ΒΙΒΛΙΟ ΠΛΥΜΑΚΗΣ

[Γραφοτεχνική Κρήτης Α.Ε.Ε, Χανιά 2015, σχ. 8^ο (23,5 Χ 16.5), σσ. 224]

Του ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα όσο και πρωτότυπη εργασία, που παρακολουθεί και καταγράφει βήμα προς βήμα την πορεία της ζωής του αγίου Ιωάννου του Ερημίτη και των συν αυτώ ενενήντα οκτώ θεοφόρων Πατέρων, κυκλοφορήθηκε πρόσφατα, στα Χανιά, από τον αγαπητό και γνωστό, και σε πολλούς Ρεθεμνιώτες, βετεράνο ορειβάτη και σπηλαιολόγο κ. Αντώνη Γ. Πλυμάκη. Τίτλος της: «Στα βήματα του Οσίου Ιωάννη του Ερημίτη και των συν αυτώ 98 θεοφόρων Πατέρων». Όλοι οι σταθμοί απ’ όπου κι αν πέρασε ο εν λόγω Άγιος, όλοι οι τόποι που ευλόγησε με την παρουσία του, καταγράφονται λεπτομερώς στις σελίδες του εν λόγω βιβλίου και προβάλλονται μέσα από παλιούς χάρτες και σχεδιογραφήματα της Ενετοκρατίας, που, μαζί και με το άφθονο φωτογραφικό υλικό που χρησιμοποιείται, και μάλιστα κάτω από πολλές προοπτικές του ίδιου τοπίου, μας δίνουν μια σαφή, λεπτομερή όσο και με βάθος άποψη του κάθε τόπου που καταγράφεται.

Από την εμπειρία και τις γνώσεις που ο συγγραφέας αποκόμισε από τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου, καθίσταται, θεωρούμε, εξαιρετικά σημαντική η ομολογία του ότι ο άγιος αυτός είναι, σε ολόκληρη την Ελλάδα, η μοναδική, ίσως, περίπτωση τοπικού Αγίου, που η λατρεία του εκδηλώνεται μέσα από τόσες εκκλησίες, εικονοστάσια, σπήλαια, μα και σε τόση και τέτοια έκταση στις καρδιές των πιστών ανθρώπων. Κι όπως κι εμείς σημειώνουμε στο βιβλίο μας για την Ι. Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστου, Κουμπέ, Ρεθύμνου, ο Ιωάννης ο Ερημίτης ήταν ο πλέον αγαπημένος άγιος των χρόνων της Ενετοκρατίας, ενώ με βεβαιότητα, στο ίδιο βιβλίο, αποδεικνύουμε ότι και στην εν λόγω Μονή της πόλης μας, παράλληλα προς αυτήν του Σωτήρος Χριστού, στα χρόνια της Ενετοκρατίας, υπήρχε και η λατρεία του αγίου Ιωάννου του Ερημίτη.

Κάτω από το ίδιο αυτό πρίσμα, ο κ. Πλυμάκης, με την εμπειρία που διαθέτει και ως βετεράνος σπηλαιολόγος της Κρήτης, παρατηρεί ότι ανάμεσα σε 115 σπηλαιώδεις ναούς του νομού Χανίων οι 10 είναι αφιερωμένοι στον άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη, δεύτερο άγιο σε συχνότητα σπηλαιωδών ναών αφιερωμένων στη μνήμη του, στα Χανιά, με πρώτο, να προηγείται (με 31 ναούς), τον άλλο Άγιο των σπηλαίων, τον άγιο Αντώνιο.

Η ύλη του πολύτιμου αυτού βιβλίου διαρθρώνεται στα εξής κεφάλαια^. αρχικά, ο συγγραφέας παρουσιάζει λεπτομερώς τα συναξαριακά στοιχεία που αφορούν στον άγιο Ιωάννη τον Ερημίτη και τους συν αυτώ 98 θεοφόρους Πατέρες, σημειώνοντας την πορεία τους από την Αίγυπτο (μέσω της Κύπρου και της Μικράς Ασίας) μέχρι την Κρήτη. Οι σταθμοί, στη συνέχεια, του Αγίου, εδώ, στην Κρήτη, μελετώνται εξαντλητικά και με κάθε λεπτομέρεια και με ταυτόχρονη παράθεση ενός εξαιρετικά πλούσιου φωτογραφικού υλικού. Καταγράφονται, επίσης, όλοι οι ναοί (ή τα κλίτη ναών) στους οποίους υπάρχει λατρεία του Αγίου, τόσο στην ύπαιθρο χώρα όσο και εντός της πόλης των Χανίων, με επισημότερο, εδώ, και κορυφαίο την Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της «Κυρίας των Αγγέλων», ή άλλως Γουβερνέτο, στο ακρωτήριο Μελέχας, με πλουσιότατα στοιχεία και άφθονο φωτογραφικό, για την εν λόγω Μονή, υλικό. Ο συγγραφέας, περαιτέρω, προχωρώντας, καταγράφει και τους εκτός του νομού Χανίων χώρους λατρείας του Ερημίτου, με πρώτο-πρώτο, στο κεφάλαιο αυτό, αυτόν της Ι. Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Κουμπέ, στο Ρέθυμνο, καθώς και αυτούς των υπολοίπων νομών της Κρήτης αλλά και της λοιπής Ελλάδος (Άγιον Όρος, Φθιώτιδα, Κουβαρά Αττικής κ.λπ).

Άλλο σημαντικό κεφάλαιο του βιβλίου αποτελεί και η καταγραφή των σπηλαίων, στα οποία υπάρχει λατρεία του Ερημίτη, με κορυφαίο το Καθολικό, στη μαγευτική χαράδρα, το «Αυλάκι του Αγίου» (όπως, συνήθως, ονομάζεται το γνωστό Αγιοφάραγγο), όπου είναι χτισμένο το μοναστήρι του Αγίου. Και η έρευνα του κ. Πλυμάκη ολοκληρώνεται με τα εικονοστάσια που είναι αφιερωμένα στον Άγιο, τους ιερούς ναούς στους οποίους θησαυρίζονται άγια λείψανα του Ερημίτη και των λοιπών θεοφόρων Πατέρων, καθώς, τέλος, σε ξεχωριστό κεφάλαιο του βιβλίου, και τις δεκάδες εικόνες του Αγίου, από το επίκεντρο της λατρείας του -στο Γουβερνέτο του 16^ου αιώνα- αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως την Πάτμο, την Κέρκυρα, τη Μυτιλήνη και αλλού.

Πρόκειται για μιαν άκρως ενδιαφέρουσα, ευσυνείδητη και εξαιρετικά πυκνογραμμένη εργασία, πρωτογενούς έρευνας, ακραιφνώς θεολογικού, ιστορικού, κρητολογικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, που εδράζεται σε μιαν εξίσου εκτεταμένη γραπτή όσο και προφορική στήριξη. Πρόκειται, τωόντι, για ένα βιβλίο συμβολή σε ό,τι αφορά στην παρουσία και δράση του Ιωάννου του Ερημίτη εδώ στην Κρήτη. Για άλλη μια φορά, συγχαίρουμε και θερμά ευχαριστούμε τον εκλεκτό φίλο δημιουργό του πολύτιμου αυτού έργου κ. Αντώνη Γ. Πλυμάκη και του ευχόμαστε να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει για πολλά έτη, ακόμα, τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του στον χώρο των Κρητικών, και όχι μόνο, Γραμμάτων, στα οποία τόσο μεγάλη και ουσιαστική είναι, ομολογουμένως, η μέχρι σήμερα συμβολή του.