Γεώργιος Ξενουδάκης: ο προπομπός στον αγώνα για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

      Μια τέτοια στιγμή είναι η επέτειος των 100 χρόνων της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, που εορτάζεται εφέτος. Η ελλιπής ιστορική γνώση δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον ιστορικό, παρά μόνο ίσως τον φιλίστορα. Και επ’ ουδενί λόγω, η μεροληπτική τοποθέτηση και παρουσίαση μπορεί να δικαιολογήσει μια τέτοια παράλειψη.

 

      Επειδή τυγχάνει τα τελευταία χρόνια να έχω ασχοληθεί με τον Γεώργιο Ξενουδάκη, με τη διπλή μου ιδιότητα του φιλολόγου-ιστορικού και σεναριογράφου-σκηνοθέτη, έχω συμπεράνει από την ενεργό συμμετοχή του σε εθνικές εξεγέρσεις και την οργάνωσή τους, την ανάμειξή του στα πολιτικά δρώμενα της εποχής του, τους βουλευτικούς του λόγους, τις δημοσιεύσεις, τις πράξεις του, τα έργα και τον αμείωτο εθνικό οραματισμό του, ότι υπήρξε πρόδρομος και προπομπός της πολυπόθητης ιδέας της ένωσης της Κρήτης με την μητέρα Ελλάδα. Ο ασυμβίβαστος πατριωτισμός του, η ανυποχώρητη πολεμική του ιδεολογία για την αντιμετώπιση του εχθρού -«Η Ελλάς ουκ έστιν Ελλάς, ει μη πολεμική», είχε επανειλημμένως επισημάνει στη Βουλή-, η εμμονή του και ο βαθύς πόθος του για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και απελευθερωμένη από τον εξουσιαστικό έλεγχο των Μεγάλων Δυνάμεων, του χάριζαν μια σπάνια ακεραιότητα χαρακτήρα και ένα αξεπέραστο ψυχικό σθένος. Με την πνευματική του διαύγεια και τον πατριωτικό του παλμό ακολουθούσε το όραμα μιας ενωμένης, ισχυρής και αυτοδύναμης Ελλάδας. Ένα όραμα που εμείς ακόμα ακολουθούμε.

 

      Ερευνώντας το άδυτον της ψυχής αυτού του λεοντόκαρδου Σφακιανού, ανακαλύπτει κανείς το μεγαλείο ενός άκαμπτου αγωνιστή, άτεγκτου σοφού και γνήσιου ανθρωπιστή. Ενός πραγματικά ανώτερου ανθρώπου, πολύ μπροστά από την εποχή του, που καλλιεργούσε μέσα του ένα όνειρο, όχι μόνο για μια ελεύθερη και καλύτερη Ελλάδα, αλλά και για μια καλύτερη ανθρωπότητα.

 

      Πιστεύω ότι ο Γ. Ξενουάκης ήταν ένας ιδεαλιστής που φώλιαζε μέσα του τις αρχές της πραγματικής δημοκρατίας, όπως διακηρύχτηκαν από τη Γαλλική επανάσταση του 1789 και ποτέ δεν έχουν εφαρμοστεί. Ήταν αρκετά σώφρων να γνωρίζει ότι η αντιμετώπιση της καθημερινής πραγματικότητας και των πολιτικών εξελίξεων τού απαγόρευε την έκφραση των πραγματικών του συναισθημάτων και ιδεών. Αντίθετα, του επέβαλλε συχνά μια διπλωματική συμπεριφορά και μια τακτική εγκράτειας, προκειμένου να πετύχει τους στόχους του.

 

      Ο Γ. Ξενουδάκης δεν ήταν πολιτικός, με τη περιορισμένη έννοια της λέξης. Ήταν, πάνω απ’ όλα, ένας διακαής και βαθυστόχαστος πατριώτης, που επιδίωξε να μπει στη Βουλή για να αγωνιστεί στο πολιτικό βήμα και να επηρεάσει την έκβαση των πολιτικών εξελίξεων και αποφάσεων υπέρ της Ελλάδας. «Παρακαλώ, κκ. Βουλευταί, να μη δώσετε κομματική χροιά στους λόγους μου, διότι η αποστολή μου δεν είναι ν’ ανήκω σε πολιτικά κόμματα, αλλά να παρακολουθώ το γενικό συμφέρον του Ελληνισμού και της πατρίδος μου Κρήτης…» βροντοφώνησε στη Βουλή των Ελλήνων, όταν εκλέχτηκε βουλευτής μετά από πολύχρονους αγώνες και ο Τύπος τον υποδέχτηκε με τον εγκωμιαστικό σχόλιο του επιτέλους ενός αδαμάντινου χαρακτήρα βουλευτή. Στις αγορεύσεις του βροντοφώνησε προτάσεις διαχρονικής αξίας και αλήθειας, όπως «…Τα μεγάλα Κράτη εργάζονται για να κατακτούν και όχι για να απελευθερώνουν. Μη λοιπόν περιμένομε απ’ αυτά, αλλά από τον πατριωτισμό και την ομόνοια. Οι ασχολούμενοι με την προσωπική πολιτική, για να τηρήσουν την εξουσία ή ν’ ανέλθουν σ’ αυτή, είναι μικροί και μικρότεροι θ’ αποθάνουν. Πόσοι ήλθαν και παρήλθαν υπουργοί και πρωθυπουργοί, και όμως κοιμώνται εκεί τον αιώνιον ύπνον, γνωστοί απ’ την επιγραφή του ονόματος! Μη λοιπόν περιμένετε από την άπληστη πολιτική της Ευρώπης, αλλά από τη δική μας αυταπάρνηση και γενναιότητα…» Μπορεί να επισκεπτόταν τον βασιλιά από το γραφείο του απέναντι στα ανάκτορα, στην εμβολή Κηφισίας και Ακαδημίας, αλλά η πραγματική ιδεολογική του άποψη περιέχεται στα λόγια που εκστόμισε μπροστά στον ερειπωμένο οίκο του θρυλικού Δασκαλογιάννη στην Ανώπολη Σφακίων «…Το περιφανές τούτο ερείπιο του μεγάρου του είναι αγιότερο και οσιότερο των ανακτόρων, στα οποία ενοικούν βασιλείς και αυτοκράτορες, διότι από τον οίκον τούτον εξήλθε η πρώτη κλαγγή της ελευθερίας των λαών. Από τον οίκον τούτον εξήλθε η θεία έμπνευσις Έγρεα φίλα μάτερ, ενώ εκ των ανακτόρων των ισχυρών δίδεται το πρόσταγμα της σφαγής των πολιτών, δια να κορέσουν τα πάθη και την απληστίαν των οι άρπαγες των δικαιωμάτων του πολίτου…». Και μόνο αυτό το χωρίον είναι αρκετό να μας παράσχει ένα καθαρό ιδεολογικό πορτραίτο του.

 

      Περισπούδαστος και πολυδιαβασμένος είχε εγκολπιστεί τη φιλοσοφία του Βολταίρου, του Ρουσσώ και όλων των αντιπροσώπων του Διαφωτισμού. Έβλεπε μπροστά στο μέλλον, με πυξίδα την απελευθέρωση της Κρήτης και την ένωσή της με την Ελλάδα, καθώς και της Μακεδονίας. «…Άνευ της Κρήτης και της Μακεδονίας η Ελλάς πολιτικώς δεν ζεί…», βροντοφωνούσε με τη στεντόρεια φωνή του στη Βουλή και τ’ απογεύματα συντόνιζε στο γραφείο του συσκέψεις οπλαρχηγών, βοηθώντας στην οργάνωση και χρηματοδότηση των πολυάριθμων σχεδιαζόμενων εξεγέρσεων. Γαλουχημένος από τον δάσκαλό του, τον Μεγάλο του Γένους Δάσκαλο, τον Γεώργιο Γεννάδιο, ο οποίος, ενώ ακόμα φοιτούσε στη σχολή του στην Αθήνα, μαζί με τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο, τους είχε εγχειρίσει ένα ποσόν ως χρηματική αρωγή εξέγερσης, συνέχιζε να συμπαρίσταται και να βοηθά κάθε τέτοια πρωτοβουλία. Αν και είχε λάβει ενεργό μέρος ως Γραμματέας στην επανάσταση του Χαιρέτη το 1841, με τον Αλέξανδρο Κουμουδούρο να μάχεται στο πλευρό του, μαζί με μαχητές που είχε φέρει ο τελευταίος από τη πατρίδα του τη Μάνη, συνεπλάκη μαζί του, όταν το 1866 είχε, ως Πρωθυπουργός, διορίσει τον Χαρίλαο Τρικούπη ως Υπουργό Εξωτερικών και αντιτέθησαν στον ξεσηκωμό 1866-69.

 

      Με τη ξεχωριστή διορατικότητα και βαθύ ανθρωπισμό που τον διέκριναν διέγνωσε ότι το κλειδί για τη πρόοδο της κοινωνίας είναι η γνώση που οδηγεί στη διαφώτιση, που, με τη σειρά τους, ανοίγονται με το κλειδί της παιδείας, για την οποίαν και αποφάσισε να διαθέσει τη περιουσία του. Εκείνο όμως που αποτέλεσε το περιλάλητο πάθος και όραμά του ήταν η απελευθέρωση της Κρήτης και η ένωσή της με την Ελλάδα. Ένα όραμα και μια συμβολή που πρέπει ν’ αναγνωριστούν από τη Πολιτεία και να προβληθούν από την Ιστορία. Ένα όραμα που παρουσίαζε αφειδώς στους λόγους του, τα άρθρα και τις ομιλίες του σε ευρύ και στενό ακροατήριο, που συντάραζε και ενέπνεε. Μεταξύ των ακροατών του ήταν και ο νεαρός τότε φοιτητής της Νομικής, Ελευθέριος Βενιζέλος.