Αρκεί να κουβαλάμε πάντα μαζί μας, φυλακτό ακριβό, τις αξίες του ανθρωπισμού και της προσφοράς, του αλτρουισμού και της αλληλεγγύης. Όπως η Δήμητρα, στην τελευταία σκηνή του βιβλίου ψαχουλεύει με τα ακροδάκτυλά της για να αγγίξει ευλαβικά τη φωτογραφία του Κώστα, σύμβολο αξιοπρέπειας, λεβεντιάς, αγωνιστικότητας, μεγαλοψυχίας, το μοναδικό συνεκτικό στοιχείο με το παρελθόν και την πατρίδα που εγκαταλείπει..
Ο καθένας ψάχνει τη δική του Ιθάκη. Κι όχι μόνο δεν είναι άγνωστο αν θα τη βρει ποτέ, ή αν θ’ αντικρύσει έστω κι από μακριά τις κορυφογραμμές στο θολό της ορίζοντα, αλλά αν θα καταφέρει ποτέ και να σαλπάρει. Το σημαντικότερο ίσως είναι το ξεκίνημα. Κάποτε να σαλπάρει….
*Η Αρετή Βουράκη είναι πρόεδρος του Συλλόγου Καθηγητών Γαλλικής Φιλολογίας Νομού Ηρακλείου