Γεωργίου Παναγιωτάκη: «Οι Επιφανείς Κρήτες ανά τους αιώνες»

Του ΚΩΣΤΑ Ε. ΠΑΔΟΥΒΑ*

Κάθε παρόμοιο σύγγραμμα εξειδικευμένου σκοπού που απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό (επιστήμονες – ερευνητές, απλούς αναγνώστες κ.ά), συνδέεται άμεσα με τις διαχρονικές αντίστοιχες ανώμαλες και μη δημόσιες καταστάσεις και τις παρενέργειές τους, στη διάρκεια του βίου ή των δράσεων των περιλαμβανομένων πολιτών.

Πιο συγκεκριμένα, συνδέεται άρρηκτα και παραπέμπει με ενάργεια σε ειρηνικές περιόδους, επαναστάσεις, εθνικές τραγωδίες, κομματικούς φανατισμούς και συναφείς ευάριθμες συγκυριακές καταστάσεις, τραυματικές εμφυλιοπολεμικές είτε απολυταρχικές περιόδους κ.ά, όπως αυτά έλαβαν χώρα και σημάδεψαν την ιστορική πορεία του Ελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι τους νεότερους χρόνους.

Παρά το ότι θα ήταν μάταιη έως αδύνατη κάθε προσπάθεια τεκμηρίωσης-διασταύρωσης των επιρροών των παραπάνω και άλλων ευμετάβλητων καταστάσεων του δημόσιου βίου της χώρας, λόγω των εύλογων ερμηνειών του υπάρχοντος πλήθους των σχετικών στοιχείων-πληροφοριών, η σύγκριση μεταξύ των καταχωρισμένων «επιφανών Κρητών» των νεότερων χρόνων με τους ευρισκομένους στη ζωή σήμερα αναγνωρίσιμους συντοπίτες τους είναι δυνατό να προκαλέσει ανεπιθύμητους σχολιασμούς και αμφιβολίες του κοινού επί της αποδοχής τους ως «επιφανών».

Στο δίτομο βιβλίο του ακάματου συγγραφέα και φίλου Γεωργίου Ι. Παναγιωτάκη με τίτλο: «Οι Επιφανείς Κρήτες ανά τους αιώνες», οι διαχρονικές καταχωρήσεις προσωπικοτήτων ως επιφανών είναι κοινά αποδεκτές στη γενικότητά τους, στο πλαίσιο του προκαθορισμένου (από το συγγραφέα) ιστορικοκοινωνικού περιεχομένου του έργου αυτού, με κύριο κριτήριο την αριστεία και κατ’ επέκταση την αξιοκρατία, συμπεριλαμβανομένων όσων ανέδειξε η λαϊκή ετυμηγορία εξ αιτίας των δράσεων τους (θρησκευτικών, πολιτικών, πολιτισμικών, εκπαιδευτικών κ .ά), που καθιστούν το έργο του «μνημειώδες» και «μακράς (μείζονος) εμβέλειας»:

Μνημειώδες είναι το έργο αυτό διότι ξεπερνά το μέσο όρο στο είδος του και εντυπωσιάζει με την επιβλητικότητα από πλευράς διαμετρήματος και πλήθους «επιφανών Κρητών» που διέπρεψαν ανά τους αιώνες στις ταραχώδεις και μη παρελθούσες χρονικές Ελληνικές περιόδους, προκαλώντας ισχυρές μνημειακές εντυπώσεις που αξίζουν να διασώζονται για τη μεγάλη ιστορική αξία τους και την προτροπή για μίμηση.

Μακράς (μείζονος) εμβέλειας είναι το ίδιο έργο του Γ. Ι. Παναγιωτάκη, διότι αντιπαρατίθεται στο σημερινό αναμορφωμένο υλιστικό γίγνεσθαι, δείχνοντας την κατεύθυνση της διαχρονικής ανθρώπινης σκέψης και φωνής προς την ευρύτερη πολιτισμική συζήτηση για τον προορισμό του ανθρώπου και των κοινωνικών εξελίξεων, συντελώντας στην αλλαγή της νοοτροπίας επί των αξιών και αρετών πέραν των υλιστικών και συμβάλλοντας ουσιαστικά στην αλλαγή νοοτροπίας και στη διεύρυνση των οριζόντων κίνησης των νεότερων γενεών, προκειμένου να αναδείξουν και αναδομήσουν τις οικίες κοινωνίες τους. Ακόμη, είναι μακράς εμβέλειας διότι δημιουργεί προβληματισμούς για τον άνθρωπο (θετικούς ή αρνητικούς), παραθέτοντας βιογραφίες «επιφανών» που περιέχουν ερεθισμούς προερχόμενους από τον ενδόμυχο διάλογο του αναγνώστη, κατά το ουσιαστικό μέρος των οποιωνδήποτε λόγων που αναδείχθηκαν (δίκαια ή άδικα) «διαπρεπείς», αποδεχόμενος τις υπερβολές είτε τις υπερβάσεις των τραυματικών καταστάσεων των Ελλήνων και της οξύτητας των κομματικών ανταγωνισμών.

Η εύρεση των κυρίων ονομάτων διευκολύνεται αρκετά από τον τρόπο κατανομής των επί μέρους ενοτήτων των «επιφανών Κρητών», (στον Α’ τόμο περιέχονται διαχρονικά οι λόγιοι, ποιητές, εικαστικοί, μουσικοί-χοροί, φιλόσοφοι, αθλητές, στρατηγοί, ενώ στον Β’ τόμο ιερωμένοι, Άγιοι, αγωνιστές-επαναστάτες, πολιτικοί, ευεργέτες η διαχρονική θέση της γυναίκας), ωστόσο, θα ήταν ευεργετικό για το σύγγραμμα αυτό ένα συγκεντρωτικό ευρετήριο των περιεχομένων Κυρίων ονομάτων και τοπωνύμιων (σε δύο ενιαίους πίνακες).

Η απλότητα και η κατανοητή γραφή των κειμένων εμπλουτισμένων από εικονογραφήσεις χωρίς ελαττώματα σε χαρτί εξαιρετικής ποιότητας, αρκετές των οποίων είναι πρωτότυπες, αποτρέπουν τη συνεχή επανάληψη ή μονοτονία του αναγνώστη-μελετητή και καθιστούν την όλη έκδοση γοητευτική προκαλώντας ανάλογο σεβασμό στους χειρισμούς του όλου έργου οπουδήποτε και οποτεδήποτε.

Εκφράζω την εγκάρδια ευχή να γίνει καλοτάξιδο το σπάνιο και περιεκτικό αυτό δημιούργημα, νιώθοντας διπλή υπερηφάνεια και έκπληξη μαζί ως Έλληνας και Κρητικός, όχι μόνο για τη συμβολή των «επιφανών Κρητών» στη διαμόρφωση του τοπικού και του ευρύτερα Ελληνικού πολιτισμού, αλλά και για την όλη αυτή επίζηλη και διδακτική σημαντική έκδοση του φίλου μου πολυγραφότατου συγγραφέα Γιώργου Ι. Παναγιωτάτακη.